• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Pali-Canon » Begeerte, verlangens en ander leed

Begeerte, verlangens en ander leed

9 januari 2020 door gastauteur

In de Pali-canon neemt begeerte en het opgeven en beëindigen daarvan een centrale plaats in. Maar wat is begeerte? Begeerte die lekker duidelijk is kun je gemakkelijk identificeren als een aan de oppervlakte liggend verlangen wat je meestal zonder al te veel problemen kunt onderdrukken.
Een zintuiglijke prikkel activeert de dirigent van ons hormoonorkest en een immens innerlijk koor zingt fortissimo: “Ik wil dit hebben!”
Een ander deel van ons brein begint redelijke tegenwerpingen te componeren (beter van niet, jôh, onverstandig, je hebt al te weinig tijd, je bent te dik, te dun, niet sterk genoeg, te sterk, niet mooi genoeg, te mooi, enzovoorts). Ons superego, zou Freud gezegd hebben. In datzelfde brein volgt een discussie met datgene dat ik voor het gemak toch maar even het gewone ego zal noemen. Je mag ook wel eens iets leuks hebben, dit is goed voor je, je ontspant ervan, je hebt al zo weinig, waarom een ander wel en jij niet? Van die innerlijke dialogen.
Herinneringen die in het neuronale magazijn liggen opgeslagen zijn inmiddels uit hun stelling gehaald, met elkaar verbonden of juist losgemaakt en voeden de innerlijke dialoog. Beelden, geluiden en gevoelsindrukken spiegelen een korter of langer toekomstbeeld. Identificatie, associatie. Woorden die geen recht doen aan de innerlijke beweging van begeerte, het toegeven daaraan of de morele afwegingen om dat nou juist níet te doen.
En dat allemaal in een nauwelijks meetbare flits. Je stelt je voor hoe het zal zijn zodra je wel of niet aan de impuls hebt toegegeven en je systeem checkt dit af door een gevoel te produceren. Een rationeel besluit geeft helaas meestal geen eenduidig gevoel af. Je kunt je goed voelen, omdat je zo verstandig geweest bent de uit begeerte voortkomende impuls te onderdrukken, terwijl een gevoel van achtergrondspijt je lang kan blijven belagen.
Meer gluiperig zijn de impulsen van begeerte, acceptatie en verwerping die wat minder voor de hand liggen.
Je stoot je teen. Aauw! Die rotdrempel, ik ga dat kloteding eruit breken. Je hebt pijn en wat je wilt is geen pijn. Logisch, toch? Je focust niet op wat je hebt, maar op wat je niet wilt hebben. Een kansloze missie, natuurlijk. Tenminste, zolang er tenen en drempels bestaan. Er is natuurlijk altijd wel iets anders waaraan je jezelf gaat storen. Je gaat naar de badkamer om het gekwetste lichaamsdeel te pamperen en je ruikt een vlaag van het parfum van je partner. Oh, heerlijk. Wat hou ik toch van haar/hem en wat hebben we toch fijn gevreeën. Ik wil meer, langer, de hele tijd, opnieuw beter, intenser. Afwijzing en verwerping versus acceptatie en een wilsimpuls.
Het gebeurt de hele dag door, meestal zonder dat we het ons bewust zijn.
Ja, èn? roept de gemiddelde burger die zijn leven laat verlopen tussen carrière, relatie, voetbal en een troostend biertje zonder zich al te veel existentiële vragen te stellen. Dat vraag ik me nu dus ook af. Ja, èn? Zodra ik aan het wandelen ben, en een boom staat in mijn looproute, dan zal ik toch proberen deze te vermijden? Kwestie van lijfsbehoud. Maar dat bedoel ik niet. Het gaat niet over automatismen en instinctmatige reacties en handelingen die ingesleten zijn om het vege lijf te behouden of te behoeden. Het gaat erover dat de geest, de denkende geest, de hele dag bezig is dingen te vermijden of juist te verkrijgen. Voor wie karma een vertrouwde term is, weet dat ook die kleine accepteer- en verwerpgebeurtenissen stapelend karma geven. Wat moeten we dan doen met begeerte? Er een beetje aan toegeven, niet de moeite waard om het over te hebben, zodat er geen problemen ontstaan met de karmaspaarkaart? Maar wat is dan precies een beetje?
Alleen maar ruiken aan een geurig glas wijn en er niet van proeven? Je alleen vóórstellen dat je hand over een aantrekkelijk lichaamsdeel van iemand gaat? Wel verlangen, maar niet doen? En wat is dan ‘erger,’ wat geeft meer of juist minder karma? Er zijn bibliotheken volgeschreven over karma. Deskundigen vallen in woord en geschrift over elkaar heen met allerlei verklaringen, de éne meester weet het ècht veel beter dan de andere, vindt hij zelf. Wie weet het antwoord?
Ik.
We weten het namelijk niet. Het is geen glad ijs, het is ijs zonder oppervlakte, structuur of temperatuur. Wat we zeker menen te weten is dat alles wat we denken, doen of laten een kosmische blauwdruk achterlaat die ooit opnieuw aan de orde zal komen nadat het gerijpt is. Tot er één of andere secundaire oorzaak komt die het tot uitwerking brengt. Hoe kunnen wij, mensen op een spiritueel pad, die karmische oorzaken en gevolgen voorkomen?
Heel eenvoudig. Door begeerte voorgoed op te geven, als je theravadist bent. Door begeerte te transformeren, mocht je vajrayana-boeddhist zijn. Of door begeerte zichzelf te laten bevrijden, als je dzogchenbeoefenaar bent.
Hoe bevrijd je gevoelens? Ook al zo eenvoudig, lijkt het. Door ze te observeren in plaats van te volgen. Is het echt allemaal zo simpel? Waarschijnlijk even simpel als iets zoeken wat vlak voor je neus op de grond ligt. Je stapt er compleet overheen zonder het te zien of je struikelt erover.
Begeren, verlangen en lijden. We doen het allemaal zelf.

