• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Edel leven

27 april 2016 door Dick Verstegen

Dürckheim bij column Dick
Dürckheim

Kun je het hebben over ‘makkelijke’ en ‘moeilijke’ zen? Misschien wel. Als ‘moeilijk’ citeerde ik onlangs in een praatje enkele quotes van Dürckheim, vertaald uit het Duits. Geleerde verhandelingen over wat zen is. Het was erg slecht vertaald, maar dat was toch niet het enige, denk ik.

Als ‘makkelijk’ citeerde ik Yuanwu’s Vogelnest-monnik die op de vraag waar het allemaal om draait, antwoordde: Doe geen kwaad, beoefen het goede. Klinkt simpel, maar alsof dat ‘makkelijk’ is …. Je kunt het ook nog anders benaderen: Diezelfde Yuanwu zei ooit dat je beter het levende woord van zen kunt bestuderen dan het dode. Het dode woord is het conceptuele en staat in boeken, artikelen, soetra’s, etc. Het levende woord is het leven zelf. Daar gebeurt ‘het’. Overigens kunnen boeken, artikelen en soetra’s natuurlijk inspireren en bijdragen aan besef en begrip. Dus dienen ze in die gevallen in feite het gewone leven. Waar het om gaat is: blijf niet hangen in het conceptuele. Dat is de dood in de pot.

Zojuist is er een boekje verschenen van mijn collega Willem Scheepers die in 65 korte stukjes, alles wat er over zen te zeggen valt terugbuigt naar het gewone leven. Ik schreef er onlangs in het BD een bespreking over. In zijn boek staat een stukje dat gaat over de vraag: Een nobel of edel leven….kan dat nog? Dat refereert aan de vier Edele Waarheden, waarmee de Boeddha zijn leringen begint. Net als de uitspraak ‘Doe geen kwaad, beoefen het goede’, lijken de vier edele waarheden via het achtvoudige pad voornamelijk een ethisch appèl in te luiden.  Het is evenwel de vraag of dat ‘alles’ is.

Op de site van Boeddhakids vind je een simpele tekst over de vier edele waarheden:

-Leven is lijden. Niemand kan altijd gelukkig, tevreden en gezond zijn. Het komt altijd wel een keer voor dat we verdrietig, boos of ziek zijn, of erg twijfelen.
-We lijden omdat we altijd maar willen “hebben”.
-Je kunt dit gevoel van “willen hebben” laten ophouden. Dat heet verlichting.
-Er is een manier, een weg, die naar verlichting leidt, waar het “willen hebben” stopt. Deze weg noemde Boeddha het nobele 8-voudige pad.

Valt misschien wel wat op af te dingen, maar het is leuk geformuleerd. Op Wikipedia begint het achtvoudige pad, de weg om het lijden op te heffen zoals in punt vier van de edele waarheden genoemd,  als volgt:

juist begrip / juiste inzicht (pali: samma ditthi)

-Begrijpen wat lijden is (dukkhe ñana).
-De oorzaak van lijden begrijpen (dukkhasamudaye ñana).
-De opheffing van lijden begrijpen (dukkhanirodhe ñana).
-Het pad begrijpen dat leidt naar de opheffing van lijden (dukkhanirodhagamini patipadaya ñana).

Wat is dat ‘begrijpen’ nu precies? Is dat nu juist weer een hele cognitieve denkhoofd-benadering? Ik ‘denk’ het niet. Begrijpen is in de eerste plaats zien, het inzicht, waar de Boeddha het ook vaak over heeft.  Maar daarmee zijn we er nog niet. Op een oud papiertje in mijn jaszak vond ik eens een door mij neergekrabbelde tekst die ik kennelijk eens ergens had opgeschreven: ‘Als je begrijpt zie je nog niet, als je ziet begrijp je nog niet’. Hij schijnt van Johan Cruijff te zijn. Begrijpen is een proces: zien, herkennen, erkennen, het er laten zijn en aanvaarden. Ik heb dit rijtje al vaak gebruikt als het gaat om het zien van onze eigen hechtingen. Het gaat bij begrijpen om: indalen, absorberen, vertrouwd raken en maken, bewust worden, beseffen, toelaten.

David Brazier bij column Dick Verstegen
David Brazier

Je vindt dat ook terug in dat verhaaltje over edel en nobel leven van Willem Scheepers. Hij vertelt daarin over David Brazier, een collega die in Frankrijk een zengemeenschap leidt en die ooit bij hem op bezoek was.

De vier zogenoemde edele waarheden van Boeddha geven aanwijzingen voor het kunnen leven van een nobel, edel leven. Om de harde feiten van ons leven en onze – soms heftige – reacties daarop, aan te kunnen gaan zonder onszelf al teveel uit het veld te laten slaan. Uiteindelijk zelfs om dit leven niet alleen aan te kunnen en durven, maar om het ook als zodanig te kunnen waarderen. Werkelijk zien dat dit onze menselijke conditie is en dat die waardig geleefd kan worden.

Normaal gesproken blijven we hangen in de eerste twee feiten: lijden en onze reactie erop. Daarom de derde ‘edele’ waarheid: die van het kunnen hanteren van het vuur van onze emotionele reacties op pijn, tegenslag en lijden in het algemeen. Als dat meer en meer gaat lukken, mondt dit uit in de vierde waarheid: het achtvoudig pad, als de uitkomst voor een edel en vervullend leven. Ziehier in een notendop de visie van David Brazier op de vier edele waarheden.

