• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Pali-Canon » Begeerte, verlangens en ander leed

Begeerte, verlangens en ander leed

9 januari 2020 door gastauteur

In de Pali-canon neemt begeerte en het opgeven en beëindigen daarvan een centrale plaats in. Maar wat is begeerte? Begeerte die lekker duidelijk is kun je gemakkelijk identificeren als een aan de oppervlakte liggend verlangen wat je meestal zonder al te veel problemen kunt onderdrukken.
Een zintuiglijke prikkel activeert de dirigent van ons hormoonorkest en een immens innerlijk koor zingt fortissimo: “Ik wil dit hebben!”
Een ander deel van ons brein begint redelijke tegenwerpingen te componeren (beter van niet, jôh, onverstandig, je hebt al te weinig tijd, je bent te dik, te dun, niet sterk genoeg, te sterk, niet mooi genoeg, te mooi, enzovoorts). Ons superego, zou Freud gezegd hebben. In datzelfde brein volgt een discussie met datgene dat ik voor het gemak toch maar even het gewone ego zal noemen. Je mag ook wel eens iets leuks hebben, dit is goed voor je, je ontspant ervan, je hebt al zo weinig, waarom een ander wel en jij niet? Van die innerlijke dialogen.
Herinneringen die in het neuronale magazijn liggen opgeslagen zijn inmiddels uit hun stelling gehaald, met elkaar verbonden of juist losgemaakt en voeden de innerlijke dialoog. Beelden, geluiden en gevoelsindrukken spiegelen een korter of langer toekomstbeeld. Identificatie, associatie. Woorden die geen recht doen aan de innerlijke beweging van begeerte, het toegeven daaraan of de morele afwegingen om dat nou juist níet te doen.
En dat allemaal in een nauwelijks meetbare flits. Je stelt je voor hoe het zal zijn zodra je wel of niet aan de impuls hebt toegegeven en je systeem checkt dit af door een gevoel te produceren. Een rationeel besluit geeft helaas meestal geen eenduidig gevoel af. Je kunt je goed voelen, omdat je zo verstandig geweest bent de uit begeerte voortkomende impuls te onderdrukken, terwijl een gevoel van achtergrondspijt je lang kan blijven belagen.
Meer gluiperig zijn de impulsen van begeerte, acceptatie en verwerping die wat minder voor de hand liggen.
Je stoot je teen. Aauw! Die rotdrempel, ik ga dat kloteding eruit breken. Je hebt pijn en wat je wilt is geen pijn. Logisch, toch? Je focust niet op wat je hebt, maar op wat je niet wilt hebben. Een kansloze missie, natuurlijk. Tenminste, zolang er tenen en drempels bestaan. Er is natuurlijk altijd wel iets anders waaraan je jezelf gaat storen. Je gaat naar de badkamer om het gekwetste lichaamsdeel te pamperen en je ruikt een vlaag van het parfum van je partner. Oh, heerlijk. Wat hou ik toch van haar/hem en wat hebben we toch fijn gevreeën. Ik wil meer, langer, de hele tijd, opnieuw beter, intenser. Afwijzing en verwerping versus acceptatie en een wilsimpuls.
Het gebeurt de hele dag door, meestal zonder dat we het ons bewust zijn.
Ja, èn? roept de gemiddelde burger die zijn leven laat verlopen tussen carrière, relatie, voetbal en een troostend biertje zonder zich al te veel existentiële vragen te stellen. Dat vraag ik me nu dus ook af. Ja, èn? Zodra ik aan het wandelen ben, en een boom staat in mijn looproute, dan zal ik toch proberen deze te vermijden? Kwestie van lijfsbehoud. Maar dat bedoel ik niet. Het gaat niet over automatismen en instinctmatige reacties en handelingen die ingesleten zijn om het vege lijf te behouden of te behoeden. Het gaat erover dat de geest, de denkende geest, de hele dag bezig is dingen te vermijden of juist te verkrijgen. Voor wie karma een vertrouwde term is, weet dat ook die kleine accepteer- en verwerpgebeurtenissen stapelend karma geven. Wat moeten we dan doen met begeerte? Er een beetje aan toegeven, niet de moeite waard om het over te hebben, zodat er geen problemen ontstaan met de karmaspaarkaart? Maar wat is dan precies een beetje?
Alleen maar ruiken aan een geurig glas wijn en er niet van proeven? Je alleen vóórstellen dat je hand over een aantrekkelijk lichaamsdeel van iemand gaat? Wel verlangen, maar niet doen? En wat is dan ‘erger,’ wat geeft meer of juist minder karma? Er zijn bibliotheken volgeschreven over karma. Deskundigen vallen in woord en geschrift over elkaar heen met allerlei verklaringen, de éne meester weet het ècht veel beter dan de andere, vindt hij zelf. Wie weet het antwoord?
Ik.
We weten het namelijk niet. Het is geen glad ijs, het is ijs zonder oppervlakte, structuur of temperatuur. Wat we zeker menen te weten is dat alles wat we denken, doen of laten een kosmische blauwdruk achterlaat die ooit opnieuw aan de orde zal komen nadat het gerijpt is. Tot er één of andere secundaire oorzaak komt die het tot uitwerking brengt. Hoe kunnen wij, mensen op een spiritueel pad, die karmische oorzaken en gevolgen voorkomen?
Heel eenvoudig. Door begeerte voorgoed op te geven, als je theravadist bent. Door begeerte te transformeren, mocht je vajrayana-boeddhist zijn. Of door begeerte zichzelf te laten bevrijden, als je dzogchenbeoefenaar bent.
Hoe bevrijd je gevoelens? Ook al zo eenvoudig, lijkt het. Door ze te observeren in plaats van te volgen. Is het echt allemaal zo simpel? Waarschijnlijk even simpel als iets zoeken wat vlak voor je neus op de grond ligt. Je stapt er compleet overheen zonder het te zien of je struikelt erover.
Begeren, verlangen en lijden. We doen het allemaal zelf.

Tekst Henk van Kalken.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Geluk, Pali-Canon Tags: Bevrijding, hebzucht, Henk van Kalken, impuls, karma, looproute

Lees ook:

  1. Vesak: Geboorte, ontwaken en dood van de Boeddha
  2. Vesak: Geboorte, ontwaken en dood van de Boeddha
  3. De kern van yoga – Bhakti yoga (deel 1)
  4. Pijn van de denkgeest

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
27 mrt
Wekelijkse Zen in Twente meditatie avond op maandag
27 mrt 23
28 mrt
Meditatiecursus in de Dhammakaya traditie
28 mrt 23
28 mrt
Vipassana meditatie Rotterdam
28 mrt 23
Rotterdam
29 mrt
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
29 mrt 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Het jaar 2023 – dag 66 – vlokjesneeuw

    Joop Ha Hoek - 7 maart 2023

    KNMI regen en natte sneeuw. Somewhere over the rainbow, skies are blue. Take care out-there.

    Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen

    Erik Hoogcarspel - 6 maart 2023

    Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.

    Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.

    Erik Hoogcarspel - 2 maart 2023

    De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Wereldwijd blinddoeken wetenschappers standbeelden en eisen klimaatactie
    • Guy – De aandacht van satipatthana (2)
    • Ludo – Eén
    • Bhutan: ‘Bruto Nationaal Ongeluk voor 140.000 verzwegen vluchtelingen’
    • Het verkennen van Bhutans spirituele erfgoed, boeddhistische tradities

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens