Ik vind vergeving een naar woord en ook een raar iets. Ik vergeef je maar vergeet het niet, is zo’n cliché. Volgens mij heeft het vergeven ook met een zelfvoldane positie te maken: de vergever staat hoger dan de vergevene, hij kan wel of niet vergeven. De te vergeven mens moet maar afwachten. Of met onderwerping: Heer, vergeef het hun, als je zelf niet kunt vergeven doe je een beroep op een ander, in dit geval de Here God. Je besteedt het vergeven uit.

Ik pieker me de laatste dagen suf wie ik ooit iets vergeven heb. En kan geen naam noemen terwijl er ook nare mensen in mijn leven waren tot ik de boel opkuiste. En ik zelf ook niet de beste ben. Mogelijk zijn er mensen die mij iets vergeven hebben, maar die hebben zich nooit bij mij gemeld. In dat opzicht ben ik een onwetende. Ik vermoed dat niet-vergeven te maken heeft met het accepteren van zaken. Mijn boeddhistische leraar zei altijd: Van het verleden kan je geen chocola bakken, het is gebeurd en we leven nu in het nu. Moedig voorwaarts.

Ik pieker over het thema vergeven omdat ik van het Museum voor Vrede en Geweldloosheid een uitnodiging kreeg om op 4 mei in de doopsgezinde kerk aan de Noordmolenwerf in Rotterdam een filosofisch gesprek aan te gaan over Vergeving (met een hoofdletter). Het gesprek staat onder leiding van de Rotterdamse praktisch filosoof Dick van Hennik (van de Filosofische Praktijk Berkelstraat).

In de uitnodiging: ‘Op 4 mei herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. De vraag die je daarbij kan stellen is: “Valt er nog iets te vergeven tussen ons en de vroegere onderdrukker?”

Toen Duitse vliegtuigen- de mensen erin, in mei 1940 bommen lieten vallen op de huizen van de burgerbevolking in onder andere Kralingen, een Rotterdamse wijk, stierven familieleden van mij. Een tante van mijn moeder rende brandend door de straat, mariniers probeerden de vlammen te doven. Alleen een zoon overleefde het bombardement.

Mijn moeder, een altijd rustige en stille vrouw, was op de vierde mei, de dag van de herdenking van de doden door het nazigeweld- later kwamen er andere slachtoffers bij, nog meer stil en verdrietig. Dat zag ik aan haar gezicht en houding. Voor ons gezin was de dodenherdenking niet een theoretische kwestie maar daar hoorden mensen bij die we gekend hebben. We zwegen bewust die twee minuten.

Mijn moeder sprak nooit over vergeving. Ze noemde de Duitsers wel moffen maar haatte ze niet- er viel niets te vergeven, wie moet je vergeven, het systeem, Hitler, de vliegeniers boven de stad die de bommen lieten vallen? De bommenfabrikanten. Fokker die vliegtuigen leverde. De leveranciers van banden en metaal? De psychiaters die Hitler niet op lieten sluiten. De bom van Von Stauffenberg die niet goed af ging. Een lange keten ven verantwoordelijken.

Voor haar telde alleen het grote verdriet over het sterven van de mensen die ze liefhad. Ze reisde niet af naar Duitsland om daar op straat de vergeving te prediken. En mensen in verwarring te brengen. Ze leefde in het nu in haar verdriet. Dus ik vermoed dat ik de leefwijze om niet te vergeven van haar heb. Grietje was haar naam. Vergeven is egoïstisch, met de nadruk op ego.

Moedig voorwaarts!

BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak, heimwee naar Chef, de Kloosterbunker, Bunkerstad, woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen, het abonnement op te zeggen- wat niet kan. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren. De politiek de rug toe te keren. Of aan de drugs te gaan. Kwaad spreken over Feyenoord. Breken met de familie. Het haten van planten en groenten. Aantijgen of beschuldigen. Het stopzetten van gedachten. Sprookjes verwerpen. Houden van Donald Trump. Sommigen voederen geen vogels meer. Of gaan de redactie stalken en bedreigen. Of geloven niet meer in Sinterklaas. Of wantrouwen de banken. Of er kruipt een poes op je hoofd.