Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

We gaan dood, dood, dood

door

Een flinke medische schok is goed voor het actualiseren van de grote zaak van leven en dood.

Een heftige botsing tussen je drang naar stabiliteit en een sluimerende existentiële crisis die alles telkens op scherp zet.

We gaan dood, dood, dood. DOOD! De ware test van omgaan met geen geboorte en geen dood.

Dat is nog eens anders dan oorspronkelijke verlichting (denken te) ervaren. Of nee, eigenlijk is het hetzelfde…

 

Lees Interacties

Reacties

  1. josephine van de waerden zegt

    Beste Jules,

    Mijn lichaam sterft, mijn lichaam gaat dood, dood, DOOD!
    Ik HEB en lichaam maar ik BEN mijn lichaam niet…

    Met liefde,
    Josephine

  2. Tom zegt

    De angst dat ons ‘zijn’ tegelijk sterft met ons lichaam blijft de gemoederen bezighouden. Waarom zou je je daar druk om maken? Wat komt dat komt, daar veranderen wij (stervelingen) helemaal niets aan! Je gaat dood Jules, maar niet NU, dus lééf, lééf in het NU!

  3. Joop Ha Hoek zegt

    Ik schrok me DOOD van het bericht van Jules. Ik wens je een lang en gelukkig leven toe, Jules. Mooie tekst, overigens.

  4. Ujukarin zegt

    Standaard visualisatie in o.a. het Tibetaans boeddhisme, wij gebruiken ‘m ook wel eens op gevorderden-retraites. Stel je een Monuta/Yarden/Dela of hoe het ook moge heten rouwcentrum voor, met een ceremonie rond een opgebaarde kist. Een familielid, een collega en een vriend houden een toespraakje. Ze proberen eerlijk de goede, en soms ook iets minder goede, zaken die de Gestorvene karakteriseren en die hij/zij ook achterlaat samen te vatten.

    Voeg dan de realisatie toe dat ze over JOU praten. En dat dit over 20 jaar kan zijn maar ook over 1 dag, door de spreekwoordelijke botsing met de grootstedelijke tram danwel zinloos geweld of noem maar op. Bedenk je dan wat je ‘nalaat’: karma (vipaka), de gevolgen van je handelingen nu. Wil je goede zaken nalaten, handel dan goed in het nu (en kijk waar er wat te verbeteren valt)…

    With folded palms,

  5. Anne zegt

    Ik heb de dood gezien. Kon niet zeggen dat die eng was. Het leven echter .. doodsbang word ik er af en toe van .. vooral als ik me voorstel wat me allemaal bij leven en welzijn wel niet kan overkomen.

  6. Jules Prast zegt

    Dank, allen. Hoe vaak je ook leest over de impermanentie van alles, de rauwe werkelijkheid van je eigen dood, ooit, onder ogen zien, kan nog steeds een schok teweegbrengen. Maar misschien zijn existentiële crises wel gezond. In de uitdaging ervan, hoe ongemakkelijk ook, schuilt een kans: de kans om ten volle mens te worden. Dat hoop ik althans, met de moed der wanhoop. Zeker weten doe ik het op dit moment niet.

  7. Menno Prins zegt

    Van de stervenden heb ik geleerd dat je pas echt begint te leven wanneer de realiteit van de dood je geen schrik meer aanjaagt. De Dalaï Lama zegt dat hij zich frequent (dagelijks?)met zijn eigen sterfelijkheid bezig houdt. En een kennis citeerde een mij onbekende filosoof die zei: “Waarom angst hebben voor de dood? Zolang ik er ben is de dood er niet, en als de dood er is ben ik er niet (meer).” Kortom: zodra dood werkelijk doodnormaal is, is ie doodsaai én ook doodsimpel. Angst en afgrijzen zijn begrijpelijk, maar houden de dood van niemand weg. Als ik ‘s avonds ga slapen, realiseer ik mij (bijna dagelijks – soms vergeet ik er aan te denken) dat de slaap ook wel eens “de kleine dood” genoemd wordt, die zomaar in de grote dood kan overgaan. Als ik ‘s morgens weer wakker wordt, is er een soort (weder)geboorte te vieren: een leven vóór je, met nieuwe kansen!

  8. NN zegt

    Death is indeed a departure, a farewell, a separation from everyone and everything I love. Undeniably so. But is it not at the same time the removal of all separations? Is it not in a way becoming infinitely more intimate with the whole universe than we have ever been capable of while alive? And in the actual moment of our death it is maybe death itself that is dying?

      • Sjoerd zegt

        Beste Jules,

        Als het daar niet om gaat, wat is jouw punt dan?
        Angst?
        Waarvoor?

        Zelf

        Alles is vredig
        niet te fixeren
        niet te communiceren
        niet te vatten
        ondeelbaar.

        “Verzen uit het midden”, Nagarjuna

        Jules, ik wens je wijsheid en licht op jouw weg van omgaan met ziekte en herinnering aan het leven achter je en het leven voor je.

        • Jules Prast zegt

          Jij ook dank, Sjoerd. In mijn ervaring is je richten naar de Dharma niet een lineair proces maar een met soms grote schokken. Schrijven is voor mij dharma delen en wie reageert is een online leraar. Wanneer ik een essay-achtig artikel publiceer, dan kun je over het waarheidsgehalte van het geschrevene discussiëren. Wanneer ik een ‘noodroep’ uitzend of mijn fantasie aanboor om aan mijn dharma-ervaring uitdrukking te geven, dan gaat het meer om de waarachtigheid, de levensechtheid, ook als de expressie op zichzelf blijk geeft van verwarring. Deze zomer ben ik mij met een schok bewust geworden van de realiteit van de dood. Ondertussen lees ik ‘Zen en de dood’ van Nico Tydeman. En ben ik bezig met het leven van Shinran, niet de enige boeddhist die in zijn leven veel schokken en vertwijfeling heeft meegemaakt. Niet toevallig heet mijn blog Butsudo (boeddhaweg); ik deel daar sommige van mijn ervaringen voordat ik de weg tot het einde ben gegaan. Ik zoek naar verbinding tussen de Dharma en levensechtheid. Zie ook de discussie in deze kolom met Josephine. Het ene moment bezing ik het geloof en de nembutsu, het volgende moment val ik in een zwart gat. “Alles is vredig, niet te fixeren, niet te communiceren, niet te vatten, ondeelbaar”: zeker, zeker, zeker. Maar soms ook val ik uit dat besef en vliegt het leven me naar de keel. Alle dharma’s verstaan lukt me dan gewoon even niet. Dank nogmaals voor je wijze woorden en goede wensen!

  11. josephine van de waerden zegt

    Als aanvulling op Menno Prins:
    Meditatie op zijn eigen dood schijnt HH de Dalai Lama 6 maal daags te doen. In zijn eigen woorden: ‘Het vertrouwen in de wijze waarop we ons eigen leven hebben geleid is een van de balangrijkste factoren die ons helpen kalm en onverstoorbaar te blijven wanneer de dood zich aandient. Hoe zinvoller we ons leven hebben geleefd, hoe minder we het zullen betreuren als we sterven. Daarom is hoe we ons voelen als we gaan sterven sterk afhankelijk van hoe we hebben geleefd. Als ons dagelijks leven zinvol en positief is geweest zullen we, wanneer het einde komt, in staat zijn het als deel van ons leven te aanvaarden – ook al verlangen we er niet naar”.

    • Jules Prast zegt

      Kan iemand nog eens gewoon in een staat van crisis verkeren? Doodsangst uitstaan en hierdoor in verwarring zijn? Wat heb ik met het dagritme van de Dalai Lama te maken? Vrome praatjes vullen soms even geen existentiële gaatjes.

      • josephine van de waerden zegt

        Goedemorgen Jules,
        Mijn reaktie was slechts bedoeld om je te ondersteunen in de doodsangst die klaarblijkelijk voor deze crisis zorgt. Excuus als ik slechts je agressie aangewakkerd heb. Gebaseerd op de uitspraak ‘vrome praatjes vullen even geen gaatjes’ en “malle ‘heilige’ druiloor”. Deze laatste opmerking werd kennelijk aangepast; openbaar zie ik hem niet staan maar in mijn mailbox wel… Misschien heb je iets aan de stadia in het stervensproces van Kübler – Ross. Dat is beslist niet vroom te noemen. Wordt goed omschreven in o.a. haar boek: de Cirkel van leven.
        Hartegroet,
        Josephine

        • Jules Prast zegt

          Dank, Josephine. Excuus niet nodig. Eerder van mij voor de nodeloze provocatie van mijn haastig ingetrokken kwalificatie van de Dalai Lama. Soms komt de steppewolf (Hesse) in mij naar boven. De weg naar de synthese loopt via diepe afgronden waarin je de wereld op de horens neemt en verlangt naar al wat de pijn van het leven kan verdoven. In het boeddhistische discours mis ik de crisis wel eens als breed uitgemeten modaliteit. De heilsboodschap en het oplossingsinstrumentarium overstemmen de levensechtheid van het verwijlen in het grote zwarte gat waarin doodsangst, vertwijfeling en verwarring je als woeste winden alle kanten opsturen. Af en toe laat ik een klaroenstoot horen vanuit het zwarte gat. Ook dat is mijn bijdrage aan het boeddhistische discours.

          • Robert Keurntjes zegt

            Soms zou ik wel 10 keer op dat duimpje willen klikken, zoals nu bij de reactie van Edel. Wat meer kan je namelijk schrijven?
            Misschien nog dat de existentiële ervaring die Jules met ons deelt voorheen of later ook door de meeste van ons ervaren zal worden en dat ik de moed om dat aan te gaan hoger acht dan alle goed bedoelde adviezen om het hanteerbaar te maken.

  12. josephine van de waerden zegt

    Ik ben het met je eens Jules, dat het aangeboden ‘oplossingsinstrumentarium’ uit het boeddhisme de echtheid van het leven zou kunnen overstemmen.In het westen gebruiken we spirituele stromingen vaak als vlucht. Om uit de pijn van het leven te blijven. Naar mijn idee nodigt de confrontatie met de pijn, verwarring en angst in het leven ons juist uit, toe te passen wat oosterse spiritualiteit ons te bieden heeft. Doodsangst heeft veel facetten. Het(h)erkennen en er laten zijn van de angst, deze recht in de ogen kijken, kan voor overspoeling -crisis- zorgen. In zoverre toon jij dus de moed van een ware wolf!! Ik heb in het verleden een aantal ontmoetingen gehad met Palden Gyatso; de auteur van ‘Het vuur onder de sneeuw’. Verlichting kwam geen enkele keer ter sprake. De omgang met het leven en dat wat IS, des te vaker.Hij bracht 33 jaar in Chinese gevangenschap door. Zijn geest en vertrouwen werden nooit gebroken. Hetzelfde geldt voor Ama Adhé ‘De Stem die nog weet’. Grote mensen die, hoe dan ook, ergens de kracht vandaan haalden om, in tijden waarin ze bedreigd en gemarteld werden,de dood vaak in de ogen moesten kijken, overeind te blijven.

    En synthese bereiken:
    och, er is geen bereiken en geen niet-bereiken. Je bent het al (AL).
    Liefs,
    Jos

    • Jules Prast zegt

      Dankjewel, Josephine. Je woorden snijden hout en resoneren diep bij me. Jij bent vandaag mijn bodhisattva-beschermengel die me bijlicht in mijn (denkbeeldige) zwarte gat. Zeer gewaardeerd!

  13. josephine van de waerden zegt

    Jij ook bedankt, Jules.
    Dit is wat SAMEN heet
    Ook dank aan Edel; we zijn dichtbij.
    Mooi!!

  14. Tom zegt

    Ik lees alle reacties, kan jullie niet zien of horen. Toch raakt het enorm. Dichtbij, samen, dat is wat ik nu voel. Met z’n allen dichtbij Jules omdat hij aangeeft dat hij stuk zit. Steun voor Jules omdat het kan. Ik vind dit mooi…..

  15. Stefanie zegt

    Allereerst bedankt voor dit artikel en de reacties, leuk om ze te lezen en te zien hoe mensen er naar kijken. Hoe ik ernaar kijk is het volgende… Ik kan iedere dag mediteren, cursussen volgen om mijn dood voor te bereiden, of ook om andere mensen te helpen hiermee, maar ik blijf het superspannend vinden. Ik vergelijk dit proces met het op hol geslagen manegepaard waar ik op zat, ik was door angst even alles vergeten wat ik geleerd had om een paard tot stoppen te brengen. Ik kijk nu wel anders tegen de dood aan als voorheen door de lessen die ik volg, maar of ik het goed begrepen en de lessen goed eigen hebt gemaakt heb zal nog moeten blijken

  16. Menno Prins zegt

    Niet de Dood, maar de wijze waarop ik dood kan gaan is waar ik hartkloppingen van kan krijgen. Zal het onverwacht zijn, op een zonnige dag terwijl ik lig te genieten van de zang van een leeuwerik hoog in de lucht? Of wordt het een traag, pijnlijk, ontluisterend traject waarin ik aan het einde stik in eigen slijm dat te diep zit om nog weggezogen te kunnen worden? Ik denk ook dat wat veel mensen “angst voor de dood” noemen, vaker “angst voor het stervensproces” is dan wij elkaar laten weten. Maar dat raakt weer de manier waarop ik leef, hier en nu. Om een lang verhaal kort te maken: het hele leven is één lang stervensproces, waarvan alleen de uitkomst zeker is. Dat maakt dat zoiets als angst voor de laatste loodjes van het proces mij meer aanspoort tot zelfonderzoek en streven naar “alles loslaten” dan de dood als feit zelf. Hoe ik met pijn, benauwdheid en ga zo maar door zal omgaan, zal pas blijken wanneer zij eventueel optreden… Ik hoop dat ik het hele stervensproces bewust mag meemaken. Het is namelijk de enige mogelijkheid om het leven bewust af te sluiten. En om op alles voorbereid te zijn (ook op de plotselinge dood als door de bliksem getroffen) lijkt mij IEDER MOMENT BEWUST leven noodzakelijk. Dat lukt nog niet. Soms ben ik gewoon een sufkop. Daarom wens ik toch dat de dood eerst even aanklopt.