• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Edel leven

Edel leven

27 april 2016 door Dick Verstegen

Dürckheim bij column Dick
Dürckheim

Kun je het hebben over ‘makkelijke’ en ‘moeilijke’ zen? Misschien wel. Als ‘moeilijk’ citeerde ik onlangs in een praatje enkele quotes van Dürckheim, vertaald uit het Duits. Geleerde verhandelingen over wat zen is. Het was erg slecht vertaald, maar dat was toch niet het enige, denk ik.

Als ‘makkelijk’ citeerde ik Yuanwu’s Vogelnest-monnik die op de vraag waar het allemaal om draait, antwoordde: Doe geen kwaad, beoefen het goede. Klinkt simpel, maar alsof dat ‘makkelijk’ is …. Je kunt het ook nog anders benaderen: Diezelfde Yuanwu zei ooit dat je beter het levende woord van zen kunt bestuderen dan het dode. Het dode woord is het conceptuele en staat in boeken, artikelen, soetra’s, etc. Het levende woord is het leven zelf. Daar gebeurt ‘het’. Overigens kunnen boeken, artikelen en soetra’s natuurlijk inspireren en bijdragen aan besef en begrip. Dus dienen ze in die gevallen in feite het gewone leven. Waar het om gaat is: blijf niet hangen in het conceptuele. Dat is de dood in de pot.

Zojuist is er een boekje verschenen van mijn collega Willem Scheepers die in 65 korte stukjes, alles wat er over zen te zeggen valt terugbuigt naar het gewone leven. Ik schreef er onlangs in het BD een bespreking over. In zijn boek staat een stukje dat gaat over de vraag: Een nobel of edel leven….kan dat nog? Dat refereert aan de vier Edele Waarheden, waarmee de Boeddha zijn leringen begint. Net als de uitspraak ‘Doe geen kwaad, beoefen het goede’, lijken de vier edele waarheden via het achtvoudige pad voornamelijk een ethisch appèl in te luiden.  Het is evenwel de vraag of dat ‘alles’ is.

Op de site van Boeddhakids vind je een simpele tekst over de vier edele waarheden:

-Leven is lijden. Niemand kan altijd gelukkig, tevreden en gezond zijn. Het komt altijd wel een keer voor dat we verdrietig, boos of ziek zijn, of erg twijfelen.
-We lijden omdat we altijd maar willen “hebben”.
-Je kunt dit gevoel van “willen hebben” laten ophouden. Dat heet verlichting.
-Er is een manier, een weg, die naar verlichting leidt, waar het “willen hebben” stopt. Deze weg noemde Boeddha het nobele 8-voudige pad.

Valt misschien wel wat op af te dingen, maar het is leuk geformuleerd. Op Wikipedia begint het achtvoudige pad, de weg om het lijden op te heffen zoals in punt vier van de edele waarheden genoemd,  als volgt:

juist begrip / juiste inzicht (pali: samma ditthi)

-Begrijpen wat lijden is (dukkhe ñana).
-De oorzaak van lijden begrijpen (dukkhasamudaye ñana).
-De opheffing van lijden begrijpen (dukkhanirodhe ñana).
-Het pad begrijpen dat leidt naar de opheffing van lijden (dukkhanirodhagamini patipadaya ñana).

Wat is dat ‘begrijpen’ nu precies? Is dat nu juist weer een hele cognitieve denkhoofd-benadering? Ik ‘denk’ het niet. Begrijpen is in de eerste plaats zien, het inzicht, waar de Boeddha het ook vaak over heeft.  Maar daarmee zijn we er nog niet. Op een oud papiertje in mijn jaszak vond ik eens een door mij neergekrabbelde tekst die ik kennelijk eens ergens had opgeschreven: ‘Als je begrijpt zie je nog niet, als je ziet begrijp je nog niet’. Hij schijnt van Johan Cruijff te zijn. Begrijpen is een proces: zien, herkennen, erkennen, het er laten zijn en aanvaarden. Ik heb dit rijtje al vaak gebruikt als het gaat om het zien van onze eigen hechtingen. Het gaat bij begrijpen om: indalen, absorberen, vertrouwd raken en maken, bewust worden, beseffen, toelaten.

David Brazier bij column Dick Verstegen
David Brazier

Je vindt dat ook terug in dat verhaaltje over edel en nobel leven van Willem Scheepers. Hij vertelt daarin over David Brazier, een collega die in Frankrijk een zengemeenschap leidt en die ooit bij hem op bezoek was.

De vier zogenoemde edele waarheden van Boeddha geven aanwijzingen voor het kunnen leven van een nobel, edel leven. Om de harde feiten van ons leven en onze – soms heftige – reacties daarop, aan te kunnen gaan zonder onszelf al teveel uit het veld te laten slaan. Uiteindelijk zelfs om dit leven niet alleen aan te kunnen en durven, maar om het ook als zodanig te kunnen waarderen. Werkelijk zien dat dit onze menselijke conditie is en dat die waardig geleefd kan worden.

Normaal gesproken blijven we hangen in de eerste twee feiten: lijden en onze reactie erop. Daarom de derde ‘edele’ waarheid: die van het kunnen hanteren van het vuur van onze emotionele reacties op pijn, tegenslag en lijden in het algemeen. Als dat meer en meer gaat lukken, mondt dit uit in de vierde waarheid: het achtvoudig pad, als de uitkomst voor een edel en vervullend leven. Ziehier in een notendop de visie van David Brazier op de vier edele waarheden.

Zie je wat hier gebeurt? We kunnen uit het reactieve (patroonmatige) treden door inzicht, door te zien, te begrijpen. We hoeven niet te blijven hangen in onze patronen, die gewoonlijk onze (gerieflijke?) privé gevangenis vormen. We zijn erg gehecht aan die patronen en die vorm van lijden. Die werkelijk zien zoals ze zijn is de ingang om vrij te worden. Ik vertelde als voorbeeld mijn verhaal over een collega journalist die mij vroeger wel eens ‘doodzweeg’. Hij deed dat eens vlak voor een vakantie en ik heb door maar in die gekwetstheid te blijven hangen, ook de vakantie van mijn vrouw en kinderen verpest. Zo gehecht kunnen wij zijn aan wat ons leed berokkent. Dat is ons hechten, ons ‘willen hebben’. Dat kan zich manifesteren in allerlei vormen: Gelijk, geld, drank, eten, wrok, rechtvaardiging, schuld, gekwetstheid etc etc.

Je overgeven aan het leven zoals het is en daarbij zo helder mogelijk zien wat er te zien valt, ook en vooral onze eigen lijdenspatronen, levert zoveel klaarheid op, dat je als het ware vanzelf in het achtvoudige pad valt. Het achtvoudige pad is dan ‘omgevormd’ van een morele opdracht tot een logische slotsom. Het leven zelf zet je op het achtvoudige pad. Laat het gewone leven, d.w.z. jouw gewone leven je de weg wijzen. Scherp en helder zien is de enige voorwaarde. Met de opperste eerlijkheid naar jezelf. Wie zo het levende woord van zen volgt, zal ‘vanzelf’ ‘het goede’ trachten te beoefenen en de bedoeling hebben ‘het kwade’ achterwege te laten, wat dat ook is…….. Want dat is ook zoiets! Je kunt hier natuurlijk het niet hebben van de vrije wil op loslaten, zoals elders in het BD veelvuldig gebeurt; laat bijvoorbeeld Hans van Dam maar schuiven. Het enige wat daarbij uiteindelijk en ondanks alles voor mij overeind blijft is: het doet ertoe wat je doet.

Categorie: Columns, Dick Verstegen Tags: achtvoudige pad, dick verstegen, vier edele waarheden, Willem Scheepers

Lees ook:

  1. Joop Bonifatius Ha Hoek en de eendagverlichting…
  2. Het jaar 2022 – dag 131 – profeet
  3. Guy – dhammazaadjes – Over de Vier Edele Waarheden
  4. Het jaar 2024 – dag 241 – dokkum

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Klaas Vos zegt

    28 april 2016 om 12:14

    “Het achtvoudige pad is dan ‘omgevormd’ van een morele opdracht tot een logische slotsom.” Dat is wel een blikopener voor mij. Ik heb nooit een logische overgang gezien van de vierde waarheid naar het achtvoudige pad. En dan wordt dat pad een moreel aanhangsel.
    Dank je wel Dick en een plezierige dag verder.

  2. Elja Stoel zegt

    30 april 2016 om 16:40

    Mooi Dick, ik verwacht dat mijn volgende vertaling van een tekst van David Brazier ‘Omgaan met emoties’ mooi gaat aansluiten bij jouw tekst… :-)

  3. Dick Verstegen zegt

    1 mei 2016 om 13:27

    Hoi Elja! Wat leuk iets van je te horen. Ik lees ook steeds interessante bijdragen van je op het BD. Ben benieuwd naar de volgende. Alle goeds en liefs, Dick

Primaire Sidebar

Door:

Dick Verstegen

Columnist Dick Verstegen is zenleraar en oud-hoofdredacteur van de VNU dagbladen. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2025 – dag 129 – vrede en alle goeds
    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.