De Reine Land-traditie heeft in de geschiedenis een cruciale rol gespeeld in de democratisering van het boeddhisme en de opkomst van de lekenbeweging.
Dit staat te lezen in een voorwoord van het boek Mind Seal of the Buddhas uit 1997, een commentaar op de Amida sutra in een vertaling van J.C. Cleary (pdf, 1MB). De Amida sutra is een van de drie klassieke Reine Land-sutra’s (pdf, 1MB).
De basispraktijk van de Reine Land-traditie is het reciteren van de naam van Amida, bij wijze van toevertrouwen aan de compassie van de boeddha van oneindig leven en onmetelijk licht. Deze recitatie, in het Japans nembutsu geheten (Chinees: nianfo), neemt de vorm aan van Namu Amida Butsu (Chinees: Amitofo).
De nembutsu is van zo’n schone eenvoud dat zenmeesters er verrukt van kunnen raken. In het verleden is deze dan ook vaak gebruikt als mindfulnessoefening voor zenstudenten, al dan niet voorzien van een bijbehorende koan.
Wedergeboorte
Ik kom het genoemde voorwoord weer tegen terwijl ik zit te puzzelen welke verwijzingen ik ga opnemen in een nieuwe aanbouw van mijn website over Zen en het Reine Land. Nee, er is nog niets te aanschouwen; ‘binnenkort in dit theater’.
In de tekst somt een boeddhistische studiegroep in vier punten de voornaamste kenmerken van de Reine Land-traditie op:
- Het is een traditie waarvan de leer is gebaseerd op mededogen, op de belofte van Amida Boeddha om alle levende wezens te geleiden naar en te verwelkomen in zijn Reine Land.
- Het is een eenvoudige methode met een gemakkelijk doel (wedergeboorte in het Reine Land als tussenstap naar het boeddhaschap) en een methode die je altijd en overal in de praktijk kunt brengen (zonder liturgie, hulpmiddelen of begeleiding).
- Het is een alomvattende oplossing voor de ziektes van de geest. Andere meditatiemethodes hebben een specifiek doel (bijvoorbeeld: focus op lichamelijk verval om te mediteren op vergankelijkheid, focus op ademhaling om de beweeglijke geest te temmen).
- Het is een democratische methode die zijn aanhangers kracht geeft en ze bevrijdt van verheven metafysica, leraren en andere personen met een bemiddelende rol.
Toegangspoorten
De tekst citeert Honen Shonin (1133-1212), stichter van Jodo Shu, een Japanse Reine Land-school. Hij schreef: “Er zal geen onderscheid zijn, geen verschil tussen man of vrouw, goed of slecht, hoog of laag. Niemand die zich met compleet vertrouwen tot Amida wendt, zal erin falen in zijn Reine Land te zijn.”
Ik heb er eerder over geschreven en ik maak graag gebruik van de kracht van de herhaling: ook in onze tijd hebben Zen en het Reine Land elkaar wat te zeggen.
Zen is al vroeg in scholen gegroepeerd geraakt. Reine Land is een stroming die eeuwenlang door andere vormen van boeddhisme heen heeft gemeanderd totdat er door Honen en zijn volgeling Shinran (1173-1263) in Japan aparte scholen werden gesticht.
Scholen en tradities en andere instituties zijn maar onderdeel van de 84.000 verschillende toegangspoorten tot de dharma. Deze is niemands eigendom en manifesteert zich al naar gelang het begripsvermogen van levende wezens.
Heropleving
In de transmissie naar ons deel van de wereld zijn vormen van boeddhisme naar boven komen drijven waarbinnen, in vergelijking met Azië, de Reine Land-traditie sterk verwaterd is geraakt.
Wanneer ik me beijver voor ‘amidazen’, dan bedoel ik niet een nieuwe school die elementen van Zen en Reine Land combineert. Ik ga ook niet mijn dierbare zenleraar vaarwel zeggen omdat ik een ‘democratische methode’ van beoefening heb ontdekt.
Nee, ik kom alleen op voor het tot heropleving brengen van een oude traditie die in het verleden zo goed met andere vormen van boeddhisme verenigbaar is gebleken. En ook vandaag de dag nog. Ik hoorde via een webcast Ton Lathouwers hier onlangs in Zutphen als een levende praktijk over praten toen hij verslag deed van zijn bevindingen tijdens een recente reis naar China.
Als wij als boeddhisten hier er ons voordeel mee kunnen doen, waarom dan niet? Als we mogelijkerwijs de seculiere mindfulness van meer mensen kunnen voorzien van een laagdrempelige, toegankelijke boeddhistische context, waarom dan niet?
En beijveren zal ik me, met het heilig vuur van een kersverse bekeerling. Ik ga, zoals sommige lezers mij welwillend suggereren, geen boeken schrijven; daarvoor ontbreekt het me aan de fysieke conditie. Er zijn boekenschrijvers en er zijn stukjesschrijvers, en alles wijst erop dat ik me met de laatstgenoemde rol tevreden moet stellen. Het zij zo.
Mijn website is mijn open boek. Binnenkort zal deze bestaan uit een bloggedeelte en een afzonderlijk gedeelte dat beoogt voor een Nederlandstalig publiek bronnen te ontsluiten over de vruchtbare vermenging van Zen en de Reine Land-traditie. Mijn dharma delen gaat via het internet. En ook wanneer mijn stukken soms mijn onwetendheid etaleren, dan nog zijn ze een uitdrukking van een levensechtheid waarvoor zeker het Reine Land-boeddhisme een goede, begripsvolle antenne heeft ontwikkeld.
Ik besluit dan ook graag met: Namu Amida Butsu.
Edel Maex zegt
Misschien begint een blogger binnen enkele eeuwen een post met: ‘De mindfulnesstraditie heeft in de geschiedenis een cruciale rol gespeeld in de democratisering van het boeddhisme en de opkomst van de lekenbeweging.’
Misschien ook niet …
Jules Prast zegt
Op mijn blogsite reageert Joop Romeijn als volgt:
Ik wil reageren op de vier door jou instemmend aangehaalde vier kenmerken van Reine Land en op je gebruik van de term ‘mindfulness’
Van die vier kenmerken zou ik wetenschapstheoretisch zeggen: interessante theorie, maar is die waar?
Zijn er getuigen-verklaringen dat een wezen genaamd Amida Boeddha inderdaad die belofte heeft gedaan? Aan wie? Is op de een of andere manier bewezen dat dat ‘Reine Land’ bestaat, dat je daar door nembutsu kan komen en dat je via die route Boeddha kan worden?
Ik ben bang van niet, het is voor mij toch een kwestie van geloven. En dat mag, inclusief de bij dit geloof horende metafysica, dat is speculatieve opvattingen.
En dan een vraag over het vierde kenmerk: dat het “aanhangers … bevrijdt van … leraren en andere personen met een bemiddelende rol.”
Dat verbaast me, juist in het zo autoriteits-gevoelige OostAziatische boeddhisme, soms wat gedachtenloos hier overgenomen, met de grote waarde die ook hier (ook door jou, richting je Zen-leraar) aan de relatie met de leraar en lineage wordt gehecht.
Ik ben voor het verminderen van het op een voetstuk plaatsen van de leraar door veel Nederlandse boeddhisten (van alle tradities). En vindt dat een enigszins gevorderde beoefenaar niet meer over allerlei zaken toestemming moet vragen aan zijn of haar (ex-)leraar. Jij dus ook ! ?
Hierop antwoord ik:
Wat betreft je vraag over het bestaan van het Reine Land:
Deze vraag is een oude. Iemand vroeg eens aan een boeddhistische leraar: “Bestaat het Reine Land?” De leraar antwoordde met een wedervraag: “Bestaat de wereld?” De vragensteller zei: “Ja, natuurlijk.” Waarop de leraar sprak: “Als deze wereld bestaat, hoeveel te meer dan het Reine Land.”
De bestaansvraag verandert naarmate anatman, leegte en voorwaardelijk ontstaan een ervaringswerkelijkheid worden.
Zenmeester Bassui (Japan, 14e eeuw) zei dat Amida en Reine Land gewone-mensentaal zijn voor boeddhanatuur.
Voor mij is invoelbaar wat zowel Bassui als de eerdergenoemde leraar vertolken. De verwoording van de belofte van Amida en de beschrijving van het Reine Land zijn herkenbaar als taal waarin mensen hun ervaring met de dharma verpakken.
Wat betreft je vraag over leraarschap:
Voor mij is iedereen mijn leraar, jij inbegrepen. Sommige mensen zijn daarnaast vaardig in het onderricht van de dharma en het begeleiden van mensen op het gebied van meditatie en hun spirituele ontwikkeling. Zo iemand kies je zelf uit en zie ik als een spirituele vriend en coach.
Als je je leraar op een voetstuk plaatst en tot een autoriteit maakt die uitsluitend waarheid spreekt en toestemming verleent, dan creëer je naar mijn idee daardoor een stukje lijden voor jezelf. Als een leraar daarin meegaat, ontstaat er een uitglijrisico. De autoritaire leraaropvatting uit Azië past mijns inziens niet bij onze tijd en cultuur.
Ook lineage is iets waardoor je je niet moet laten misleiden. Vaak zijn dat discutabele reconstructies van de historische werkelijkheid, bedoeld om een valse identiteit van ononderbroken transmissie te schragen. Dit laat onverlet dat traditie een waardengemeenschap kan zijn waarin leer en inzicht worden bewaard en overgedragen en waaruit je inspiratie kunt putten. Maar de uitdaging is altijd voor jou om uit te zoeken wat uit de traditie voor jou bruikbaar en op jou van toepassing is en dit in jouw situatie tot een levende praktijk te maken en door te geven. Dus traditie is geen gegevenheid, geen paraplu waaronder je voor de regen kunt schuilen; zij wordt eerst in de vernieuwing werkelijkheid. Zo zit ik erin.
Zie: http://blog.amidazen.nl/2014/06/23/een-democratische-vorm-van-beoefening/
Rob Muylaert zegt
Is volgend boek bekend?
Japanese Buddhism, A Cultural History
by Yoshihiro Tamura
ISBN 4-333-01684-3
Kosei Publishing Tokyo
Trof de engelse versie een keer aan in een museum in Nagoya. Begrijp mijn vrienden nu beter, plattelands tempel, Yodo-shu, waar ik altijd logeer. Zelf Zen, Rinzai traditie.
Beschrijft de diverse ontwikkelingen in Japan erg duidelijk.
Jules Prast zegt
Dankjewel voor de tip.
Zelf gebruik ik dir boek:
Kenji Matsuo
A History of Japanse Buddhism (2007)
ISBN 978-1-905246-41-0