Duizenden mensen met fysieke beperkingen worden van het bijwonen van bijeenkomsten in boeddhistische centra buitengesloten, doordat de gebouwen waarin ze plaatsvinden bijvoorbeeld geen liften hebben. De westerse samenleving heeft miljoenen mensen in haar midden met zichtbare en onzichtbare ziekten en handicaps. Zoals de sangha’s binnen het boeddhisme in het Westen aan veroudering onderhevig zijn, zo verouderen ook de lichamen van de boeddhisten of mensen die op latere leeftijd kennis willen maken met het boeddhisme. Onbedoeld leidt dat tot uitsluiting.
Vidyamala Burch- in 1995 tot priester gewijd in de Triratna Buddhist Order en mede-oprichter van Breathworks, die op mindfulness gebaseerde training in het omgaan met pijn en ziekte biedt, en zelf fysiek beperkt, woonde drie jaar geleden de bijeenkomst van de International Western Dharma Teachers Gathering in Omega bij. Een hele dag was gewijd aan ‘het realiseren van diversiteit.’ Burch: ‘Ik hoorde een heleboel verstandige discussies over diversiteit op basis van ras en geslacht. Dat was bemoedigend – voor sangha’s zijn dit belangrijke zaken. Wat ik echter miste was de erkenning van het bestaan van mensen met een fysieke beperking.
In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld, heeft ongeveer één op de drie mensen langdurige gezondheidsklachten en ongeveer een op de vijf leeft met chronische pijn. Veel van deze mensen willen wel naar onze boeddhistische centra komen, misschien doordat de opkomst van het seculiere mindfulness hen een proeve geeft van de werking van de geest. Het is belangrijk dat we rekening houden met zulke mensen door een gemakkelijke toegang en zitcomfort te bieden, inclusief de mogelijkheid om verschillende houdingen tijdens het mediteren aan te nemen, en, misschien wel het belangrijkste, door gewoon welwillend te zijn.’
Burch heeft daar zelf ervaring mee. ‘Na twee ongevallen in mijn tienerjaren en later, moet ik leven met ernstig letsel aan de wervelkolom, en probeer de dag door te komen met de hulp van een rolstoel of krukken en pijn als een constante metgezel. Als ik op retraite ben is het nodig dat ik regelmatig van positie verander, door te liggen of op te staan. Op de plaatsen waar ik mediteer en praktiseer is dat mogelijk. In Taraloka, een retraite centrum in het Verenigd Koninkrijk voor vrouwen waar ik vaak onderwijs, is er een speciale ruimte voor handicapte deelnemers. Er is een toegankelijke badkamer, en de hele locatie is rolstoeltoegankelijk. Ik besef hoe gelukkig ik daar mee ben.’
Burch zegt bang te zijn dat anderen minder geluk hebben. Burch: ‘In de begindagen van het boeddhisme in het Westen hadden mindervaliden begrijpelijkerwijs niet een prioriteit. Bestaande gebouwen werden met heldhaftige inspanningen omgetoverd tot de prachtige boeddhistische centra zoals ze nu bestaan, maar hadden bijvoorbeeld geen liften. Wat betekent dat mensen met mobiliteitsproblemen onvermijdelijk worden uitgesloten van het ontmoeten van de dharma. Nu deze sangha’s al decennia bestaan is mijns inziens de tijd rijp om toegankelijkheid centraal te stellen.’
In het boeddhistisch centrum in Manchester beoefent Helen- doof en blind het boeddhisme. Als de leraar via een speciale microfoon gesproken tekst aan haar gehoorapparaat doorgeeft, hoort ze de dharma. Ze komt op retraite en is een grote inspiratie voor veel van de andere deelnemers. Burch: ‘Haar aanwezigheid helpt hen hun eigen kleingeestige zorgen los te laten. Het is een uitdaging voor de leraren om te voldoen aan haar behoeften. Het geeft ons allemaal de mogelijkheid om te gaan met antipathieën en ons richting vrijheid te bewegen.’
Burch: ‘Laten we ervoor zorgen dat we voorwaarden scheppen om iedereen in onze sangha’s welkom te heten, ongeacht leeftijd, kleur, fysieke vaardigheden, geslacht, of eventuele andere verschillen. Laten we het verbazingwekkende wonder van het boeddhisme laten stromen in de wereld ten behoeve van alle wezens, niemand uitgezonderd.’
Zeshin zegt
Er is over meditatie zoals bedoeld binnen het zenboeddisme onder het grote publiek niet veel bekend. Wij sluiten niemand uit maar voor iemand in een rolstoel is het niet mogelijk om aan onze vorm van zenmeditatie mee te doen.
Ten eerste is het ondoenlijk om iemand telkens van en op de tan te tillen. En op de tatamimatten worden alle passen uitgeteld voor de ceremonies, tatamimaten zijn niet rolstoel bestendig,hoe spijtig wij dit ook vinden. Ook schoenen, krukken en wandelstokken zijn bij ons taboe, er is geen enkele stoel in ons centrum aanwezig alles gebeurt op de grond. Schoenen krukken kinderwagens enz. zijn dan niet zo hygiënisch. Een gehandicapte word ook buitengesloten van de olympische spelen, onze tak van zen is ook topsport. Compassie wil niet zeggen dat je aan elk verzoek gehoor kunt geven.
G.J. Smeets zegt
Ik onderschrijf je observaties, Zeshin.
“Onbedoeld leidt dat tot uitsluiting.” staat er in het blogstuk en dat is uiteraard onzin.
Uitsluiting is per definitie *bedoelde* buitensluiting en zoals je aangeeft, van buitensluiting of uitsluiting is geen sprake: soms kan aan een verzoek gewoon geen gehoor worden gegeven – for whatever reason.
Overigens mag ik je er graag op wijzen dat voor mensen met motorische / fysiologische beperkingen de mindfulness training (waarover je wel eens gemopperd hebt) een realistisch en derhalve gelijkwaardig alternatief is voor zen of vipassana of etc..
Guus zegt
Er is over meditatie zoals bedoeld binnen het zenboeddisme onder het grote publiek niet veel bekend. Wij sluiten niemand uit maar voor iemand als Zeshin is het niet mogelijk om aan onze vorm van zenmeditatie mee te doen.
Ten eerste is het ondoenlijk om telkens een tan neer te zetten. En op tatami-matten worden alle passen uitgeteld voor de ceremonies, ja, maar wat als iemand als Zeshin dan de tel (en dus de weg!) kwijtraakt op ons gewone zeil? Bovendien zijn tatami-matten niet rolstoelbestendig, misschien hebben wij daarom wel geen tatami-matten, hoe spijtig wij dit ook vinden. Ook krukken en wandelstokken zijn bij ons niet taboe, er zijn volop stoelen in ons centrum aanwezig alles gebeurt op de grond (qua schoenen zijn wij trouwens wel keihard: géén schoenen!) Of krukken kinderwagens enz. hygiënisch zijn, hebben wij ons eigenlijk nooit zo afgevraagd. Iemand als Zeshin wordt dan wel niet buitengesloten van de Olympische Spelen, maar onze tak van zen is ook helemaal geen sport. Wij doen wat we kunnen, dát wel (en maar heel soms is dat genoeg).Compassie wil niet zeggen dat je aan elk verzoek gehoor kunt geven.
Sorry, Zeshin.
Guus
Sjoerd zegt
” Een gehandicapte word ook buitengesloten van de olympische spelen, onze tak van zen is ook topsport.”
Onze zen is ook topsport…??? = EGO-flauwekul!
Erna Sparla zegt
Of je nu zen,vipassana of mindfulnesstraining beoefent: er is altijd een toegankelijke ruimte nodig , naast andere faciliteiten b.v. om gebruik te kunnen maken van een andere zitmogelijkheid of te kunnen liggen.
Dat in bepaalde zenbewegingen strikte richtlijnen voor beoefening zijn is een keuze. De bereidheid om mensen met fysieke beperkingen de mogelijkheid te geven ook deel te nemen is ook een keuze. Kennelijk is dat niet vanzelfsprekend en dat ervaar ik als teleurstellend en de vraag komt dan in mij op wat prioriteit heeft!
Ria zegt
Dat toegankelijkheid in oude tradities niet speelde: soit. Gehandicapten kwamen toen aan meditatie niet toe.
Dat er nu zelfs geen begin van nadenken is, over hoe gehandicapten mee zouden kunnen doen, valt me vies tegen.
Hoe zit het dan met die boddhisattva-gelofte? De tranen van Kannon? Alle levende wezens, behalve de gehandicapten? Ik begrijp dit echt niet.
Wielen kunnen schoongemaakt worden, bij binnenkomst in het pand.
Ja, het zal invloed hebben op de gang van zaken in een centrum. Maar als deze liefde voor anderen kan worden opgebracht, kon het effect best wel eens positief zijn.
Zou het als een Koan kunnen worden beschouwd? Hoe kunnen we…
Connie Franssen zegt
@Zeshin Dus als Roshi Bernie Glasman voor de deur staat, mag hij er niet in omdat anders de tatami matten vies worden?
Marloes zegt
Je status ontlenen aan een tatami-mat. Dát noem ik pas een beperking.
#jekomternietin
Zeshin zegt
Dat bedoel ik, er is niet veel bekend over de praktijk van zen beoefening, ik wil gehandicapten wel eens in Antai-Ji zien trainen.
Sjoerd zegt
Ik heb zen – karate beoefend, gewoon om mijn opvattingen over mijzelf tegen te komen en achter me te laten. Ik heb boogschieten en zwaartvechten beoefend, gewoon om mijn opvattingen over de werkelijkheid te onderzoeken en achter me te laten.
Ik heb yoga en meditatie beoefend, gewoon omdat ik het niet kon laten om te onderzoeken en te zoeken.
Uiteindelijk zit ik nu dagelijks een vaste tijd, gewoon op een stoel.
Al dat beoefenen hoorde grotendeels op tatami’s.
Ik had een strenge harde leraar, die in een streng klooster in Japan was opgeleid.
“Matten waren voor hen die te zacht waren voor de echte beoefening “, vond hij.
“Echt beoefenen, is topsport! ”
Gewoon op de vloer of op de bosgrond. Alles natuurlijk op blote voeten met je pakje aan.
Het is natuurlijk allemaal flauwekul om indruk te maken. Nadat ik mijzelf daar niet meer tegen kwam, ben ik in de tuin gaan werken en zitten.
Matten zijn wel lekker warm voor de blote voetjes.
Ruud zegt
Zelf heb ik Niet Aangeboren Hersenletsel. Ik ben wel mobiel, zit niet in een rolstoel maar ben erg prikkelgevoelig. Dus reizen wordt lastig, kan al erg moe worden van het reizen naar een Sangha alleen al. Daar komt nog bij dat er in Zwolle geen Sangha is. Toch komt bij dat het me ook de financiën ontbreken ver te reizen. Verleden jaar heb ik in Antwerpen mijn initiatie tot boeddhist gedaan. Ik was en ben nog steeds erg blij dat dit kon, het is een van de belangrijkste momenten van mijn leven geweest. Toch is de afstand erg groot om medeboeddhisten te ontmoeten. Het bezoeken van een Sangha gaat niet alleen om lichamelijke beperkingen, maar ook zintuiglijke beperking. Ik hoop echt dat er nog eens een verandering in plaats gaat vinden, vind het een enorm gemis.
Zeshin zegt
Ruud, een sangha is een gemeenschap, een soort familie en het is toch een kleine moeite voor iemand uit een sangha om jou op te halen. In zwolle zit Stichting Vipassana Meditatie Zwolle, Stichting inzichts meditatie (SIM) Hoefslagmate 44 Zwolle en http://www.zenzwolle.nl/begeleiding.html Misschien kun je een van deze centra’s benaderen Succes
Stephan zegt
Ik denk dat Zeshin eigenlijk wil zeggen, en zou moeten zeggen: “in de Zen stroming die ik vertegenwoordig is er geen plek voor minder validen omdat wij topsport bedrijven.
Gelukkig Zeshin zijn er voldoende richtingen binnen de Zen traditie die tolerant zijn, en zich graag aanpassen zodat een ieder die wil “mee zitten”, kan aanschuiven.
Zeshin zegt
Compassie is eigenlijk een slechte vertaling van het woord ‘Karuna’ mededogen is een betere vertaling . Als je de diepere betekenis van mededogen wilt begrijpen moet je het woord in tweeën delen, mede betekent samen en dogen betekent dulden. Denk maar aan het woord ‘Gedogen’ Mededogen kun je vertalen als ‘iedereen verdragen’ dat wil niet zeggen dat je aan elk verzoek gehoor kunt geven. Karuna betekent niet medelijden of goedheid, als je gehoor geeft aan de begoocheling van je geest, keer op keer alles maar vast pakken in ‘dit is goed en dit is slecht’. Altijd maar denken dit moet kunnen dat moet kunnen, je zult continu je hoofd stoten tegen de realiteit, problemen tegen komen altijd maar denken in goed en slecht. Dit is niet wat er met Karuna bedoeld word. Denk er eens over na ‘Ik beloof alle levende wezens te redden’, hoe wil je dit aanpakken? Toch beloven duizenden boeddhisten dit dag in dag uit. Als je niet weet hoe dan zou ik er niet aan beginnen. Ze beloven het omdat ze de intentie hebben maar nog geen mogelijkheid er toe zien en er aan werken door te trainen. Dat wil niet zeggen dat door op een kussentje te gaan zitten je een antwoord vind. Er zijn meerdere manieren om deze wereld te doorzien. Chogyam Trungpa heeft een boek geschreven over Karuna wat de moeite waard is het heet ‘Idiot Compassion’ en maakt duidelijk waarin we verstrikt zitten als je denkt goed te doen. Als je voor goed doen kiest kies je ook voor slecht doen. Ze gaan hand in hand. Mijn leraar sloeg ons continu om de oren met: ‘Only Doing’
Petra Klene zegt
Al deze commentaren komen erop neer dat de rotsvast gebakken tradities niet kunnen wijken als er nieuwkomers aan de poort staan met een fysieke handicap. Kortom er is volop uitsluiting en discriminatie van heel wat medemensen. Is dit in de geest van de Dhamma? Een progressieve spierziekte en twee kunstknieën weerhouden mij op een kussen te kunnen zitten, maar op een stoel kun je prima in stilte zitten. Ik ben bang dat de geachte Zen beoefenaren nog heel wat te leren hebben met hun gezonde jonge lijven dat ze zonder twijfel ook oud en gebrekkig worden.
G.J. Smeets zegt
“Een progressieve spierziekte en twee kunstknieën weerhouden mij op een kussen te kunnen zitten, maar op een stoel kun je prima in stilte zitten.”
Dan doe je dat toch bij een club waar dat kan en laat je de zen club links liggen zonder er verder op af te geven?
“Kortom er is volop uitsluiting en discriminatie van heel wat medemensen.”
Nee, je wordt niet uitgesloten en niet gediscrimineerd, lees de eerste twee comments hierboven. Jij kunt bepaalde dingen gewoon niet die voor de rotsvaste zen methodiek nodig zijn, ingewikkelder is het niet en meer hoef je er ook niet van maken. Er zijn naast zen andere meditatie methodes die tot je beschikking staan, toch?
Guus zegt
Tcoh even.. Voordat zen gekaapt wordt door de rotsvasthouders: de (zen)sangha waar mensen als Petra weggestuurd worden, is niet mijn sangha.
