• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Maatschappij » Mensenrechten » Een andere weg inslaan: angst en haat voor hoop en solidariteit inruilen

Een andere weg inslaan: angst en haat voor hoop en solidariteit inruilen

14 januari 2015 door de redactie

Is ruimte voor nuance mogelijk zo kort na bruut geweld? Kunnen we angst en haat overwinnen? Durven we kiezen voor hoop in donkere tijden? Een reflectie over de aanslag op Charlie Hebdo en de massale reacties hierop – door in de traditie van de kritische pedagogie van Paulo Freire de ‘waarom’-vraag toe te laten en zich te wapenen tegen sectair denken.

Jeroen Robbe

“Sectarianism, fed by fanaticism, is always castrating. Radicalization, nourished by a critical spirit, is always creative. Sectarianism mythicizes and thereby alienates; radicalization criticizes and thereby liberates.” (Paulo Freire, Pedagogy of the Oppressed)

De laffe aanslag gericht tegen medewerkers van het Franse blad Charlie Hebdo lokte terecht heel wat verontwaardiging uit. Verontwaardiging, verdriet, woede… Het zijn normale reacties. Jammer genoeg zijn er ook veel misplaatste reacties en getuigt de heisa ook van een verontrustende selectieve verontwaardiging.

Selectief omdat we ons nu allemaal getroffen voelen, terwijl we vaak blind zijn voor even blind geweld elders in de wereld. Ook daar worden artiesten en journalisten bedreigd en gedood. Ook daar wordt de vrijheid van meningsuiting met de voeten getreden. Vele onschuldigen, jong en oud, wordt iedere menselijke waardigheid ontzegd. Het lijkt soms alsof we willen zeggen: wat daar in de wereld gebeurt is wel erg, maar zo is het nu eenmaal. Tot het geweld de zee oversteekt en in hartje West-Europa toeslaat in een aanval op ‘onze’ democratie en ‘onze’ vrije meningsuiting. Mag onze verontwaardiging voortaan alsjeblieft wat universeler? Een meer solidaire opstelling ten aanzien van wie elders getroffen wordt door geweld, zou de geloofwaardigheid van ons streven naar democratie en vrije meningsuiting alleen maar ten goede komen.

Wat de feiten van vorige week betreft, laat ons die benoemen zoals ze zijn: het gaat hier om sectair geweld. Dit heeft niets met de islam te maken en ook niets met een gezond radicalisme waarin een dominante kijk op de wereld kritisch in vraag wordt gesteld. Want laat ons wel wezen, voor een gezond radicalisme moet plaats zijn in deze wereld – zeker als je pleit voor vrijheid van meningsuiting. Wie het ontwikkelen van radicale ideeën verbiedt, vernietigt daarmee ook elke droom van een andere wereld.

“Waarom?” – Proberen verklaren zonder goed te praten

Dat radicaal in vraag stellen van de wereld, dat impliceert ook dat we na een eerst golf van emoties moeten proberen begrijpen wat er is gebeurd. Dat we op zoek moeten naar verklaringen voor hoe iets onbegrijpelijks als de aanslag tegen Charlie Hebdo kon gebeuren. Het is natuurlijk gemakkelijk om de daders van sectair geweld als monsters te zien. Maar zou het niet zinvol zijn om stil te staan bij de vraag hoe en waarom mensen zo vervreemd raken van een samenleving dat ieder moreel besef sneuvelt en blind geweld alles is wat hen rest?

Geen enkele verklaring is een rechtvaardigingsgrond. Dat is duidelijk. Maar de realiteit veranderen, kan je enkel door haar te proberen begrijpen. Niet door de andere kant op te kijken. Vandaag is een toenemende polarisering (van twee kanten) een realiteit. En meer polarisering, leidt tot meer sectair denken. Paulo Freire leerde me moeilijke vragen te stellen. Door de ‘waarom’-vraag toe te laten, wapenen we onszelf tegen sectair denken.

Want uiteindelijk is het niet de liefde die doodt, maar de haat. Het is niet de hoop of het geloof die doodt, maar wanhoop en angst. Het is onderdrukking, niet bevrijding. Het zijn geen radicalen die doden, maar sectairen. Verblind door haat, angst, wanhoop. Veel wanhoop en angst vinden hun oorsprong in onderdrukking. En op die manier lokt het ene geweld onrechtstreeks het andere uit. Radicale keuzes maken en onszelf in vraag stellen zal nodig zijn om die cyclus te doorbreken.

Het pad van de angst verlaten, durven kiezen voor hoop.

“The only real freedom is freedom from fear” (Aung San Suu Kyi)

Een kleine anekdote. Highlander was een vormingsinstelling die een kritische rol speelde in de Amerikaanse burgerrechtenbeweging. Het was destijds één van de weinige plaatsen waar blanken en zwarten samen leerden, samen werkten, waar ‘gemengde’ vriendschappen ontstonden. Uiteraard had niet iedereen het op hen begrepen. Bezieler Myles Horton vertelde hoe in 1959 een groep gemaskerde mannen met zaklampen binnenviel en de aanwezigen bedreigde. De groep zong toen gemeenschappelijk ‘We Shall Overcome’. De aanvallers schreeuwden dat ze moesten zwijgen en de lichten aansteken. Eén iemand uit de groep zei: “We’re not afraid”. Wellicht vooral om zichzelf te overtuigen, maar het gevolg was dat de hele groep die zin ging zingen: “We are not afraid. We are not afraid!” Na die nacht had het protestlied een nieuwe strofe die nu nog steeds wereldwijd gezongen wordt.

