De -gelukkige- afname van het aantal zelfverbrandingen in Tibet en de door Tibetanen gedomineerde gebieden in Westelijk China dit jaar kan nog niet goed verklaard worden. Zeker 120 Tibetanen, mannen, vrouwen, kinderen en bejaarden, leken, monniken en nonnen staken zich sinds het voorjaar van 2009 in brand. De meesten van hen stierven de afschuwelijke vuurdood. Vrijwel elke week viel er helaas een zelfverbranding te melden. In berichten van Tibetaanse of buitenlandse bronnen, doorgegeven via internationale organisaties, vaak vergezeld van de meest verschrikkelijke beelden. Een mens die stierf, gehuld in vuur en vlammen, uit protest tegen de Chinese bezetting van zijn of haar land, de ingeperkte vrijheden op gebied van cultuur, religie en identiteit. Verwoesting van cultureel erfgoed, afbraak van kloosters, uitbuiting van grondstoffen en natuur, de moorden op monniken en burgers.
De Chinese bezetter van Tibet deed de zelfverbrandingen af als een daad van terroristen, aangezet door volksvijand nummer één, de Dalai Lama. Kloosters werden en worden van de buitenwereld afgesloten, als monniken vermomde spionnen doen aan de bezetter verslag van de sfeer in de kloosters. De Chinese autoriteiten loven beloningen uit aan diegenen die ‘subversieve handelingen’ in een vroeg stadium aan hen melden. Tibetanen verdwijnen soms voor vele jaren achter de tralies, alleen maar omdat ze voor vrijheid van denken, van meningsuiting opkomen. Of omdat ze een foto van de Dalai Lama in hun bezit hebben en tonen.
Vorige week maakte de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch bekend dat twee miljoen Tibetanen door de Chinese autoriteiten gehuisvest zijn in zogenoemde ‘socialistische dorpen’, dat doet denken aan de methoden van brainwashing in de tijd van de Chinese Culturele Revolutie, de Grote Sprong Voorwaarts, onder de leider Mao Tse Toeng. Eeuwenoude dorpen verdwijnen en maken plaats voor een Chinese versie van goed te controleren Venixwijken. Het land wordt met lange asfaltwegen en veel luchthavens ontsloten. Wie het oude Tibet nog wil zien, moet snel zijn. Maar die miljarden kostende ontwikkelingen lijken alleen maar ten goede te komen van de honderdduizenden Han-Chinezen die de plaats innemen van van huis en haard verdreven Tibetanen. En Tibet zo laten verworden tot een kolonie van China, waar het Tibetaanse erfgoed om zeep wordt gebracht.
Er worden nog maar weinig zelfverbrandingen gemeld, waarschijnlijk vinden ze ook niet meer plaats. Zijn de Tibetanen deze daad van verzet moe, zien ze het hopeloze van hun ultieme actie in? Of waait er een lentebries over de Tibetaanse hoogvlakten, die op den duur meer vrijheid zal brengen voor de Tibetanen? Wat er in het hoofd van de Chinese regeringsleiders en omgaat, daar kunnen we alleen maar naar gissen. Het kan zijn dat met het aantreden van de Chinese president Xi Jinping, die een universitaire studie in Amerika volgde, en wiens vader goede betrekkingen onderhield met de Dalai Lama, China een nieuwe koers inslaat, ook op het gebied van de buitenlandse politiek. Geïnspireerd door de nieuwe rol van China als economische grootmacht, dat ook in eigen land experimenten met een vrije markteconomie mogelijk maakt. Daarin past niet het beeld van een bezetter die mensen die bereid zijn met hun leven voor hun vrijheid op te komen ’terroristen’ noemt.
Er lijken pluisjes van vrijheid over Tibet te dwarrelen. Of ze ooit een plant zullen worden, dat zal de toekomst ons laten weten. De Tibetaanse en in Peking wonende activiste Woeser, lange tijd bewaakt en opgesloten in haar appartement, kreeg van de Chinese autoriteiten te horen dat ze China mocht verlaten om Tibet te bezoeken. En waarschijnlijk ook weer permissie kreeg om terug te keren. Zelf ziet ze deze ontwikkeling niet als een vorm van tolerantie. Er zijn nog te veel dingen die niet mogen, meldt ze op haar Twitteraccount. Het is in heel Tibet verboden om de naam van de Dalai Lama uit te spreken of diens foto te tonen. In sommige gebieden van Tibet zou de naleving van dat verbod niet zo strikt meer zijn. Volgens de Tibetaanse regering in ballingschap ingegeven om wat druk van de ketel te halen in gebieden waarin veel -jonge- mensen het leven lieten na een zelfverbranding. Rigzin Wangmo, de dochter van wijlen de tiende Panchen Lama, naast de Dalai Lama de hoogste vertegenwoordiger van de het Tibetaans Boeddhisme, zou onverwacht toestemming hebben gekregen om naar de historische hoofdstad Lhasa te gaan. Waar de binnenstad wordt gesloopt om plaats te maken voor een modern winkelcentrum, dat weer wel.
Wobbe zegt
Het lijkt erop dat er achter de schermen van alles gaande is tussen de Tibetaanse regering in ballingschap en de ‘communistische’ machthebberts in Beijing.
Een eerste teken dat daarop wees, was een artikel dat begin juni verscheen in het Azië Weekly, een magazine uit Hong Kong. Het hoofd etnische en religieuze zaken van de Centrale Partijschool in Beijing, Jin Wei, bepleitte daarin een herziening van het Tibet-beleid van haar regering. “We (….) moeten alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat de reïncarnatie van de dalai lama plaats zal hebben binnen de grenzen van ons land,” waarschuwt ze. Een situatie waarin er twee dalai lama’s zijn, zoals al het geval is met de panchen lama, zou desastreus zijn voor China.
De professor stelde voor om de dalai lama uit te nodigen voor een bezoek aan Hongkong of Macau, «zuiver in de hoedanigheid van religieus leider en in overweging te nemen dat hij zich in een later stadium kan vestigen op Chinees grondgebied». Maar waar het nu vooral om gaat is dat de vastgelopen gesprekken met de Dalai Lama worden heropend.
Toenadering zou voor China alleen maar voordelen hebben: “Als we in staat zijn om de impasse te doorbreken, zal dat niet alleen de sociale stabiliteit in ons land ten goede komen en voorkomen dat er op nationaal niveau wonden ontstaan die niet meer zijn te helen, maar het zal ook een positieve uitstraling hebben naar andere nationale minderheden. Tegelijkertijd kan het de hereniging met Taiwan naderbij brengen en het internationale imago van China verbeteren.”
De zelfde dag – 3 juni – waarop de partijschoolprofessor haar suggestie de wereld inslingerde, meldde de Voice of Tibet dat de dalai lama door de «Hongkong – Tibet– en Han-Chinese vriendschapsassociatie» uit Hongkong was uitgenodigd om een bezoek te brengen aan de stad «voor een religieuze samenkomst».
Dankzij Twitter achterhaalde men al snel dat de «voorzitter» van deze, tot op dat moment onbekende, vriendschapsassociatie een stroman van Beijing was. Eerder haalde hij het nieuws als voorzitter van een club die betogingen verstoorde van verdedigers van de democratische staatsinrichting in Hong Kong.
Gisteren meldde Asia Sentanial in een uitgebreid artikel dat plaatselijke autoriteiten in Qinghai en Sichuan toestaan dat de dalai lama wordt vereerd door monniken in boeddhistische kloosters.
De website, die haar hoofdkwartier in Hongkong heeft, laat een monnik die in de VS woont aan het woord. Deze zegt uit betrouwbare bronnen in Tibet te hebben vernomen dat de administratieve hoofden van verschillende kloosters in Tsolho (Hainan Tibetaanse Autonome Prefectuur) door de plaatselijke autoriteiten waren uitgenodigd voor een vergadering. Tijdens het onderhoud deelden de functionarissen hen mee dat het vanaf nu is toegestaan om foto’s van de Tibetaanse spirituele leider te vertonen. Ook mag hij weer worden vereerd.
Asia Sentinel kreeg een bevestiging van het verhaal uit een andere bron nabij Labrang in Gansu. Deze bron zei te hebben gezien dat er werd overlegd over zo’n maatregel op WeChat, een populair telefonisch berichten-systeem, maar van concrete veranderingen had hij nog niet gezien in zijn regio, zei hij.
Volgens andere, onbevestigde berichten is het ook in Ganden, een prominent klooster nabij Lhasa, sinds kort toegestaan om afbeeldingen van de dalai lama te etaleren.
Asia Sentinel haalt verder een notitie aan die verscheen op een website in de Tibetaanse taal, khabda.org. Het is een verslag van een officiële bijeenkomst in Qinghai op 14 juni. Daarop zegt een functionaris, die is belast met de politieke opvoeding, Tsepak Topden, dat monniken niet langer gedwongen zullen worden om zich van hun geestelijk leider te distantiëren, ook zal er niet meer naar hem worden verwezen als de «de wolf in een monnikspij». Het is de monniken toegestaan om hem te vereren, «vanuit religieus oogpunt».
Aan de repressie in de kloosters komt einde, vervolgde Topden. De «autonomie» van de kloosters» wordt erkend en de gedwongen patriottische educatie e.d. wordt stopgezet. Een «document», met maatregelen van de strekking zou in augustus worden verspreid in scholen en dorpen. Nog niemand heeft het document echter gezien.
Waarnemers verwachten niet dat er al specifieke beleidswijzigingen zullen worden aangekondigd in augustus. Asia Sentanial denkt dat het gaat om een voorzichtige proefballon om te zien hoe aanpassingen van het beleid in de praktijk zullen uitvallen. Of er een officiële beleidsverandering komt, zou afhangen van de resultaten van die tests. Maar volgens anderen is het helemaal de vraag of er sprake is van een verandering in het beleid. “Misschien worden de regels alleen wat flexibeler toegepast dan lange tijd het geval is geweest,” zei een Tibetaanse waarnemer. In ieder geval spreken de Chinese autoriteiten in Beijing alle berichten daaromtrent tegen.
Wat in dit kader ook opmerkelijk is, is er een artikel dat verscheen in het partijblad Xinhua, volgens welk de Communistische Partij 2.500.000 yuan heeft vrijgemaakt om het geboortehuis van de Dalai Lama, in Taktser (ook wel Hongya) te renoveren.
Binnen de Tibetaanse gemeenschap in ballingschap wordt sceptisch gereageerd op de berichten. Het wantrouwen tegen het communistische regiem zit er heel diep. Woeser vreest dat de dalai lama door de Chinezen in de val wordt gelokt. Hij zou te gretig zijn omdat hij zijn zinnen volledig heeft gezet op de redding van de Tibetaanse, boeddhistische cultuur.
Jamyang Norbu waarschuwt dat de Tibetanen hun liefde voor vrijheid en democratie zullen moeten opgeven en zich moeten voorbereiden op een leven onder een dictatuur. In een speech, die de Sikyong, onlangs hielt in Washington, zegt hij, werd al duidelijk dat de politieke voormannen van de Tibetaanse ballingen zich voorbereiden om zo’n stap te zetten.
Maar voor het überhaupt tot een echte toenadering tussen beide partijen kan komen, zullen eerst nog een aantal heel erg grote beren van de weg geruimd moeten worden. Om er een paar te noemen: de vrijlating van de Tibetaanse politieke gevangenen en van de panchen lama, die sinds hij op zesjarige leeftijd werd geïnterneerd, nooit meer is gezien; de ongecontroleerde exploitatie van Tibet’s natuurlijke hulpbronnen; de invasie van Han–Chinezen in Tibet; het opruimen van nucleair afval en de schade die de afgelopen halve eeuw is aangericht aan Tibetaanse kloosters, natuur en cultuur.
Voor wie meer wil lezen: Woeser bij Rangzen Alliance
Asia Sentinel | China’s Continues “Test Policy” on Tibet
Tibetan Review | China refuses to admit Dalai Lama policy change
Jamyang Norbu | Rangzen in your heart?
Wobbe zegt
Asia Sentinel dus