• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » De Boeddha – over het slachten van dieren

De Boeddha – over het slachten van dieren

28 februari 2023 door André Baets

Evam me sutam, aldus heb ik gehoord…

Jivaka-Sutta  MN 55.

Deze sutta is de kortste (amper drie bladzijden) uit de 152 sutta’s tellende Majjhima-Nikaya, de verzameling middellange leerredes van de Boeddha.(1)

De Boeddha verweert zich tegen de beschuldiging dat hij vlees zou eten van dieren die speciaal voor hem geslacht worden. Hij zegt dat ook zijn leerlingen dat niet doen en zet de regels voor de Orde over het eten van vlees uiteen. Hij wijst er verder nog op dat zijn monniken de brahmavihara’s beoefenen en daardoor niet geneigd zijn zichzelf of andere levende wezens te schaden.

Op een keer verblijft de Boeddha in Rajagaha, in het Mangobos van de hofarts Jivaka. Tijdens een ontmoeting zegt de arts tot de Verhevene:

“Het volgende heb ik gehoord, Heer: “Ze slachten dieren voor de asceet Gotama. De asceet Gotama eet dat vlees, wetend dat het speciaal bereid is voor hem en dat het dus een bewuste daad is.” Spreken zij die dat zeggen de waarheid of beschuldigen zij u valselijk? Geven zij een juiste voorstelling van uw Leer?”

“Degenen die dat zeggen, Jivaka, geven mijn woorden niet juist weer. Zij beschuldigen mij daarentegen valselijk, onterecht.”

“In drie gevallen mag vlees niet gegeten worden [en mag een monnik het voedsel dus weigeren]: Wanneer men gezien heeft, gehoord heeft of vermoedt dat het dier speciaal voor hem geslacht is.

In drie gevallen mag het vlees wel gegeten worden: wanneer men niet gezien heeft, niet gehoord heeft of niet vermoedt dat het dier speciaal voor hem geslacht is.”

De Verhevene verklaart zich nader door volgende vergelijking:

“Stel dat een monnik dichtbij een of ander dorp of stadje woont. Aldaar doordringt hij de hele wereld langdurig, overal, alom met een geest vervuld van liefdevolle vriendelijkheid, mededogen, medevreugde en gelijkmoedigheid, vrij van haat en vrij van boosheid.

[De hindoe god Brahma, die met zijn vier gezichten in alle richtingen kijkt, gaf de naam aan de vier ‘goddelijke vormen van verwijlen’, de brahmavihara’s, liefdevolle vriendelijkheid (metta), mededogen (karuna), medevreugde (mudita) en gelijkmoedigheid (upekha). Terwijl meditatie meestal wegleidt van de wereld en zich naar binnen of op een bepaald thema richt, zijn de brahmavihara’s gericht op de wereld en de maatschappij. (2)]

Een burger nodigt hem uit voor de maaltijd van de volgende dag en als de monnik het wil, neemt hij de uitnodiging aan. De volgende morgen kleedt hij zich aan, neemt bedelnap en mantel en gaat naar de woning van de burger alwaar deze hem bedient met uitgelezen voedsel in zijn bedelnap.

Volgende gedachte komt niet bij hem op: “Het is goed dat deze burger mij zulk uitgelezen voedsel geeft, moge in de toekomst ook andere burgers mij met zulk uitgelezen voedsel in de bedelnap bedienen!” Zo’n gedachte komt niet bij hem op.

Hij nuttigt het voedsel zonder eraan gehecht te zijn, zonder er verzot op te zijn, zonder zich eraan over te geven; het gevaar daarvan [van gehechtheid] ziende.

[Dogen zenji (1200-1253), stichter van de soto zen traditie schrijft in zijn verhandeling ‘Tenzo Kyokun, richtlijnen voor de kloosterkok’: “De mond van een monnik moet zijn als een oven, waarin zonder voorkeur zowel geurig sandelhout als koemest als brandstof kan gebruikt worden”.]

Wat denk je, Jivaka, zou die monnik, op dat ogenblik, zichzelf, een ander of beiden schade willen toebrengen?

Nee, Heer.

Zou die monnik dan niet op dat moment alleen onberispelijk voedsel  [ook al is dat voedsel vlees] tot zich nemen?

Ja, Heer.”

Dan spreekt de arts over de brahmavihara’s en zegt dat de Boeddha daarvan een zichtbare getuige is. De Verhevene beaamt dit en zegt over zichzelf [in de derde persoon]:

“Elke passie, elke haat, elke verwarring, waardoor er boosheid, ergernis, ontstemdheid of afkeer bij hem zou kunnen ontstaan, heeft de Voleindigde achter zich gelaten; bij de wortel afgesneden, tot een uitgegraven palm gemaakt, tot iets dat niet meer kan ontstaan gemaakt, niet meer in staat om in de toekomst op te komen.”

Dan komt de Boeddha terug – niet op het eten van vlees, maar – op het slachten van dieren:

“Wie, Jivaka, voor de Voleindigde of voor een leerling van de Voleindigde een dier slacht, verwerft veel slechte verdienste op vijf punten.

Wanneer hij zegt: “Gaat en haalt dat en dat dier,” dan is dat het eerste punt waarop hij veel slechte verdienste verwerft. Wanneer dat dier daarbij pijn en leed ervaart, dan is dat het tweede punt waarop hij veel slechte verdienste verwerft. Wanneer hij zegt: Gaat en slacht dit dier,” dan is dat het derde punt waarop hij veel slechte verdienste verwerft. Wanneer dat dier, als het geslacht wordt, pijn en leed ervaart, dan is dat het vierde punt waarop hij veel slechte verdienste verwerft. Wanneer hij de Voleindigde of een leerling van de Voleindigde beledigt, dan is dat het vijfde punt waarop hij veel slechte verdienste verwerft.

Wie voor de Voleindigde of voor een leerling van de Voleindigde een dier slacht, verwerft veel slechte verdienste op deze vijf punten.

De arts Jivaka besluit met de woorden:

“Wonderlijk Heer, buitengewoon! Laat de Verhevene mij vanaf vandaag voor de rest van mijn leven als lekenvolgeling beschouwen, die zijn toevlucht heeft genomen.”

(sutta ingekort).

De Boeddha legt in deze sutta niet de nadruk op het eten van vlees, maar wel op het negatief karma als gevolg van het doden van dieren.

[Boeddhistische gemeenschappen hebben hiervoor een praktische oplossing gevonden; het beroep van slachter wordt veelal uitgeoefend door niet boeddhisten.]

Het getuigt van Gotama’s praktische inzicht dat hij van de monniken niet verlangde dat ze strikt vegetarisch leefden. Een totaal vleesverbod zou voor een monnik moeilijk op te brengen zijn daar hij, als bedelmonnik, aangewezen is op wat de gever hem biedt. De monnik eet wat in zijn bedelnap terecht komt (vandaar dat maagklachten en dysenterie in de sangha vaak voorkwamen, zelfs bijna een beroepsziekte waren).

Maar alleen al het mededogen – onder andere opgewekt door het beoefenen van de brahmavihara’s – dat iedere volgeling van de leer van de Boeddha tegenover levende wezens op moet brengen, vereist dat deze de vleesconsumptie laag houdt.

Het al dan niet consumeren van vlees is een persoonlijke keuze en een bewuste daad (‘iedereen is de maker en bezitter van zijn/haar eigen karma’). Wat moet worden vermeden is dat de men zich beter, meer waard gaat voelen omwille van zijn/haar voedselkeuze.

David Chadwick vertelt volgende anekdote over de Japanse zen leraar Shunryu Suzuki roshi (3):

Suzuki herinnerde zijn leerlingen er regelmatig aan dat zij moesten doden om te kunnen leven en dat zij zich niet moreel superieur moesten wanen omdat ze geen vlees aten. “Groenten moet je ook doodmaken”, zei hij. Soms gebruikte hij een maaltijd als aanleiding om duidelijk te maken dat boeddhisme niet de gevangene is van om het even welke egotrip en zeker niet van een voedselegotrip.

“Op een keer had Suzuki nog maar eens een vinger gekneusd bij het verschouwen van rotsblokken. Bob Halpern reed hem naar de dokter. De vinger bleek niet gebroken. Er werd een gaatje in de nagel geboord om de druk te verminderen, de vinger werd verbonden en dat was het dan.

Terwijl ze over straat liepen zei Suzuki tegen Bob: “Laten we wat gaan eten. Ik heb honger.” Bob begon de straat af te speuren naar een restaurant waar ze vegetarisch konden eten. “Laten we hier binnen gaan”, zei Suzuki, terwijl hij een hamburgertent in liep. Bob bekeek de menukaart vol afgrijzen. “Je hebt al heel lang geen vlees meer gegeten, hè?” zei Suzuki tegen hem. “Nee roshi, al twee jaar niet meer. Geen dierlijk voedsel. Geen zuivel en geen eieren.”

“Heel goed”, zei Suzuki terwijl de serveerster eraan kwam. “Bestel jij maar eerst.” “Ik wil graag een tosti met kaas.” Dat was het beste dat Bob kon krijgen met dit menu. “Een hamburger graag”, zei Suzuki, “met extra vlees.” Het eten kwam eraan en ze namen elk een hap. “En, hoe smaakt het ?” vroeg Suzuki. “Niet slecht”. “Ik vind het mijne niet lekker”, zei Suzuki. “Laten we ruilen.” En in een handomdraai pakte hij Bobs tosti en legde daarvoor in de plaats zijn dubbele hamburger op diens bord. “Mmm, lekker zeg! Ik ben dol op gegrilde kaas.”

1.Vertaling door Jan de Breet & Rob Janssen Asoka 2004
2.’De historische Boeddha H W Schumann Asoka 2009
3.’De kromme komkommer’ David Chadwick Asoka 2002

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Andre Baets, Boeddhisme, Buddhavacana, Columns, Dierenwelzijn, Geluk, Misbruik, Onderwijs, Voedsel Tags: dieren slachten, eten vlees, Jivaka-Sutta  MN 55, slechte verdienste, uitzonderingen

Lees ook:

  1. ‘Evam me sutam’, aldus heb ik gehoord
  2. De Boeddha, psychologische aspecten
  3. Tien jaar Boeddhistisch Dagblad
  4. Als individu ben je nooit alleen…

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

André Baets

Boeddhist en auteur (Kagyu, Zen en Theravada). André publiceert op zijn site Buddhavacana (woorden van de Ontwaakte) en het Boeddhistisch Dagblad sutta’s uit de Pali-Canon. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

20 mrt
Open Les Kum Nye Yoga en meditatie | Live op ma t/m wo
20 mrt 23
20 mrt
Wekelijkse Zen in Twente meditatie avond op maandag
20 mrt 23
21 mrt
Stoepaceremonie Nieuwe Maan | Live
21 mrt 23
21 mrt
Meditatiecursus in de Dhammakaya traditie
21 mrt 23
21 mrt
Vipassana meditatie Rotterdam
21 mrt 23
Rotterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Wanneer iedereen liegt, weet niemand nog wie er liegt

    Kees Moerbeek - 19 maart 2023

    Een staatsgreep, of het manipuleren van het politieke systeem zijn voorbeelden van andere manieren om aan de macht te grijpen dan verkiezingen. Onverbloemde macht is echter beperkt houdbaar en macht verkregen met geweld vraagt meer geweld om het in stand te houden.

    Geschiedkundige Romila Thapar – de stem van afwijkende meningen

    Kees Moerbeek - 12 maart 2023

    Romila Thapar is een van India’s meest vooraanstaande geschiedkundigen. In haar boek Voices of Dissent (2020) beschrijft ze de rol van het ‘meningsverschil’ in de verschillende periodes van de Indiase geschiedenis. De Boeddha was een van degenen die vraagtekens zette en met een alternatief kwam. Dit artikel gaat met grote stappen door haar boek.

    Het jaar 2023 – dag 66 – vlokjesneeuw

    Joop Ha Hoek - 7 maart 2023

    KNMI regen en natte sneeuw. Somewhere over the rainbow, skies are blue. Take care out-there.

    Spelen met oneindigheid, verrassende figuren en patronen

    Erik Hoogcarspel - 6 maart 2023

    Hoe zit het nu met het oneindige? Om te beginnen merkt Zantema op dat er verschillende soorten oneindigheid bestaan. Als voorbeeld noemt hij het zogenaamde Hilbert-hotel, vernoemd naar de wiskundige David Hilbert. Dit is een denkbeeldig hotel met oneindig veel kamers. Als deze allemaal bezet zijn en er meldt zich een nieuwe gast, dan zou hij of zij op het eerste gezicht geen kamer kunnen krijgen. Dit lukt echter wel met een bepaald trucje: laat iedere gast verhuizen naar de kamer ernaast. Deze is er altijd, anders zouden er niet oneindig veel kamers zijn. De eerste kamer komt dan vrij.

    Hoe zen is Zuid? De weg van de vier geloften met een bus vol ikken.

    Erik Hoogcarspel - 2 maart 2023

    De schrijfster, Hanneke Dijkman, is lerares zenmeditatie en woont in Rotterdam Zuid, in de wijk Vreewijk. Als Rotterdammer vraag je je dan af zen in Zuid ‘ken dit wel?’ Zuid is namelijk het jongste en armste deel van de stad, de plaats waar in het begin van de vorige eeuw arme landarbeiders uit Zeeland en Friesland kwamen wonen om in de haven te werken. De Rotterdammers aan de linker Maasoever hadden het toen over de ‘boeren’, die een geit op zolder hadden en in klederdracht liepen. Dit is natuurlijk nogal overdreven, maar Zuid heeft de reputatie van een verzameling probleemwijken nooit helemaal van zich af kunnen schudden.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 79 – ferwart
    • Boeken – Mijn kind heeft OCD
    • Jasper – Vrouwen in het Zwart in Groningen
    • Over de Lotus-soetra (13): De parabel van het brandende huis
    • China intensiveert propaganda voor staats-internaten in Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens