Alles is voortdurend in verandering. Dat is op zichzelf niet goed of verkeerd maar een neutraal gegeven. Veranderingen worden door ons echter bezien vanuit een bepaald perspectief, vanuit een bepaalde identificatie. Daardoor willen we bepaalde veranderingen wel en andere niet. Een andere benadering om veranderingen te duiden is vanuit het perspectief of de veranderingen heilzaam zijn of niet. Ook al is dat perspectief moeilijk te handhaven zonder vermenging met weer één of andere identificatie.
Ook het boeddhisme is van meet af aan in verandering geweest. Het heeft zich overal waar het kwam aangepast aan de cultuur en de tijdsgeest. Die veranderingen werden en worden ook afgewisseld met conservatieve geluiden. Boeddhisme maakt hier, onvermijdelijk, ook veranderingen door en even onvermijdelijk zijn de kritische geluiden en zorgen ten aanzien van die veranderingen.
De zorgen die ik her en der zie over ontwikkelingen zijn voor een groot gedeelte terug te voeren op vragen of het boeddhisme dan nog wel boeddhisme is (of blijft). Dat zijn zorgen over de identiteit. Soms verpakt in zorgen over de heilzaamheid van het resultaat na de verandering. Zelden zie ik zorgen die alleen over de heilzaamheid van de nieuwe ontwikkeling gaat zonder de zorg wat het doet met boeddhisme op zich.
Zo gaat de discussie over wel of geen reïncarnatie over de vraag of het essentieel is voor het boeddhisme om er in te geloven en niet over de vraag of het heilzaam is om er in te geloven of niet. In een discussie over dat onderwerp las ik dat je niet als boeddhist serieus genomen kan worden wanneer je niet in reïncarnatie gelooft. Waarbij je je af kunt vragen wat het doel is wat je beoogt: je zelf d.m.v. boeddhisme ontwikkelen (of bevrijden) of je zelf boeddhist kunnen noemen. Voor het eerste hoef je dan niet in reïncarnatie te geloven, voor het tweede wel.
Eén van de ontwikkelingen die zorgen oproepen gaat over ‘boeddhisme light’ en de ‘mindfulness hype’. Zo las ik o.a. ergens de stelling dat dat tot zelfbedrog zou kunnen leiden. Als of dat niet kan door traditioneel boeddhisme. ‘Zelfbedrog’ is waar boeddhisme ons van wil bevrijden. Als mindfulness dat niet volledig doet maar ons wel in staat stelt iets makkelijker om te gaan met dat gene wat we in het leven tegen komen, wat is daar dan mis mee? Als mensen iets rustiger worden en iets vaker aan vriendelijkheid denken door een tuinkaboeddha, wat is daar dan mis mee? Je haalt op die manier niet alles uit het boeddhisme wat er in zit, maar je haalt er ook niet iets uit wat er niet in zit. Wat wel kan gebeuren wanneer je je verliest in de vorm van een traditioneel boeddhisme.
‘Boeddhisme light’ is overigens geen nieuw fenomeen maar ook al oeroud. De gemiddelde Aziaat weet maar weinig van de inhoud van het boeddhisme en beleeft zijn boeddhist zijn d.m.v. offergaven en gebeden voor een boeddhabeeld of door prostraties en het ronddraaien van gebedsmolens.
Een heel ander zorg betreft de overintellectuele bestudering van boeddhistische teksten. Boeddhologen die de geschiedenis van het boeddhisme proberen te ontrafelen en die inzichtelijk maken dat het boeddhisme van nu (ongeacht de traditie) niet hetzelfde is als het boeddhisme van 2500 jaar geleden. Wellicht voelt het even oncomfortabel wanneer je te horen krijgt dat een bepaalde sutra niet de letterlijke woorden van Boeddha weergeeft maar een compositie is die pas eeuwen later tot stand gekomen is in het kader van een discussie tussen verschillende boeddhistische sektes. Maar is dat een probleem? Wordt je meditatie daardoor opeens minder effectief?
Het is wel lastig dat er mensen zijn die dingen gaan roepen die voortkomen uit een gebrek aan kennis of misinterpretaties, maar daar hebben we geen niet-boeddhisten voor nodig. Wel hebben we daar boeddhisten (en niet-boeddhisten) bij nodig die zich werkelijk willen verdiepen in de grondslagen van het boeddhisme.
Uiteindelijk zou het om de inhoud moeten gaan en wat het kan betekenen voor het individu. Dat vraagt om een kritische houding en intern onderzoek. “Het staat in die en die sutra” is geen geldig argument voor de waarheid van een uitspraak, en dat is het ook nooit geweest. Dat er steeds meer teksten vertaald worden stelt ons ook in de gelegenheid om de overeenkomsten en verschillen tussen b.v. Theravada en Sarvastivada teksten te vergelijken. A History of Mindfulness van Bikkhu Sujato is daar een mooi voorbeeld van. Waardoor we een nog beter begrip kunnen krijgen van wat de eerste boeddhisten met hun teksten bedoelden.
Dergelijke kritische studies sluit mijns inziens goed aan bij de huidige tijdsgeest waarin de geïnstitutionaliseerde religies meer en meer aan terrein verliest. Ons blinde geloof richt zich niet meer op wat de kerk ons vertelt maar op snelle oppervlakkige informatie die zich razendsnel via allerlei nieuwe vormen van media verspreidt. Dat vraagt om meer aandacht voor kritisch denken, redelijke argumentatie en persoonlijke ervaring.
De toenemende aandacht vanuit de wetenschap voor het boeddhisme is vooralsnog vooral beperkt tot religiestudies en de toepassing van boeddhistische methodieken. Daarmee wordt echter wel een opening geboden waarin de grondslagen van het boeddhisme ook aan de orde kunnen komen. Wat daarvan na kritische bestudering overeind blijft is een verrijking en wat de toets der kritiek niet kan doorstaan had wellicht al veel eerder weerlegt moeten worden.
Boeddhisme als religie zal vast wel blijven bestaan maar wat het boeddhisme te bieden heeft zit wellicht minder in de religieuze aspecten dan in de inzichten die het boeddhisme ontwikkeld heeft over de werking van onze geest in relatie tot ons welbevinden.
Iets anders waarvan ik me afvraag in hoeverre het heilzaam is, is de rigiditeit waarmee sommigen het boeddhisme beleven. Vragen of je met het boeddhisme geld mag verdienen en of je als boeddhist vlees mag eten worden daardoor vanuit een verkeerd perspectief gesteld. Boeddhisme is uiteindelijk niet geïnteresseerd in de vraag of iets mag. De vraag is wat een handeling doet met je geest. De vraag of je iets wel of niet zou moeten doen kun je niet beantwoorden op grond van wel of niet mogen, maar of het heilzaam is voor je eigen geest of niet.
Dat geldt mijns inziens ook ten aanzien van ontwikkeling in en rond het boeddhisme. Het gaat er niet om of dat wel of niet mag volgens het boeddhisme maar of het heilzaam is voor het individu of niet. En als mensen een methode uit het boeddhisme halen die ze kunnen gebruiken dan sluit ik me graag bij Bhikku Bhodi aan die in een artikel uit 2010 schreef: “If clinicians find that mindfulness helps patients accept pain and illness, that is wonderful… If peace activists find the meditation on loving-kindness helps them be more peaceful in their advocacy of peace, again, that is splendid. And if a businessman finds his Zen practice makes him more considerate of his clients, again this should merit our approval.… If such practices benefit those who do not accept the full framework of Buddhist teaching, I see no reason to grudge them the right to take what they need. To the contrary, I feel that those who adapt the Dhamma to these new purposes are to be admired for their pioneering courage and insight. As long as they act with prudence and a compassionate intent, let them make use of the Dhamma in any way they can to help others”.
hansKamphof zegt
Wat jammer dat de engelse tekst op het einde van dit overings boeiende artkel niet in het nederlands vertaald is. Niet iedereen die in “het” boeddhisme ge-interesseert is spreekt niet-nederlandse talen.
groet Hans
Guus zegt
Met dank aan (en excuses voor) Google Translate
“Als artsen vinden dat mindfulness helpt patiënten accepteren pijn en ziekte, dat is geweldig … Als vredesactivisten vinden de meditatie op liefdevolle vriendelijkheid helpt hen meer rust in hun pleidooi voor vrede, nogmaals, dat is prachtig. En als een zakenman vindt zijn Zen praktijk maakt hem meer rekening van zijn cliënten, ook dit moet onze goedkeuring verdienen …. Als dergelijke praktijken profiteren degenen die niet het volledige kader van de boeddhistische leer niet aanvaarden, zie ik geen reden om ze misgunnen het recht op nemen wat ze nodig hebben. Integendeel, ik denk dat degenen die de Dhamma aan te passen aan deze nieuwe doeleinden worden bewonderd om hun baanbrekende moed en inzicht. Zolang ze bedachtzaam en een medelevende intentie, laat ze gebruik maken van de Dhamma te maken op welke manier ze kunnen om anderen te helpen “.
Robert Keurntjes zegt
Dank Hans en dank Guus. Mocht ik weer eens Engelse teksten citeren dan zal ik ook voor een vertaling zorgen.
Joop Romeijn zegt
Als je Engels moeilijk vindt, wat vind je dan van Pali ?
Eén eigennaam, ‘Bhikku Bhodi‘, twee woorden en allebei fout geschreven, het is ‘Bhikkhu Bodhi’. Dat krijg je er van als een Mahayanist zich met Theravada bezig gaat houden.
Raadselachtig, vermoedelijk voortkomend uit een te beperkt religie-begrip vind ik de zin “Boeddhisme als religie zal vast wel blijven bestaan maar wat het boeddhisme te bieden heeft zit wellicht minder in de religieuze aspecten dan in de inzichten die het boeddhisme ontwikkeld heeft over de werking van onze geest in relatie tot ons welbevinden.”
Hoe is dit te verenigen met het principe ‘In de wereld maar niet van de wereld‘ ? Is dat trouwens een religieus of een niet-religieus principe?
Robert Keurntjes zegt
Mea culpa… Dat krijg je als je snel typt en je voor typefouten op de spellingscontrole vertrouwd. Ondanks de fouten veel respect voor Bhikkhu Bodhi en Theravada.
Ik hanteer zeker een ‘beperkt’ religie begrip en zie geen noodzaak om “In de wereld maar niet van de wereld” als religieus te duiden. Als je “wereld” hier opvat als het leven van alle dag waar men voortdurend op zoek is naar geluk in het creëren van de juiste uiterlijke omstandigheden dan kan dat zeker op boeddhisme betrekking hebben.
Joop Romeijn zegt
Ik ben blij dat je dat laatste punt zo duidelijk maakt; we zijn het daarover niet met elkaar eens. Jij bent ‘in de wereld en van de wereld’, concludeer ik uit je woorden.
Juist het feit dat de verschillen tussen de boeddhistische tradities zo groot zijn maakt het makkelijk allerlei inhoud in ‘het’ boeddhisme te projecteren. Dat gebeurde vroeger en dat gebeurt nu, in het Oosten en in het Westen. Daarin heb je gelijk.
Ik heb alleen niet zo’n behoefte aan de aangename en niet-verontrustende variant waarin ‘dukkha’ en de onvermijdelijkheid van het sterven onzichtbaar geworden is.
‘Alles is voortdurend in verandering’, zeg je terecht; maar als dat nu op iets slaat, is het wel op de door jou gepropageerde ‘welbevinden’.
Kortom: jouw boeddhisme is me niet ongemakkelijk genoeg.
Robert Keurntjes zegt
Ik geloof niet dat ik je helemaal begrijp. Wat ik bedoelde met mijn reactie op het ´in de wereld maar niet van de wereld´, is dat in mijn perspectief het boeddhisme de oorzaak voor geluk en ongeluk niet zoekt in de materiële omstandigheden. Wanneer je ‘het boeddhistisch pad’ volgt, dan zoek je naar je ‘geluk’ buiten die wereld. Desalniettemin wel in de context van die wereld functioneren zou je m.i. kunnen duiden als ‘in de wereld maar niet van de wereld’
“‘dukkha’ en de onvermijdelijkheid van het sterven” zijn daar de reden voor. Als die onzichtbaar zouden worden dan deel ik je mening dat je kunt spreken over ‘in de wereld en van de wereld’.
Maar wellicht komt het misverstand doordat ik reageer op een Christelijke uitspraak terwijl ik maar een beetje gok wat die in de originele context betekent. Dat is een beetje onhandig.
Menno Prins zegt
Wellicht interessant voor iedereen die deze gesprekslijn volgt om zelf na te gaan waar “in de wereld maar niet van de wereld”precies vandaan komt: je vindt het in de Bijbel, in het evangelie van Johannes, hoofdstuk 15,18-17,26 en daarna. Zelf heb ik er weinig moeite mee om parallellen te trekken met delen uit de Lotus Sutra.
Joop Romeijn zegt
(Een reactie na die van Menno van 12.52 uur)
Nu je het zegt, ik heb ook Christenen die uitdrukking wel eens zien gebruiken.
We hebben het dus – als het lukt los van christelijke reminiscenties – over het transcendente.
Zie over het onderscheid in het boeddhisme bv het (Engelstalige) artikel van Buddhadasa Bhikkhu: http://www.buddhadasa.com/naturaltruth/twolanguage1.html
Wellicht zijn we het dus toch wel eens, ik kies alleen liever voor een minder geruststellende toon.
utamwara zegt
Mijn beste Robert, van dit artikel heb ik genoten. Mijn dank én waardering hiervoor.
chris zegt
Mooie tekst, Robert, zelfs met schrijffouten.
Sjoerd zegt
Robert, ik heb met veel genoegen jouw milde en vriendelijke tekst gelezen. Dit maakt mijn weekend, na een beroerde ervaring gisteren, toch weer helemaal goed.
Joop Ha Hoek zegt
Beste Sjoerd, wat vond je inhoudelijk van de tekst van Robert?
Sjoerd zegt
Beste Joop,
Ik meende dat dit uit mijn reactie op te maken was, maar ik zal proberen het te verduidelijken op mijn manier.
De reactie van Robert tilde mij boven mijzelf uit en liet mij het reliëf van de werkelijkheid van dat moment zien.
Zelf ben ik oorspronkelijk (het lijkt inmiddels een aantal levens geleden) afkomstig uit een streng protestantse cocktail van darbisme en gereformeerde geloofscultuur. Wellicht ligt daar de oorsprong van mijn afkeer van principieel theoretisch oordelen, richtingenstrijd en tekstneukerij.
“Wij zijn niet van de wereld, maar wel in de wereld”, ken ik van huis uit, zo ben ik opgevoed en dit is m.i. in het boeddhisme alleen van toepassing op het gerealiseerde Boeddhaschap, en dan alleen nog in de context van de Indische religieuze cultuur van 2500 jaar geleden. Voor het ontstaan van “het boeddhisme”.
Een echte boeddhist is echt en helemaal van deze wereld.
Het is natuurlijk interessant om te bedenken dat Gotama Boeddha zelf nooit tot “het boeddhisme” of “de boeddhistische traditie” heeft behoord.
Hij heeft aanspraak op het “Boeddhaschap” als zijn vorm van heiligheid gemaakt, volgens de opvattingen van zijn spirituele cultuur, op dat moment. (Interessant is Schumann, “De historische Boeddha, pag. 77 en volgende.)
Welke gerealiseerde Boeddha staat nu op, op dit moment????
Vanuit wat op dit moment bekend is over de werking van het menselijk geheugen en de kennis over het tot stand komen van religieuze geschriften aan de hand van mondelinge overlevering, is het niet voorstelbaar dat welke canon en studie dan ook een zonder meer betrouwbare weergave is van wat Boeddha, Jezus, Mohammed, of welke historische figuur dan ook, gezegd en bedoelt heeft.
Dit geldt wat mij betreft ook voor de diverse richtingen en scholen in het boeddhisme.
Wat in veel richtingen als bekend wordt veronderstelt is de uitspraak van Boeddha dat zijn volgelingen na zijn verscheiden geen andere leraar moesten zoeken, omdat ze aan de dharma en de sangha genoeg hadden.
Dus bij de leraren in de boeddhistische traditie moeten we misschien in deze kwestie toch maar geen raad vragen.
Wat rest ons als mogelijkheid?
Wel, de suggestie om de meditatiepraktijk, zoals die bekend veronderstelt wordt uit Boeddha’s leven en het leven naar de 4 waarheden en het 8-voudig pad als erkende kern uit alle richtingen van het boeddhisme.
Als ik Robert goed begrepen heb, pleit hij voor een tolerante en aan de mogelijkheden van mensen aangepaste vormgeving daarvan. Uitgaande van dit moment, in deze tijd.
Ik kan mij daar goed in vinden, ook omdat dit past in de traditie die aan Boeddha zelf wordt toegeschreven.
Zelf ging hij, als strontverwende ongelukkige jonge man, ook op zoek naar zijn weg en zijn ontwaken in de context van zijn tijd. Hij leerde wel technieken van zijn leraren, maar liet ze toch achter zich om zijn eigen weg te vinden. Hij ging zelf op weg en ontwaakte op zijn eigen authentieke manier, maar zei ook:
“Niet voor iedereen is het bereiken van de volmaakte ontwaking bereikbaar, maar voor iedereen wel een vorm, passend bij de eigen mogelijkheden”.
Nogmaals, ik heb niets met tekstneukers en schriftgeleerden, maar wel met het praktisch, liefdevol en mededogend delen met anderen, wat je zelf gevonden hebt op jouw weg, luisterend naar anderen.
Tegelijk ook accepterend dat iedereen zijn/haar eigen ontwaken vorm geeft in dit leven.
Ik keer niet meer terug en ik heb geen blijvend ‘zelf’. Het leven met de weg op mijn manier en het mediteren binnen mijn mogelijkheden is mijn manier om zo in het leven te staan, dat ik met liefde en respect met alle andere levende wezens om kan gaan en mij verbonden kan weten.
Gotama Boeddha gaf het voorbeeld hoe je naar jezelf kunt luisteren en op weg kan gaan.
Ik meende die grondhouding ook in de tekst van Robert te herkennen en hervond mij daardoor op de weg na een moeizame passage.
Joop Ha Hoek zegt
Fijn Sjoerd, dat de tekst van Robert een oppepper voor je was. En dank je wel voor je reactie.
Joop Romeijn zegt
Achteraf realiseer ik me dat de maar half gelukte discussie over ‘in de wereld maar niet van de wereld‘ in feite ging over de tegengestelde visies van Theravada versus Mahayana. Het arhat-ideaal van Theravada (niet van de wereld) versus het bodhisattva-ideaal van Mahayana (wel), maar beide dan nuchterder geformuleerd.
En Sjoerd. Ik ben het bijna helemaal met je eens en herken mezelf ook wel in je verhaal. Maar toch, als je zegt “Een echte boeddhist is echt en helemaal van deze wereld“, dan denk ik: deze wereld is wel samsara, en ik laat me niet meer (zoveel als vroeger) meeslepen door wat er in deze wereld gebeurt, in het licht van mijn sterfelijkheid.
Wat me vanochtend enthousiast heeft gemaakt is het artikel van Floor van Orsouw, in zekere zin ook over dit thema, bij Bodhitv: http://www.bodhitv.nl/articles/show-news/2013-12-02/boeddhisme-met-peper-en-zout/
Sjoerd zegt
“Een echte boeddhist is echt en helemaal van deze wereld“, dan denk ik: deze wereld is wel samsara, en ik laat me niet meer (zoveel als vroeger) meeslepen door wat er in deze wereld gebeurt, in het licht van mijn sterfelijkheid
Beste Joop,
Er is naar mijn inzicht maar 1 wereld en maar 1 werkelijkheid.
De diamant sutra is een prachtige verwoording van dat gegeven.
Onze manier van spreken is dualistisch en maakt onderscheid.
Of de door mij ervaren werkelijkheid lijden is, of ontwaken, is de invloed van mijn geest. Een geest waarvan de historische Boeddha betoogde dat die niet reïncarneert, maar tezamen met het materiële lichaam ophoudt te bestaan bij het sterven.
Onze daden leidden al dan niet tot reïncarnatie van lijden.
Juist het verlangen naar “niet van deze wereld te willen zijn”, veroorzaakt nnar mijn inzicht de afgescheidenheid en eenzaamheid waar wij zo onder kunnen lijden.
De aanvaarding van deze (toch tijdelijke) wereld en deze werkelijkheid van ons tijdelijk ontstaan, verblijven en vergaan daarin, opent de weg naar onthechting van het verlangen naar eeuwigheid en naar vrede van de aanvaarding en verbondenheid met alle levende wezens en alle (dat is ook tijdelijk) materiële omgeving.
Het Boeddhaschap in de tijd van Gotama was als spirituele status het hoogst haalbare ontwikkelingsstadium van die spirituele cultuur. Nogmaals: hij was geen boeddhist!
In de loop van de geschiedenis heeft dat naar mijn idee dezelfde mythische proporties gekregen als de goddelijke status van Jezus in het christendom.
De bodhisattva status is een pragmatische oplossing om het in de realiteit hanteerbaar te houden, zoals de christenen de Maria-figuur hebben als meer bereikbare en toegankelijke realiteit.
Ik ervaar het strijdbare dualistische in de reacties op het artikel van Robert als een invloed van Mara en het streven naar wederzijds begrip en aanvaarding als de invloed van Boeddha. Beiden zijn deel van ons bestaan en onze geestelijke werkelijkheid. Samen verbeelden ze de dynamiek van het lijden of de bevrijding van het lijden.
Ook de richtingenstrijd tussen aanhangers van de verschillende scholen of leraren kan makkelijk ontaarden in (het veroorzaken van) lijden bij onszelf en de ander.
Voor mij is er maar 1 werkelijkheid, ik ben echt helemaal van deze wereld en ik ben in deze wereld. Juist als ik leef vanuit de boeddhistische realiteit van de 4 waarheden en het 8-voudig pad. Juist als ik mediteer als een oefening voor mijn beoefening in mijn dagelijks leven in de omgang met de anderen en de wereld om mij heen.
Juist dan ben ik gelukkig als ik mijn verbondenheid aanvaard en op die manier gelukkig zijn als mijn weg zie.
Zoals sommigen misschien uit eerdere reacties weten, dat sterfelijke heb ik al eens aan den lijve ervaren. Ik heb er geen angst meer voor, maar zolang ik leef wil ik ook voor 100% voor dat leven gaan, juist vanuit het echt tot deze wereld behoren en in deze wereld staan.
Shunry Suzuki gaf eens antwoord op de vraag wat het zenboeddhisme inhoud. Zijn tekst was kort, samengevat: “Er bestaat maar 1 boeddhisme, dat is de weg van Boeddha. En de rest doet niet te zake”.
Dat lijkt mij een prima standpunt.
Zelf voeg ik er aan toe, dat Boeddha ons heeft voorgeleefd hoe ieder van ons daarin uiteindelijk onafhankelijk en autonoom zijn/haar eigen weg moet afleggen en het zelf op eigen wijze moet ontdekken.
Inspiratie en afleiding van anderen is er genoeg. Ook ruimschoots genoeg “heilige plaatsen” en leraren om te vertoeven, maar gewoon op weg gaan en je niet laten afleiden door het verwerven van graden van “inzicht”, de strijd aan te gaan over allerlei richtingenkwesties of tekstuele interpretaties, dat is waar het om gaat.
“En als je aangekomen bent aan de overkant, ga dan jouw weg en laat het vlot van de boeddhistische leer achter op de oever en zo veel te meer alle verkeerde overtuigingen”, zegt de Boeddha in de Diamantsutra.
guido zegt
Blijf het met je oneens over in de wereld maar niet van de wereld, Sjoerd.
De wereld is m.i. een metafoor voor het almaar doordraaiende wiel van samsara, gevoed door de 3 vergiften van begeerte, afkeer en onwetendheid. De wereld zou je bv. ook de markt kunnen noemen, zoals dat o.a. gebeurt in de 10 plaatjes van de os. Uiteindelijk keert iemand na een hele cyclus van oefenen vanaf de markt weer terug in de markt. De markt is niet veranderd, maar de oefenaar uiteraard wel, waardoor hij/ zij vrij kan opereren al naargelang de situatie verlangt. Als hij helemaal in en van de markt (de wereld) zou zijn, zou hij nog precies dezelfde zijn als in het begin van zijn oefentocht. Wat in zekere zin ook zo is, nog steeds hetzelfde lichaam en kenmerkende eigenschappen. Maar innerlijk is hij niet dezelfde en daar gaat het om. Dat gebied (in hem) behoort niét aan de markt of de wereld cq. het geconditioneerde.
Maar wellicht is een en ander niet meer dan een verschillend gebruik van termen en bedoelt iedereen uiteindelijk hetzelfde (?)
Sjoerd zegt
Hallo Guido,
Woorden, woorden en woorden.
Elastiek, soms knapt er een.
Deze schoenen,
beschermen onze voeten,
op de weg.
Zo voelen we niets.
De weg voelen,
is stap voor stap,
zonder schoeisel.
Weer op de markt,
omhels ik de werkelijkheid,
van afgescheiden zijn,
is geen sprake meer.
Geen winst of verlies,
niets bereiken,
geen doel,
doet nog ter zake.
Ik ben aangekomen.
De markt de os en ik,
geen dualisme meer.
Joop Romeijn zegt
Helaas, Sjoerd, moet ik mezelf herhalen:
Deze discussie over ‘in de wereld maar niet van de wereld‘ gaat minstens deels over tegengestelde visies van Theravada versus Mahayana.
Suzuki (welke dan ook) en Dimantsutra leveren voor mij geen argumenten.
Tja, ik ben geen non-dualist, niet tegen afgescheidenheid; met hoeveel mensen om me heen ik ook sterf, ik sterf alleen.
Er bestaat niet 1 werkelijkheid, ieder creëert in z’n hoofd een eigen werkelijkheid gebaseerd op allerlei input en allerlei opvattingen.
Er bestaat niet 1 boeddhisme maar allerlei boeddhismen die niet zoveel met elkaar te maken hebben.
Sjoerd zegt
Beste Joop,
Ik heb geen verstand van Mahayana versus Theravada, ik ben maar een gewone reiziger op boeddha’s weg.
Ik wens jou vrede op je pad en wijsheid bij de hindernissen.
guido zegt
Hmmm..meen toch echt duidelijk van mijn leraar(zen)gehoord te hebben dat het wel degelijk “in de wereld, maar niet ván de wereld” is. Juist een Bodhisattva kan opereren als Bodhisattva omdat hij niet meer gebonden is aan het wereldse karmische getouwtrek, maar souverein staat in de Dharmische werkelijkheid. Hij kent beide zijden van de medaille i.t.t. alleen werelds gerichte(karmisch bepaalde)mensen. Hij opereert wel in de wereld (aangezien dat het enige werkterrein is) maar dan wel op basis van zijn staan in de Dharma.
Ik kan me dan ook niet vinden in de uitspraak van Joop Romeijn, noch die van Sjoerd. (Theravada is niet en Mahayana is wel van de wereld)
Kees Moerbeek zegt
‘Juist een Bodhisattva kan opereren als Bodhisattva omdat hij niet meer gebonden is aan het wereldse karmische getouwtrek, maar souverein staat in de Dharmische werkelijkheid.’
Het zal aan mij liggen, maar ik snap geen hout van het citaat. Wat is zoiets als ‘dharmische werkelijkheid’? Wat is het verschil tussen die werkelijkheid en de alledaagse werkelijkheid? Bestaat er wel een andere werkelijkheid (een zogeheten hogere werkelijkheid) dan de werkelijkheid die ieder van ons voor zich hier en nu ervaart? Hoe kan iemand (een bodhisattva is een mens) soeverein staan in zo’n hogere werkelijkheid? Het komt mij over als speculaties.
Voor zover ik er iets van begrijp is er maar een enkele werkelijkheid en dat is een werkelijkheid die doortrokken is van de Dharma en bij vlagen zijn we ons daarvan bewust. De gein van het Achtvoudige Pad is dat we die werkelijkheid van het hier en nu steeds beter leren waarderen.
Een beetje bodhisattva weet wat dat wereldse karmische getouwtrek inhoudt, waarom anders uit mededogen (en niet uit verveling of bemoeizucht) levende wezens willen bevrijden? Blijkbaar heeft een bodhisattva dat getouwtrek nog niet helemaal losgelaten? Als we onszelf kunnen verlichten is een bodhisattva toch niet nodig?
Wittgenstein zegt: “Waarover men niet spreken kan, daarover kan men niet anders dan zwijgen.”
Hij is blijkbaar iemand van niet lullen, maar poetsen. Zo heeft ieder zijn meug.
guido zegt
Simpel gezegd: de werkelijkheid van het niet meer gebonden zijn aan(of door)karmisch getouwtrek (door de 3 vergiften). Dus niet meer handelen vanuit karma, maar vanuit wijsheid en compassie. Aangezien het niet meer veroorzaakt wordt door karmische omstandigheden (dat handelen) kun je het souverein noemen, of ongeconditioneerd zo je wil.
Kees Moerbeek zegt
Het verschil met een niet-verlicht iemand is dat hij/zij niet belangeloos wijs en compassievol handelt, maar aangestuurd door karma? Ik had niet begrepen dat ‘boeddhistisch karma’ zo werkte. Gesteld natuurlijk, dat het bekend zou kunnen zijn hoe karma precies werkt.
guido zegt
Tja woorden..kun je alle kanten mee op.
Van waaruit handelt een zgn. onverlicht iemand dan wel Kees?
guido zegt
En om toch nog even aan te geven dat ik me niet bezig houd met abstracties.
De meesten van ons zullen wel momenten kennen dat ze niet reageren vanuit hun kleinheid of persoonlijk belang maar dat (door inzicht, compassie of wat ook)ze aanvoelen dat er een manier van handelen (kan ook niet optreden zijn)is die ruimhartiger is als het kleine, berekenende handelen. Op dat moment breekt er iets van Bodhisattva-schap door, iets wat je handelen wijs en to the point maakt. (zonder welke je alleen maar een lastpost voor anderen zou zijn met je adviezen en gehelp)
Kan best dat het de volgende keer niet lukt en je terugvalt op je oude patronen.
De zgn. Bodhisattva gelofte is m.i. niet anders dan aan jezelf de belofte doen door oefening je hierin te trainen, zodat het een steeds grotere factor in je leven gaat worden.
Hoop dat ’t nu een beetje duidelijk is.
Kees Moerbeek zegt
Ik vroeg me af hoe jij erin staat. Toen ik het geciteerde een paar keer gelezen had dacht ik: ‘ O jee.’ Vandaar mijn gevraag.
Ikzelf heb ruim een jaar geleden jukai ontvangen, maar niet vanwege de karmaboekhouding. Het fijne van het ritueel is dat het in het openbaar gebeurt en dat helpt ook. Een gevalletje upaya!
Ik sta er vrij nuchter in: ‘wie goed doet, goed ontmoet!’ Soms/vaak is dat ijdele hoop, maar ja. Nu nog maar hopen dat mijn gedrag beklijft en ik het helemaal om niet doe :-)
Ik probeer het Achtvoudige Pad te volgen: genoeg uitdaging voor mij. Uiteindelijk moet dat ook inslijpen.
Maar ik ben karmisch besmet, want kom uit een (sinds tenminste 2 1/2 eeuw) rk nest en omgeving. Dus het vormsel toen ik de jaren des onderscheids bereikte…. Het boeddhisme is het mooiste dat het geloof van mijn (voor)ouders mij geschonken heeft. Zo kan karma dus ook werken :-)