G.J. Smeets zegt
Beste Guus,
lees s.v.p. de reactie van bato hier beneden. Dat helpt wellicht. Petra wordt niet weggestuurd, zoals je suggereert. Dat is hier verschillende keren uitgelegd. So what’s up? Wat is er onduidelijk?
Guus zegt
Onduidelijk? Ik wilde slechts het misverstand ophelderen dat ALLE zensangha’s vinden dat je zenmeditatie per se op een kussen moet doen. (Die ‘rotsvaste zenmethodiek’ is niet zo rotsvast.) Dat er een club is die dat wel vindt – en daar ook consequent in is – :so be it. Daar ga ik niet over. Maar dat is dus niet mijn sangha.
Over wegsturen: Wie met een stoel aanklopt, kan rechtsomkeert maken. Mag je ook anders noemen..
Sjoerd zegt
beste G.J. Smeets
“Topsport” is een kolderieke term in deze context. Daarmee is het hele verhaal van Zeshin kolderiek. Je kan het natuurlijk steunen in jouw commentaar, maar het wordt er alleen maar meer kolderiek van.
G.J. Smeets zegt
Sjoerd,
ik steun niks. Ik protesteer, met Zeshin, enkel tegen de lasterlijke suggestie dat er sprake is van uitsluiten en buitensluiten (zie titel van het blogstuk).
Sjoerd zegt
Ach, de term uitsluiting past bij de beleving van hen die een beperking ervaren waardoor zij niet deel mogen nemen. De term roept een kolderieke reactie op bij Zeshonderd, die ook op beleving lijkt te stoelen.
Wat niet wegneemt dat ik in zijn reactie weinig 8 – voudig pad herken.
Dat hij zelf een slechte rug heeft en niet meer deelneemt doet niet zo ter zake vind ik.
Wat een emotie in het westers boeddhisme in Nederland.
Zelf ben ik fysiek aan een stoel gebonden, maar ik verlang niet naar tatami’s of andere Japanse culturele versiering.
Ik zit thuis en in de sangha in Meppel, waar stoelen genoeg zijn.
Mediteren is een werkwoord en kan overal, zittend en werkend.
Barbara Steadfast Dharma zegt
In landen van herkomst is het uitzonderlijk dat niet-geestelijken, niet-geordineerden aan meditatie meedoen. Monniken, nonnen, priesters, zij mediteren. Leken voeren huishoudens. Dat is waarom leken giften doen aan tempels en kloostergemeenschappen. Daarmee maken ze het voor anderen mogelijk om het boeddhisme te vormen en te dragen.
Pas hier in het Westen gingen leken plots ook mediteren op een manier die -wat betreft de zen-traditie- bijvoorbeeld in Japan vrijwel uitsluitend is weggelegd voor de geestelijkheid. Dat in de landen van herkomst de fysiek harde werkelijkheid van de geordineerden niet vanzelfsprekend openstaat voor lichamelijk beperkten, begrijp ik best. Dat die gewoonte van ontoegankelijkheid is geïmporteerd naar het Westen begrijp ik minder goed.
En het is ook niet nodig. Bijvoorbeeld op de Noorder Poort is alle ruimte voor fysiek beperkte mensen om toch mee te doen aan de meditatieprogramma’s en trainingen. Dat heb ik tot nu toe altijd alleen maar goed zien gaan.
Ujukarin zegt
Helemaal mee eens. De regels van de Zeshin-sangha lijken bedoeld om diegenen die vanuit ‘comfort zone’ gemak perse met een stoel of ander hulpmiddel willen mediteren over die grens te trekken. Dat is valide, zie ook een praatje dat over plm. een week hier op de site gaat komen.
Maar diegenen die vanwege heel andere redenen meditatie op een andere wijze moeten invullen dan het gelijktrekken van kussentje-zitten met ’topsport’, en ook in mijn ervaring qua meditatieve diepgang écht niet onderdoen voor die anderen? Dom, en een typisch verwarren van het Vlot met het Doel. In alle centra die ik ken van onze sangha, waartoe ook Vidiyamala behoort, doen we ons best om rolstoelers enzo te faciliteren.
With folded palms,
bato zegt
Ik lees hierboven merendeel oordelende en verontwaardigde reacties. Ze oordelen vanuit het gezichtpunt van de ene kant van de munt.
Zeshin doet zelf niet meer mee aan de meditaties, omdat zijn wervelkolom op instorten staat en zijn lichaam is aangedaan door athrose.
Ondanks deze beperkingen heeft zeshin als laatste krachtinspanning een boerenschuur tot een prachtige tempel en zendo in Bemmel omgetoverd.
Tijdens de sesshin en zazenkai kookt hij en geeft hij teisho’s, maar aan de meditaties kan hij zelf niet meer deelnemen. Volledig in de geest van zijn leraar “only doing” blijft hij zich inzetten voor de sangha.
Tijdens sesshins in de loop der jaren hebben blinde, lamme en zwervers meegedaan onder voorwaarde dat ze op een kussen mediteerden.
De vorm van zen die in Bemmel bedreven wordt is niet geschikt voor mensen die niet op een kussen kunnen mediteren. Dat is een bewuste keuze om voor deze vorm van training te kiezen te kiezen, niet om mensen met een lichamelijke beperking of mensen die vanuit een comfortzone op een stoel willen zitten uit te sluiten.
Voor mensen die zelf in Japan in een zenklooster hebben gemediteerd weten dat tijdens een sesshin de druk opgevoerd wordt om tot zelfrealisatie te komen. Op een kussen zitten met alle fyssieke ongemakken hoort bij het opvoeren van deze druk. Je hebt al je aandacht en inspanning nodig om je oefening te doen. Elke afleiding waaronder spreken, maar ook het helpen van anderen leidt af. Daarom is deze vorm van zenbeoefening niet geschikt voor mensen met een beperking die niet op een kussen kunnen of willen mediteren.
Je kan daar hele discussies over voeren, maar dan heb je het bovenstaande gemist.
Voor deze mensen met een beperking zijn andere vormen van meditatie meer geschikt. Die zijn niet beter of slechter, maar hebben een andere vorm.
Henk zegt
Bato,
“Voor deze mensen met een beperking zijn andere vormen van meditatie meer geschikt. Die zijn niet beter of slechter, maar hebben een andere vorm.”
De Sotoshu (overkoepelende organisatie voor het Soto Zen boeddisme) denkt daar toch anders over.
http://global.sotozen-net.or.jp/eng/practice/zazen/howto/index.html
Daar staat tocht echt dat een van de posities om zazen te doen is het zitten op een stoel.
Dat komt ook overeen met mijn 40 jaar ervaring met zazen in EU, VS en Japan.
Misschien zouden jullie duidelijker moeten zijn en zeggen dat dat jullie keuze is niet die van het Zen boeddisme in het algemeen.
G.J. Smeets zegt
Beste Henk,
bato geeft precies de duidelijkheid die je vraagt: “De vorm van zen die in Bemmel bedreven wordt is niet geschikt voor mensen die niet op een kussen kunnen mediteren. Dat is een bewuste keuze om voor deze vorm van training te kiezen te kiezen, niet om mensen met een lichamelijke beperking of mensen die vanuit een comfortzone op een stoel willen zitten uit te sluiten.”
Ruud zegt
De bovenstaande discussie leert me als boeddhist een ding. We leren niet om een beter boeddhist te zijn, maar om een beter mens te worden. Een (lichamelijke) beperking kan voor een ieder anders zijn en zo ervaren worden. Als we elkaar niet verdragen kunnen, laten we dan elkaar in zijn waarde laten, en respecteren. Ieder draagt met meditatie waar dan ook zijn eigen steentje bij. Op welke manier dat dan ook is, al is het staand op 1 been. Daarom mogen we elkaar niet uitsluiten, maar respecteer elkaar. Geen mens is beter dan de ander, beperking of niet. Ik denk dat er ook voor de boeddhisten hier nog veel te leren valt.