We moeten onze menselijkheid bevestigen, zeker wanneer die door zoveel geweld wordt in vraag gesteld: “Ja, ik ben een mens van vlees en bloed. Als je mijn menselijkheid wil ontkennen door mij te doden, dan kan je dat. Maar ik weiger tot die dag mijn leven in angst te leven.” Dat bevestigen van de eigen en elkaars menselijkheid ten aanzien van elke vorm van onderdrukking en geweld is op zich een radicale daad.

We moeten het pad van het angst zaaien verlaten. Extra veiligheidsmaatregelen zullen weinig uithalen als we de fundamentele vragen blijven ontwijken. Wie gelooft in werkelijke bevrijding van onderdrukking en onrecht, streeft naar een humanisering van de mensheid. Dit wil zeggen naar meer ruimte voor menselijkheid – niet naar het vervangen van het ene onrecht door het andere. Het zijn monologen van machtsvertoon en het eigen grote gelijk die onderdrukking bestendigen, die ervoor zorgen dat stemmen niet gehoord worden. Een gebrek aan oprechte dialoog versterkt de vervreemding en zo het sectair denken. Ons krachtigste weerwoord is het versterken van dialoog.

Toekomstperspectief

Als we de menselijke waardigheid van miljarden medemensen op deze planeet blijven ontkennen, dan voeden we het sectair denken. Veraf, maar ook dichtbij. We leven in een superdiverse realiteit met uitzonderlijk grote en complexe uitdagingen. Deze crisis moet, net als andere crisissen, beantwoord worden door met en voor elkaar te zoeken naar wegen die opnieuw toekomstperspectief bieden. Daarom meer dan ooit: laat ons verbindend werken en zo kiemen voor hoop en solidariteit zaaien in plaats van te tekenen voor nog meer geweld.

mensen 7Het broederlijke protest van de voorbije dagen mag ons hoopvol stemmen. Het bewijst dat we nog steeds om een aantal cruciale waarden geven. Alleen moeten we erover waken om met de juiste eisen en leuzen op straat te komen. Voor meer solidariteit, over grenzen en verschillen heen. Voor vrijheid en gelijkwaardigheid die niet begrensd is als ‘van ons’, maar die iedere dag meer en meer een grenzeloos en universeel gegeven wordt. En hiervoor optochten organiseren zal niet volstaan. We moeten zelf van onderop de kracht ontwikkelen om die hoop een stuk te realiseren. En als het ons menens is, dan zal het initiatief niet komen van de regeringsleider die gisteren nog voorop liepen, maar zullen jij en ik het moeten waar maken. Dat engagement zou op zich meer dan wat dan ook getuigen van een oprecht en gezond radicalisme waar ik voor wil tekenen. Een tegengif voor zowel het sectaire denken van de een, als de onverschilligheid van een ander. En als het even kan, willen we er dan meteen aan beginnen?

Jeroen Robbe is actief bij LABO vzw, een sociaal laboratorium waar gestreefd wordt naar kritisch burgerschap en sociale actie. De organisatie zet in op participatieve leermethodieken, Theater van de Onderdrukten en verbindingswerk. In de traditie van de kritische pedagogie van Paulo Freire draagt LABO vzw bij aan kritisch ‘leren, ageren, bewegen en organiseren’ in de samenleving.

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Media, Mensenrechten Tags: Aanslag Charlie Hebdo Parijs, angst, haat, solidariteit

Lees ook:

  1. Een mindful antwoord op terrorisme
  2. Boeken – De boeddhistische leraar in een doopsgezinde prediker
  3. Jong, moslim en inwoner van Birma
  4. Radio en tv over vrijheid, gelijkheid en broederschap

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
30 mei
Vipassana meditatie Rotterdam
30 mei 23
Rotterdam
31 mei
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
31 mei 23
01 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
1 jun 23
03 jun
Zen in Twente ochtend met Doin Sensei op 3 juni
3 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

    Joop Ha Hoek - 29 mei 2023

    ‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    ‘Meebewegen met wat er is’

    gastauteur - 15 mei 2023

    Als het gaat om dak- en thuisloze mensen wordt er door de maatschappij merendeels nog vanuit 'schuld en eigen verantwoordelijkheid' gedacht. Men heeft vaak het verkeerde idee dat iedere persoon in Nederland eigen verantwoorde keuzes maakt en dus verantwoordelijk is voor diens eigen lijden. Of men denkt dat het heel makkelijk is om een uitkering aan te vragen. De gewone burger weet niet hoe het is voor iemand die in een totaal andere realiteit zit.’

    Ras – nutteloze, kwaadaardige onzin

    Kees Moerbeek - 14 mei 2023

    Angela Saini heeft voor haar boek Superieur: de terugkeer van de rassentheorie zo’n beetje alle literatuur over rassenwetenschap doorgespit, schrijft ze. Veel genetici menen dat als genetica bewijst dat er nauwelijks reden is om rassenonderscheid te maken, het dus snel afgelopen zal zijn met racisme. Was het maar waar. Racisme is juist een sociale constructie met een enorme invloed, constateert ze.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het paradijs is de kosmische grap
    • Over de Lotus-soetra (23): De parabel van de man die naar water graaft
    • Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’
    • haiku
    • Tussen veranderlijk en onveranderlijk vind je de deur naar non-dualiteit

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens