Xinjiang en Tibet, parallelle genociden’-Of misschien toch niet?

Een interessante controverse tussen de Tibetoloog Robert Barnett en Tibetaanse (en internationale) mensenrechtenactivisten.

Professor Robert Barnett van de Londense School of Oriental and African Studies en King’s College is een van de meest eminente levende Tibetologen. Hij publiceerde op de blog ‘Asia Unbound’ van de Council of Foreign Relations (CFR) een provocerend artikel waarin hij kritiek uitte op degenen die beweren dat de Tibetanen te maken hebben met ‘soortgelijke misstanden’ als de Oeigoeren en andere Turkse moslimbevolkingen in Xinjiang. Hij noemde in het bijzonder beweringen van de Duitse onderzoeker Adrian Zenz en van politici en geleerden die verbonden zijn aan het Tibetaanse bestuur in ballingschap, gesteund door enkele westerse collega’s. Sommige Tibetaanse activisten namen aanstoot aan Barnetts artikel en één van hen verzocht de CFR zijn weerlegging te publiceren.

De controverse is in verschillende internationale media besproken, en verdient enig commentaar. Ten eerste is het belangrijk te verduidelijken wat Barnett niet heeft gezegd. Hij heeft niet beweerd dat Adrian Zenz een partijdige of onbetrouwbare onderzoeker is. Integendeel, Barnett schreef dat Zenz ‘in het verleden goed gewaardeerd werk heeft verricht over Tibet en Xinjiang. Zijn recentere werk is aangevallen en misbruikt door de Chinese staatsmedia en anderen, inclusief laster over zijn religieuze overtuigingen door een pro-Chinese ontkenner genaamd Max Blumenthal, waaruit een bijzonder lelijke vorm van hypocrisie blijkt’.

Barnett beweerde ook niet dat Tibetanen niet door de CCP worden misbruikt. Hij verklaarde dat ‘het Chinese beleid in Tibet uitzonderlijk restrictief en repressief is,’ dat ‘kampen werden gecreëerd om Tibetanen vast te houden zonder dat zij van enig misdrijf werden beschuldigd,’ en dat ‘ernstig misbruik,’ waaronder ‘seksuele intimidatie,’ plaatsvond in ‘kampen die in 2017 werden gecreëerd om monniken en nonnen te huisvesten die uit een aantal kloosters in oostelijke Tibetaanse gebieden, met name Larung Gar, werden verdreven. Andere ‘kampen werden tijdelijk gecreëerd in hotels, scholen of omgebouwde legerbases om Tibetanen vast te houden voor doeleinden als ‘juridisch onderwijs.’ Barnett erkent ook het belang van het feit dat de huidige CCP-secretaris van Xinjiang voorheen dezelfde functie bekleedde in Tibet.

Waar ligt dus het meningsverschil? Barnett beweert dat, ongeacht de gruwelijkheid van de mishandelingen van Tibetaanse nonnen, monniken en leken, er een zodanig verschil is in ‘schaal en mate’ met wat er in Xinjiang gebeurt, dat het onjuist is de twee situaties gelijk te stellen. Barnett meent dat 6.000 tot 7.000 Tibetanen in heropvoedingskampen zijn opgesloten, vergeleken met ten minste een miljoen Oeigoeren en andere moslims in Xinjiang, en dat de wreedheden, hoewel niet afwezig, veel minder wijdverbreid zijn dan in Xinjiang. In Tibet zijn velen gearresteerd wegens ‘separatisme’, aldus Barnett, maar slechts een handvol is terechtgesteld, terwijl het aantal executies in Xinjiang in de duizenden loopt. Barnett bespreekt ook de studies van Zenz over dwangarbeid in Tibet en stelt dat, anders dan in het waardevolle onderzoek van dezelfde geleerde over Xinjiang, veel daar speculatief is. Het is mogelijk dat het aantal Tibetanen dat is overgeplaatst om te werken door bureaucraten van de CCP voor eigen doeleinden is overdreven, zegt Barnett, en in welke mate er dwang of geweld aan te pas is gekomen is ook onduidelijk.

Barnetts meest controversiële bewering is dat er geen moeite wordt gedaan om de Tibetaanse cultuur uit te roeien, maar meer om haar te controleren, te ‘siniseren’ en in toom te houden, zoals blijkt uit het feit dat sommige sectoren van deze cultuur floreren en er geen tekort is aan de publicatie van religieuze teksten, opnieuw een heel andere situatie dan in Xinjiang.

Barnett betoogt dat het verschil tussen Xinjiang en Tibet diepe culturele wortels heeft, die dateren van vóór het communisme. Het Tibetaans boeddhisme wordt gezien als een onderdeel van de ‘Drie Leergangen’ (confucianisme, taoïsme en boeddhisme), zeker met eigenaardigheden die onder controle moeten worden gehouden, maar niet ‘vreemd’ aan de Chinese traditie zoals de in Xinjiang heersende islam wordt verondersteld te zijn. Binnen de CCP bestaat ook een traditie van ‘gradualisme’ in het ‘siniseren’ van de Tibetaanse cultuur en samenleving, hoewel deze denkrichting niet altijd de overhand heeft gehad, terwijl de islam als een ‘bedreiging’ werd gezien en Oeigoers activisme als ‘terrorisme’ werd bestempeld, met name na 9/11 (en met een aanvankelijke instemming van het Westen).

Barnetts tegenstanders hebben tegengeworpen dat Tibetaanse arbeidskrachten worden gemobiliseerd door ‘dwang’, zelfs als dat niet door ‘geweld’ gebeurt, en dat, hoeveel religieuze boeken er ook worden gedrukt in Tibet, het eerste instrument van culturele genocide het uitroeien van een taal is, en dat is wat de CCP geleidelijk aan doet met betrekking tot het Tibetaans. (Barnett is zelf verbaasd over de recente parallelle aanval op de Mongoolse taal in Binnen-Mongolië, die in tegenspraak is met een soortgelijke CCP-traditie van ‘geleidelijkheid’ bij de assimilatie van Mongolen).

Blog posts zijn geen wetenschappelijke artikelen, en er is altijd een risico dat argumenten worden overdreven. Wanneer zorgvuldig gelezen, lijken Barnett en zijn critici het eens te zijn over een aantal belangrijke punten. Oeigoeren en andere moslims in Xinjiang worden vervolgd, en Tibetanen in Tibet worden vervolgd. Barnett heeft waarschijnlijk gelijk wanneer hij beweert dat de gruwelijke aantallen en kenmerken van de vervolging in Xinjiang elders niet te vergelijken zijn. Juist daarom hebben verschillende landen wat in Xinjiang gebeurt (maar niet in Tibet) officieel als genocide bestempeld.

Net als andere geleerden is Barnett verontrust over het feit dat collega’s als Zenz hand in hand werken met activistische instellingen die niet academisch zijn en zich niet bedienen van academische taal en voorzichtigheid. Ik ben persoonlijk geïnteresseerd in dit debat, omdat ik een soortgelijke keuze heb gemaakt. Ik blijf wetenschappelijke boeken schrijven en artikelen over Chinese religie (en andere onderwerpen) die door academische persen en tijdschriften worden gepubliceerd, maar ik ben ook redacteur van een dagblad en neem deel aan activistische inspanningen ter verdediging van godsdienstvrijheid en mensenrechten in China. Ik respecteer de keuzes van collega’s die vinden dat zij zich moeten beperken tot zuiver academische inspanningen. Anderzijds was ik, toen ik in 2018 Bittere Winter oprichtte, tot de conclusie gekomen dat wat de CCP met alle religies deed, niet alleen in Xinjiang of Tibet, zo gruwelijk was – en zoveel kenmerken van een genocide had – dat ik, nu ik er iets van weet, mijn stem moest laten horen, in plaats van me te beperken tot het schrijven van academische teksten voor een kleine kring van collega’s.

Bron Bitter Winter https://bitterwinter.org/xinjiang-and-tibet-parallel-genocides-or-perhaps-not/