Zie je wat hier gebeurt? We kunnen uit het reactieve (patroonmatige) treden door inzicht, door te zien, te begrijpen. We hoeven niet te blijven hangen in onze patronen, die gewoonlijk onze (gerieflijke?) privé gevangenis vormen. We zijn erg gehecht aan die patronen en die vorm van lijden. Die werkelijk zien zoals ze zijn is de ingang om vrij te worden. Ik vertelde als voorbeeld mijn verhaal over een collega journalist die mij vroeger wel eens ‘doodzweeg’. Hij deed dat eens vlak voor een vakantie en ik heb door maar in die gekwetstheid te blijven hangen, ook de vakantie van mijn vrouw en kinderen verpest. Zo gehecht kunnen wij zijn aan wat ons leed berokkent. Dat is ons hechten, ons ‘willen hebben’. Dat kan zich manifesteren in allerlei vormen: Gelijk, geld, drank, eten, wrok, rechtvaardiging, schuld, gekwetstheid etc etc.

Je overgeven aan het leven zoals het is en daarbij zo helder mogelijk zien wat er te zien valt, ook en vooral onze eigen lijdenspatronen, levert zoveel klaarheid op, dat je als het ware vanzelf in het achtvoudige pad valt. Het achtvoudige pad is dan ‘omgevormd’ van een morele opdracht tot een logische slotsom. Het leven zelf zet je op het achtvoudige pad. Laat het gewone leven, d.w.z. jouw gewone leven je de weg wijzen. Scherp en helder zien is de enige voorwaarde. Met de opperste eerlijkheid naar jezelf. Wie zo het levende woord van zen volgt, zal ‘vanzelf’ ‘het goede’ trachten te beoefenen en de bedoeling hebben ‘het kwade’ achterwege te laten, wat dat ook is…….. Want dat is ook zoiets! Je kunt hier natuurlijk het niet hebben van de vrije wil op loslaten, zoals elders in het BD veelvuldig gebeurt; laat bijvoorbeeld Hans van Dam maar schuiven. Het enige wat daarbij uiteindelijk en ondanks alles voor mij overeind blijft is: het doet ertoe wat je doet.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Dick Verstegen Tags: achtvoudige pad, dick verstegen, vier edele waarheden, Willem Scheepers

Lees ook:

  1. Joop Bonifatius Ha Hoek en de eendagverlichting…
  2. Het ver-edele-nde achtvoudige pad: kan het ook zonder de oefening in moraliteit?
  3. Niko Tydeman – transmissie aan acht zenleraren
  4. Leven-in-grondeloosheid

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Klaas Vos zegt

    28 april 2016 om 12:14

    “Het achtvoudige pad is dan ‘omgevormd’ van een morele opdracht tot een logische slotsom.” Dat is wel een blikopener voor mij. Ik heb nooit een logische overgang gezien van de vierde waarheid naar het achtvoudige pad. En dan wordt dat pad een moreel aanhangsel.
    Dank je wel Dick en een plezierige dag verder.

  2. Elja Stoel zegt

    30 april 2016 om 16:40

    Mooi Dick, ik verwacht dat mijn volgende vertaling van een tekst van David Brazier ‘Omgaan met emoties’ mooi gaat aansluiten bij jouw tekst… :-)

  3. Dick Verstegen zegt

    1 mei 2016 om 13:27

    Hoi Elja! Wat leuk iets van je te horen. Ik lees ook steeds interessante bijdragen van je op het BD. Ben benieuwd naar de volgende. Alle goeds en liefs, Dick

Primaire Sidebar

Door:

Dick Verstegen

Columnist Dick Verstegen is zenleraar en oud-hoofdredacteur van de VNU dagbladen. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 1 maart 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 3 maart 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • 3 maart 2021
    Weten - Niet Weten | Cursus Lotus Trilogie online
  • 3 maart 2021
    Lezingenserie 'Mystiek leven'
  • 4 maart 2021
    Doorlopende groep Vipassana Haarlem
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boeddhisten ontwaakt (deel 3)

Kees Moerbeek - 28 februari 2021

Grant onderzoekt hoe de geleerde Rahula zijn begrip van de kern van de leer van de Boeddha kan verenigen met de claims van het door Dharmapala geïnspireerde Singalese nationalisme. Rahula nam volgens Grant ‘zijn toevlucht tot de intellectuele strategie die claimt dat verschillende historische omstandigheden vragen om een andere manier van de uitleg van de boodschap van de Boeddha.’ Hij doet een beroep op het historisch moment om de interpretatie van het boeddhisme in de Mahavamsa te rechtvaardigen en daarmee zijn eigen activistische politieke agenda.

Mijmeringen over bewustzijn

Rob van Boven en Luuk Mur - 23 februari 2021

Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))

Erik Hoogcarspel - 21 februari 2021

Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 1)

Erik Hoogcarspel - 20 februari 2021

We leven in procrustische tijden waarin gelijkheid heilig is geworden. Onderscheid, discriminatie, is zo’n beetje de bron van alle kwaad. We moeten allemaal gelijk zijn. Alle kinderen in een klas, allemaal schaatsen of naar het strand op hetzelfde moment, allemaal dezelfde kleding en dezelfde maten, met wat elastiek in de stof past het toch wel.

Paul Boersma – Het portret als valkuil

Paul Boersma - 16 februari 2021

Het Boeddhabeeld is een symbolische weergave van de vergoddelijkte mens, van de verlichte mens, van de mens waarin wijsheid en mededogen tot volle ontplooiing zijn gekomen. Het is een toonbeeld van harmonie.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Podcast #14 – Verbonden met Myanmar
  • Milieudefensie – Burger flink belast en industrie ontzien onder kabinetten Rutte
  • Elf percent Nederlanders – coronavirus bewust ontwikkeld
  • Niet-weten is leven in onduidelijkheid
  • Boeddhisten ontwaakt (deel 3)

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens