In het najaar 2021 beloofde ik min of meer een cursus theologie te gaan volgen. Daar ben ik nu mee begonnen. De schriftelijke cursus telt maar liefst 48 lessen en ik denk dat er over iedere les ongetwijfeld iets valt te schrijven, doordat de inhoud mij op gedachten zal brengen die ik wel wil delen. Vandaag:
Inleiding
Als je denkt dat ik de inleiding van de cursus ga overtikken, heb je het mis. De inleiding van de cursus begint met een paar zinnen over zingeving. Daarna gaat het over christelijke historie en tradities en de wens dat de cursus meer inzicht geeft in de rol van godsdiensten – ook andere dan christelijke – in de samenleving. We gaan het afwachten.
Het woord theologie betekent letterlijk godsleer. Het bestaat uit twee delen: 1) theo (een voorvoegsel), dat de betekenis heeft van god, goden en goddelijk en 2) logie (een achtervoegsel), dat de betekenis heeft van leer, wetenschap, redenatie of studie van –
Iemand die de studie van – of over – god en goden heeft afgerond, noemen we een theoloog. Dat zegt dus helemaal niets over zijn of haar persoonlijke levensbeschouwing, want een theoloog hoeft helemaal niet in god te geloven. Hij of zij moet alleen veel over god en goden weten, volgens het boekje, en hij / zij moet getoetst zijn door andere theologen. Iemand die veel over god en goden weet maar nooit geëxamineerd is door andere theologen, is géén theoloog. Dat kan namelijk niet, want op hogescholen en universiteiten is precies vastgelegd wat je tenminste behoort te weten om theoloog te mogen zijn. Ik denk dat Jezus zou zakken, want hij heeft geen universitaire studie achter de rug; maar dat is mijn persoonlijke opvatting. Noem het een geloof.
Je hebt ook theosofen. Dat zijn mensen die ervan uitgaan dat alle wezens in essentie één zijn, omdat volgens hen alles uit dezelfde onkenbare bron voortkomt. Het achtervoegsel -sofie betekent zoveel als wijsheid en duidt op een levensbeschouwing. De meeste theosofen zijn géén theologen en de meeste theologen zijn geen theosofen. Laat dat duidelijk zijn. Maar het kán natuurlijk wel. Er bestaan zelfs atheïstische theologen én atheïstische theosofen. Dat betekent dat ze niet in het bestaan van god of goden geloven! Dat kan natuurlijk. De atheïstische theoloog weet veel over een niet bestaande god en niet bestaande goden; zoals er ook mensen zullen zijn die veel weten over elfjes, kabouters en trollen zonder in deze wezentjes te geloven. Atheïstische theosofen geloven nog steeds dat alles uit één en dezelfde bron voortkomt, maar geloven niet dat die bron een persoon is of een persoonlijkheid heeft. Ook dat kan.
Wat hebben we nog meer?
Nomie! Ook een achtervoegsel. Het betekent zoveel als: leer, onderzoek of studie. Je zou verwachten dat je dus ook Theonomie zou hebben, en zowaar… het staat voor de leer volgens welke de wil Gods het zedelijk karakter van een daad bepaalt, onafhankelijk van de aard van die handeling. De wil Gods! Daar heb je dan weer mensen voor nodig die weten wat God wil. En die zijn er natuurlijk ook. Althans, ze zeggen die wil te kennen, terecht of onterecht… daar wil ik van af zijn. Het hoeven zelfs geen theologen of theosofen te zijn. Het volstaat dat zij een (zelfverklaarde) relatie hebben met hun “Theo”, die zo innig is dat zij precies weten wat Hij (Zij of Het) wil of juist niet wil. Maar eerlijk is eerlijk, om het brede publiek te bereiken helpt het theonomen wel wanneer zij óók theoloog zijn. Vooral wanneer zij zelf weinig charisma hebben, uitstraling die mensen boeit.
In een inleiding als deze past het mijns inziens om ook iets over mezelf te vertellen. Wie ben ik dat ik denk iets zinnigs over een cursus theologie te kunnen schrijven?
Allereerst: of wat ik ga schrijven zinnig is, is aan de lezer om te beoordelen. Iedere lezer is vanzelfsprekend vrij mijn schrijfsels als onzinnig te bestempelen. Be my guest!
Ik ben opgegroeid in een socialistisch, atheïstisch gezin met behoorlijk pragmatische ouders. Zij stuurden mij bijvoorbeeld gewoon naar een School met de Bijbel, omdat het de beste school in de buurt was, én omdat het geen kwaad kon iets christelijks mee te krijgen. Mijn ene oma was Hervormd, en nam mij geregeld mee naar haar kerk, waar ik prompt op de zondagschool belandde. De andere oma was Doopsgezind (overgrootvader was dominee) en regelde Doopsgezinde zomerkampen voor me. De enige tienen die ik op de middelbare school kreeg, kreeg ik van de leraar Godsdienst, voor mijn opstellen en uit het hoofd geleerde versjes. Als 18 jarige volgde ik een serie lezingen bij het Theosofisch Genootschap in Utrecht. Daarna volgde ik lessen bij drs. Keus over de Bhagavad Gita, en volgde ik lessen van Paramahansa Yogananda. Ik werd de jongste Yogaleraar van Nederland. Als jong gehuwde volgde ik vervolgens catechisatie bij de NH kerk – omdat mijn toenmalige echtgenote Hervormd was opgevoed. Maar ik deed géén belijdenis. Daarna volgde ik catechisatie bij de Gereformeerde Kerk – omdat een goede vriendin mij daartoe uitnodigde, maar deed géén belijdenis. Mijn volgende stap was het bestuderen van de Nieuwe Catechismus van de RK kerk, gevolgd door een doop (Palmpasen!) in de abdij van Maria Toevlucht in Zundert. Aanleiding was het volgen van een aantal weekeinden Zen-meditatie onder leiding van abt Jeroen Witkam. Inmiddels wist ik behoorlijk wat over het Christendom, het Hindoeïsme en het Boeddhisme zonder theoloog te zijn. Na dit alles volgde ik nog een cursus Bijbelschool bij de Pinkstergemeente (nooit weg, je leert altijd wel weer wat) en een en ander over Vipassana (Goenka) in Dilsen. O … niet te vergeten: een halve Diaken-opleiding van de RK kerk midden jaren tachtig, zonder overigens ooit diaken te worden, want dat mocht niet. De RK kerk houdt niet van gescheiden mensen. En al helemaal niet van hertrouwde gescheiden mensen. Dat scheiden en hertrouwen schijnt God niet fijn te vinden…
En dan heb ik het nog niet eens gehad over de urenlange gesprekken met Jehova’s getuigen; Mormonen; Hare Krishna-volgers; Chassidim; Islamieten en Spiritisten die ik heb gevoerd. Iedereen maakte wel punten.
Uiteindelijk besloot ik mijzelf maar een pelgrim te noemen op de weg… Dharmapelgrim.
Hoe ook, ik denk dat ik deze cursus theologie maar eens goed ga bestuderen. Ik zal u op de hoogte houden van wat dat bij mij losmaakt aan gevoelens en gedachten.
(wordt vervolgd. Dit was aflevering 1 van de vele die nog volgen).
Bert Dorrestijn zegt
Wat is de naam Dharmapelgrim een mooie afspiegeling van de weg die je bewandeld. Succes met de studie theologie. Ik ben benieuwd wat je op je weg door de cursus allemaal tegenkomt. Goed beschouwd ben je al aardig op weg om alle “leren” te proefen.
Piet Nusteleijn zegt
Weet jij wat DOM betekent? Deo optimo maximo. Die moet ik onthouden, dacht ik. Aan de hoogste God gewijd. Toch een leuk weetje..over de dom van Utrecht en andere plaatsen met een DOM. Er zijn niet zoveel theologen die dit weten.