Tekst Henk van Kalken.

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns, Geluk, Pali-Canon Tags: Bevrijding, hebzucht, Henk van Kalken, impuls, karma, looproute

Lees ook:

  1. Vesak: Geboorte, ontwaken en dood van de Boeddha
  2. Vesak: Geboorte, ontwaken en dood van de Boeddha
  3. De kern van yoga – Bhakti yoga (deel 1)
  4. Pijn van de denkgeest

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 4 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • 4 juli 2022
    Online course The Twelve Links of Interdependent Origination
  • 5 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • 5 juli 2022
    Boeddhisme en meditatie
  • 6 juli 2022
    Open Les Kum Nye Yoga en Meditatie | Live op ma-di-wo
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

‘Humor onttroont elke grootinquisiteur’

Kees Moerbeek - 3 juli 2022

Blasfemie kan een uiting van macht zijn, omdat hij die kwetst macht heeft over diegene (datgene) die wordt gekwetst. Hierbij komt superioriteit om de hoek kijken. De gekwetste gelovige is de enige die echter de macht van de blasfemist over hem kan opheffen door diens spot simpelweg te negeren.

Boekbespreking – Michael Bakoenin, God, de Staat en andere vormen van dictatuur

Erik Hoogcarspel - 30 juni 2022

Nog steeds, ook op de klimaatdemonstratie van 19 juni jl., ziet men groepen in het zwart geklede jongeren mee demonstreren die zich presenteren als vertegenwoordigers van het anarchisme. Deze groepen kunnen in het buitenland erg agressief optreden en zelfs banden onderhouden met extreemrechts. Vele oppassende burgers zien het anarchisme aan voor een uiting van jeugdige overmoed, die vanzelf wel zal overgaan. Hoe kun je immers een staat besturen zonder regering? Was het anarchisme niet een soort extreem communisme en hebben we niet gezien dat het communisme gewoon een slecht systeem is?

Boekbespreking – Renée Girard, de romantische leugen en de romaneske waarheid

Erik Hoogcarspel - 14 juni 2022

Volgens de literatuurwetenschapper René Girard (1923 – 2015) worden we juist niet als een uniek zelf geboren. Dit is volgens hem een romantische leugen waarmee we onszelf voor de gek houden. We ontwikkelen ons niet eens tot een uniek zelf, want in de regel worden onze keuzes niet gemotiveerd door een eigen unieke behoefte. We willen meestal graag hebben wat anderen al hebben, juist omdat die anderen dit willen hebben.

Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

Hein Thijssen – ´Het leven is een schijtende merel´

Joop Ha Hoek - 9 juni 2022

‘Alleen voor een ontwaakte is het achtvoudige pad een natuurlijke zaak’

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

over ons

Recente berichten

  • Birmese advocaten gearresteerd – vrees om politieke gevangenen te vertegenwoordigen
  • Boeken – DHAMMA-ZAADJES — Deel I
  • Verlichting is de kous op je kop
  • ‘Humor onttroont elke grootinquisiteur’
  • Guy – Het begrijpen van de ware aard van de dingen

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens