De dood. Praat erover, niet er overheen.
‘Praten over de dood maakt leven ermee een stuk draaglijker.
Ruim 1 op de 3 mensen praat nooit over de dood. Terwijl het juist waardevol is om samen bij de dood stil te staan, erover te praten en elkaar erbij te helpen. Het gesprek aangaan verbindt en verrijkt.
Het lijkt alsof we de dood steeds meer buiten het leven plaatsen. We praten er liever niet over of relativeren het verdriet. ‘Het leven gaat door’, zeggen we dan. Maar hoe ga je om met de dood als je omgeving eraan voorbijgaat? En hoe voltooid is een leven vol onvoltooide gesprekken?
Een gesprek over de dood verrijkt en verbindt. En dus is vandaag een mooie dag om over het einde te beginnen.’
Aldus een paar stukjes tekst uit de campagne van Sire die deze week van start is gegaan.
Waarom zouden we de dood buiten het leven plaatsen, of er niet over praten? De dood is onlosmakelijk met het leven verbonden. Immers, het enige wat we zeker weten is dat we doodgaan. We hoeven niet bang te zijn voor de dood, of om zelf dood te gaan wanneer we kunnen inzien dat weliswaar de manifestatie die we nu zijn ophoudt te bestaan, maar daarmee beperken we onszelf alleen tot dit lichaam. Maar we zijn zo veel meer dan dit lichaam. Als we kunnen inzien dat er ook geen geboorte is, kunnen we inzien dat er geen dood is.
Als de oorzaken en omstandigheden juist zijn manifesteert er iets, dat noemen we ons lichaam; als die juiste oorzaken en omstandigheden er niet meer zijn dan houdt de manifestatie op. Wanneer we niet zo zwaar tillen aan het leven, het niet langer (vaak koste wat kost) willen vasthouden, dan kunnen we op een andere, lichtere manier in het leven staan. Dan kunnen we zonder vrees en in vrijheid leven.
Als mijn medische behandeling niet was aangeslagen dan waren de maanden dagen geworden. Daar had ik me al aan over gegeven. Een belangrijk inzicht dat ik laatst had is: ‘overgave = vrijheid’. Eerst dacht ik nog dat overgave de weg naar vrijheid is, maar dat is te beperkt. Ga maar op je rug liggen, volg je ademen en geef je over aan wat er is. Alles wat we niet los kunnen laten, alles wat we denken te hebben, alles wat we denken te zijn, zijn maar gedachten. Er is zo’n prachtig gebied voorbij onze gedachten!
Mijn geliefde leraar Thich Nhat Hanh heeft zijn manifestatie verlaten maar hij leeft voort in miljoenen mensen door wat hij is en waar hij voor staat. Je kunt hem overal zien en dat geldt voor iedereen van wie het lichaam er niet meer is. In de prachtige tekst van hem hieronder kun je mij, mijn en ik één op één voor jezelf gebruiken.
‘Dit lichaam van mij zal uiteenvallen, maar mijn daden zullen mij voortzetten. Als je denkt dat ik alleen dit lichaam ben, dan heb je mij niet echt gezien. Als je naar mijn vrienden kijkt, zie je mijn voortzetting. Als je iemand met aandacht en mededogen ziet lopen, dan weet je dat hij mijn voortzetting is. Ik zie niet in waarom we moeten zeggen ‘Ik zal sterven’, want ik kan mezelf al zien in jou, in andere mensen en in de toekomstige generaties. Zelfs als de wolk er niet is, gaat hij door als sneeuw of regen. Het is onmogelijk voor de wolk om te sterven. Hij kan regen of ijs worden, maar hij kan niet tot niets worden. De wolk hoeft geen ziel te hebben om door te gaan. Er is geen begin en geen einde. Ik zal nooit sterven. Er zal een ontbinding van dit lichaam zijn, maar dat betekent niet mijn dood. Ik zal doorgaan, altijd.’
-Thich Nhat Hanh
