• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Sangha, spirituele vriendschap en toewijding aan het dharmapad

Sangha, spirituele vriendschap en toewijding aan het dharmapad

3 juli 2016 door Ujukarin

Vandaag deel twee en slot van een tweeluik waarin Ujukarin de waarde van spirituele vriendschap en de overdracht van de dharma beschrijft.

De eerste vijf discipelen van de Boeddha respecteren het wiel van de dhamma in het hertenpark van Sarnath. Foto Wikipedia.

De allereerste boeddhisten waren leken die Boeddha op zijn trek van Bodhgaya naar het hertenpark ontmoette, en technisch gezien namen ze daarom alleen toevlucht tot Boeddha en dharma. Maar sinds de oprichting van de monnikenorde in Sarnath bestaat het leven van een boeddhist sinds jaar en dag uit toevlucht tot drie juwelen: Boeddha (het verlichtingsideaal), Dharma (de leer) en Sangha.

Hoe je dat laatste nu precies definieert hangt een beetje van de context af. Kern van sangha is in alle scholen zij die (bijna) verlicht zijn: volgens de theravadins de Sotapanna, Sakadagami, Anagami en Arahat en volgens mahayana daarbovenop ook de bodhisattvas. Deze kern heet ook wel ‘Arya sangha’. Daarbovenop kun je dan wijdere cirkels definiëren. Volgens het traditionele theravada zijn vooral monniken en nonnen de basis van de sangha, maar volgens bijvoorbeeld AN II.1.vii zijn ‘wijze’ lekenvolgelingen evenzeer sangha. Dat de meeste lekenvolgelingen in dat tijdperk gewoonweg geen tijd hadden voor spirituele beoefening verklaart de nadruk op die kerngroep van monniken/nonnen, maar de situatie in het hedendaagse Westen vraagt om totaal andere sangha-vormen.

We moeten dus een stapje terug doen om te bepalen wat nu precies in het moderne Westen sangha hoort te zijn; een onderscheid naar of iemand fulltime boeddhist is (–> veelal monnik/non) of als parttimer-met-familie leeft klinkt erg hol en formalistisch in de oren, want het zou om (wijs) gedrag moeten gaan en niet om al dan niet een pij dragen. Dat wijze gedrag kan vervolgens gedeeld worden met anderen, en dat heet dan spirituele vriendschap (kalyana mitrata). In soetra’s zoals SN 45.2 , Itivuttaka 1.17 en AN 8.54 benadrukt Boeddha hoe belangrijk dit is; de rol van de goeroe met name in het mahayana is mede op dit concept gebaseerd. En vriendschap is ook het fundament van een hele reeks andere ‘voorwaarden voor verlichting’: dit rijtje (in o.a. AN4) bestaat uit vriendschap, deugdzaamheid, spirituele conversatie, energie en wijsheid. Spirituele vriendschap heb je in twee soorten: ‘horizontaal’ , met mede-boeddhisten die ongeveer op jouw kennis- en ervaringsniveau zitten en ‘verticaal’ met boeddhisten die verder op het pad zitten en waarvan je dus nieuwe stukken kunt leren. Een formeel bezegelde verticale vriendschapsrelatie zou je een leerling-goeroe relatie kunnen noemen, zie deel 1 van dit tweeluik.

Wat maakt een vriendschapsnetwerk tot sangha?

Het is volgens Boeddha *dus zeer belangrijk om spirituele vriendschappen te onderhouden, en daardoor een sangha te vormen. Wat maakt vriendschappen nu spiritueel, en hoe maak je dat onderscheid tussen horizontaal en verticaal?

Voetbal elftal zes en vrienden
Foto Bianca Visser.

Wel, startpunt is dat het spirituele pad toewijding en vastigheid eist. Het gaat er dus niet alleen om te werken met meditatie, dharmastudie en pudja/chanting, maar vooral ook om dat structureel te doen. En daarbij ontwikkel je dan vanzelf een min of meer vaste groep spirituele vrienden/vriendinnen; zij fungeren als klankbord, en geven jou in het begin gevraagd en later ook ongevraagd (!) advies over alles wat met jouw spirituele pad te maken heeft. Inclusief aanpassingen bijvoorbeeld in je gekozen meditaties en studiemateriaal. Je ziet ze geregeld in persoon op bijeenkomsten en-of retraites, en daarnaast is natuurlijk Internetcontact een extra mogelijkheid. Sommige van die vriendinnen kunnen meer senior zijn, en dat zijn dan op een aantal onderdelen ‘verticale vrienden’; of de betreffende traditie een officiële autorisatie heeft voor leraren is daarbij niet zo belangrijk, het gaat erom hoe jij en de andere studenten het onderlinge contact met de ‘verticale vriend’ ervaren. En uiteindelijk ook hoe herkenbaar boeddhistisch hun ervaring en onderricht is, maar dat wisselt per sangha; zoals in deel 1 al uitgelegd werd heeft die op de een of andere manier een overdrachtsroute waardoor ze naar de studenten en andere sangha’s toe kan verdedigen dat ze een bona fide boeddhistische school (nikaya) vormt.

Natuurlijk is dit een geleidelijk proces, en zeker beginnende geïnteresseerden in boeddhisme kunnen vrijelijk rondshoppen bij diverse tradities en sangha’s. Het gaat uiteindelijk steeds om ehipassiko, ‘kom en zie voor jezelf of dit voor je werkt’. Maar wil je vervolgens de diepte in dan betekent dat toewijding en vastigheid.

Er is een groep die deze boot steeds afhoudt en stelt ‘ik ben mijn eigen leraar en ik bepaal zelf wel wat Boeddha adviseert’. Zo iemand blijft naar mijn bescheiden mening opzichtig hangen in ego-versterkend shopgedrag en ontwikkelt dus geen wijsheid en metta maar uiteindelijk slechts een groter ego. Het nu ook in het Westen analoog aan Azië opkomende ‘multireligieuze gedrag’ is kopiëren van iets wat ik in Azië alleen maar als totaal gedegenereerde namaakreligie ervaar. Het belooft voor het Westen ook alleen maar consumentistische verspilling van je emotionele energie.

Net zoiets geldt voor mensen die weliswaar initieel hun meditatie etc. bij een sangha met leraar hebben beoefend maar die ‘achter zich laten’. Ze zouden hun gedrag bijvoorbeeld kunnen vergelijken met een jongere die ouderlijk huis en de banden daarmee verlaat, of zelfs met Gautama de zwerver die achtereenvolgens leraren Alara Kalama en Udakka achter zich liet omdat ‘er meer te leren en vinden was dan zij wisten’. Welnu, de primaire vraag is of ze ook nadat ze deze leraar verlaten hebben nog steeds een vorm van sangha hebben; dus een reguliere groep spirituele vrienden. Het overgrote deel van dit soort verlaters valt simpelweg terug van iemand die serieus op het boeddhistisch pad bezig was naar een –consument- verspiller van de eigen emotionele energie, o.a. omdat het eigen ego belangrijker voor hen is dan de klankbordfunctie van horizontale spirituele vriendschappen. In de termen van ‘schaap versus slimmerik’   zijn het pure individualisten oftewel domme ‘bala in het kwadraat’ tiepjes.

Wat maakt een vriendschapsband spiritueel?

Min of meer een parallelle dimensie aan deze sangha-definitie is de boven slechts half beantwoorde vraag “Wat maakt vriendschappen nu spiritueel?”. Wel het zijn een aantal criteria die echt niet allemaal van toepassing hoeven te zijn, maar wel een aantal ervan.

  • De basis van het onderlinge contact is metta. De ander is voor jou een oefenobject om je metta op uit te proberen, maar dat is per definitie niet exclusief. Dus aan de ene kant zal er nooit sprake zijn van handelen vanuit begeerte-haat-onwetendheid naar die ander toe want dat is de ‘power mode’ in goed Engels. Maar aan de andere kant moet het écht gaan om die spirituele vriend het allerbeste te wensen voor haar pad; elke dimensie van verliefdheid/seksualiteit heeft altijd begeerte in zich en is dus heel, heel moeilijk te combineren met spirituele vriendschap.
  • Houd je in de vriendschapsband aan alle ethische richtlijnen; Upaya oftewel ‘grenzen verleggen om bestwil’ is alleen in zeer specifieke situaties aan specifieke verticale vrienden geoorloofd.
  • Spirituele onderwerpen zijn een hoeksteen van jullie contact, maar het zal zelden de enige interesse zijn die jullie bindt. Andere gedeelde interesses zijn prima – denk aan muziek of andere kunstvormen, sporten etc.
  • Een spirituele vriendschap eist nóg specifiekere ‘toewijding en vastigheid’ dan je al naar de sangha als geheel probeert te beoefenen. Dus je houdt bijvoorbeeld ook buiten sanghameetings en –retraites nog geregeld kontakt met de specifieke spirituele vriend(in), bijvoorbeeld telefonisch of door samen kunstbezoek of sporten te beoefenen.

 

Eindconclusie

Sangha is het derde juweel van het boeddhisme, en even belangrijk als je toewijding aan Boeddha en dharma. En omdat de arya-sangha voor de meesten van ons een ver-van-mijn-bed-show is gaat het vooral om toewijding aan de ‘gewone’ sangha die je in vlees en bloed kunt ontmoeten. En dat is het opbouwen van een intens genoeg contact met zowel vrienden/innen die primair als klankbord fungeren voor wat je allemaal doet om de dharma in je leven te integreren, als met enkele ‘vrienden’ die voor jou meer als leraar fungeren en in ieder geval zaken in elke voetstap voorleven. Met dit derde juweel op orde naast je andere twee pilaren is voortgang op het pad verzekerd.

*Hierin vind je het beroemde fragment “Toen hij daar zo zat, zei de Eerwaarde Ananda tegen de Gezegende: “Dit is de helft van het heilige leven, Heer: bevriend te zijn met edele mensen, een metgezel te zijn van edele mensen, een collega te zijn van edele mensen.” “Zeg dat niet, Ananda! Zeg dat niet! Bevriend zijn met edele mensen, een metgezel zijn van edele mensen, een collega zijn van edele mensen is in werkelijkheid het hele heilige leven. Wanneer een monnik bevriend is met edele mensen, een metgezel is van edele mensen, een collega is van edele mensen, dan kun je van hem verwachten dat hij het Edele Achtvoudige Pad (ariya atthangika magga) zal ontwikkelen en er veel van zal maken.”

 

Categorie: Achtergronden, Dharma en filosofie Tags: dharma, spiritueel, vriendschap

Lees ook:

  1. De dharma die door ons heen vloeit
  2. Er is geen Boeddha of Dharma buiten de ene Geest
  3. Positiviteit als dharma-oefening: De geest
  4. De dharma

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ujukarin

Ujukarin is lid van de Triratna Boeddhistische Orde. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door
  • Locaties
  • Overzicht op kaart

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

14 sep
Tao en geluk; vijf bijeenkomsten
14 sep 23
22 sep
Retraite: natuur en meditatie
22 sep 23
23 sep
Teaching over Bodhicitta, het actieve mededogen
23 sep 23
23 sep
De Vijf krachten en de Dood
23 sep 23
24 sep
Meditatiedag: handleiding voor creatieve meditatie
24 sep 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De taal van het lijden  (deel 1 van 3)

    gastauteur - 20 september 2023

    De taal welke zich op verschillende momenten in ons leven aan ons openbaart, meestal in de vorm van verlies, pijn en verdriet, het diep begrijpen ervan, te leren het lijden te omarmen, er ruimte voor te creëren, zodat het uiteindelijk los kan komen.  Leren één te worden met de ontvouwing van het leven en het ontdekken, blootleggen en hervinden van deze nobele waarheid. Hoewel dit vaak een erg zware taak lijkt, en voor velen van ons te moeilijk om zelfs maar over na te denken, ligt er binnen dit proces van herkennen en het omarmen van lijden, een ontvouwen van kalmte, vreugde, vrede en harmonie met onszelf en de wereld om ons heen. Elke keer dat we dichter bij deze ontvouwing komen, tillen we een klein stukje van de sluier op die ons ware wezen omhult.

    Taigu – Tibetaans bijgeloof op gespannen voet met anatman

    Taigu - 19 september 2023

    Het geloof dat Tibetaanse boeddhisten vertegenwoordigen in de zielsverhuizing van de dertiende naar de veertiende Dalai Lama, en bij diens overlijden naar de vijftiende, onderstreept nog eens de ondoorzichtige magie waarvan het Tibetaanse boeddhisme is doortrokken. Je zou het een scepticus niet kwalijk kunnen nemen, wanneer deze de conclusie trekt dat bij de overgang van de ene op de andere Dalai Lama een loopje wordt genomen met het leerstuk van anatman, een van de klassieke hoekstenen van het boeddhisme.

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 11 september 2023

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    Pseudo-Cicero, pseudo-troost?

    Erik Hoogcarspel - 11 september 2023

    Cicero voert in zijn epistel aan dat we niet overmatig moeten rouwen om de dood van een geliefde, omdat er bij de dood voor de geliefde zelf weinig verloren gaat. Het leven is nu eenmaal niets dan ellende. Als je de pech hebt geboren te zijn geworden, kun je maar beter gauw dood zijn. Je hoeft ook niet oud te worden om te slagen in het leven.

    Wat loert daar in de duisternis?

    Kees Moerbeek - 10 september 2023

    Eeuwenlang zwierven ze in de bergen, de bossen, de velden, in de rivieren en langs de kust en joegen de Japanners de stuipen op het lijf of belaagden ze. Ze zijn ook nu niet weg te denken, de yokai.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • B’eter – Risotto met paprika, courgette en paddenstoelen.
    • Kleefkracht
    • Het ene bewustzijn is het andere (niet)
    • Het jaar 2023 – dag 245 – benenwagen
    • Het BD en het grote driedaagse onderhoud

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.