• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Elfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Home » Achtergronden » Kristofer Schipper – afscheid en geen afscheid

Kristofer Schipper – afscheid en geen afscheid

15 maart 2021 door gastauteur

Soms doe je ontdekkingen in je leven die lang resoneren. In 2009 las ik in De Gids een essay van Kristofer Schipper of professor Shi Zhouren zoals ze hem in China noemde. Daarin stond deze zin: ‘De Tao bracht het Ene voort, het Ene de Twee, de Twee brachten de Drie voort en de Drie de Tienduizend dingen’.

De zin raakte me op een manier die ik niet onmiddellijk onder woorden kon brengen. Het was andere lectuur dan ik gewend was. Poëtisch, mystiek en verwachtingsvol, deze zin en tekst waar hij bij hoorde. De tienduizend dingen, daarmee bedoelen de taoïsten alle fenomenen die spontaan door de natuur zijn voortgebracht als een organisch geheel, zo lees ik.

De schrijver en het onderwerp van dit mooie essay zou mij niet meer loslaten.

De naam Kristofer Schipper kende ik reeds. Jaren voor het Gidsartikel vond ik in de bak afgeschreven boeken in de openbare buurtbibliotheek Cinetol in de Amsterdamse Pijp een geplastificeerd exemplaar van Tao. De levendige religie van China, zijn studie over het taoïsme. Oorspronkelijk in 1982 in het Frans verschenen. Die lag op mij te wachten. Schipper is na zijn studie Chinees en Japans in Parijs naar Taiwan verhuisd om ter plekke het taoïsme te bestuderen. In 1986 werd hij daar gewijd als tao-meester.
Hij was de eerste westerse geleerde die deze titel mocht dragen. Zijn boek verdween voorlopig in mijn boekenkast. Ongelezen.

Twee kleine mannen

In die tijd studeerde ik geschiedenis. Ik richtte me vooral op de Verlichting en het rationalisme, waar Frits Staal een beroemde vertegenwoordiger van was. Staal was evenals Schipper klein van stuk, maar beiden bezaten nog meer overeenkomsten: ze hadden hun hart verpand aan de oosterse filosofie; Staal aan onder meer de Indische Vedische geschriften en Schipper aan de Chinese klassieke teksten van Zhuang Zi en Lao Zi. Verder schreven ze allebei bijzonder heldere artikelen en boeken over lastige onderwerpen. Tot slot was voor beide mannen Nederland te klein: Staal ging colleges geven aan de University of California in Berkeley, VS en Schipper aan de Ecoles pratiques des hautes études in Parijs.

Maar in één ding verschilden ze van elkaar. Staal mocht graag gezien en gehoord worden; hij publiceerde veel en gaf lezingen die volle zalen trokken. Ik herinner me een lezing van Staal in de Koningszaal van Artis die bomvol zat en werd ingeleid door zijn grote vriend Harry Mulisch.

Schipper daarentegen was een bescheiden, vriendelijke en zachtaardige man, eigenlijk in overeenstemming met de religie die hij vertegenwoordigde: het tao.

Opnieuw een teken

Terug naar het recente verleden, want geloof het of niet, maar ik vond opnieuw een boek van Schipper voor een zacht prijsje, ditmaal in een boekenrek van een buurthuis in Amsterdam-Noord. Het ging om Zhuang Zi. De volledige geschriften (2007), de grote tao-meester uit het oude China, tijdgenoot van Aristoteles. Ik maakte een vreugdesprongetje. Opnieuw een teken! Dit boek bestudeer ik al enige tijd met tussenpozen omdat het zich niet zomaar prijs geeft. Zelf schrijft Schipper dat de verhalen, dialogen en paradoxen die het bevat, op vele manieren gelezen kunnen worden. Gelukkig voorzag hij de teksten van uitgebreide voetnoten. Een uitleg liet hij echter achterwege.

Toch wil ik de teksten begrijpen. Zo hoop ik dichter bij het tao te komen. Tao staat voor ‘weg’. Naast de vertaling van Schipper raadpleeg ik andere tao-vertolkers: Patricia de Martelaere, Raymond Smullyan en Michel Dijkstra. De laatste zegt dat je voor de tao- en zenmeesters een andere manier van lezen nodig hebt. Niet onderscheidend en verklarend, maar overstijgend en invoelend. Ik vertaal het als ‘tegendraads’, namelijk niet proberen de essentie of moraal te vinden, maar wat het toevoegt aan mijn eigen ervaring van het betreffende onderwerp.

Levende en dode Schipper

Over de fysieke en mentale staat van Schipper sinds zijn overlijden op 18 februari jongstleden, vind ik in Tao. De levendige religie van China een aanwijzing. Zhuang Zi schrijft: ‘Voor hen die de vreugde van de natuur kennen, is leven een spontaan gebeuren en sterven de transformatie van de schepsels’. Deze zin verklaart niet alleen de dood, zo schrijft Schipper, maar duidt ook op de verschillende staten van het bewustzijn. Hier stuiten we op een van de sleutelbegrippen van het taoïsme, bianhua, dat verandering, mutatie, transformatie of stroom betekent. Schipper heeft weliswaar zijn aardse lichaam verlaten, maar zijn geest blijft rondzwerven in zijn boeken en de verhalen die we over hem horen, lezen en vertellen. Ik heb hem trouwens nooit anders gekend.

Nog een laatste punt: het raadsel van de twee boeken van Schipper.
Ik heb ze niet bewust aangeschaft, ze kwamen spontaan op mijn pad via een omweg. Een omweg die past bij het onderwerp, want tao is van oorsprong een volksreligie, een praktijk van boeren, ambachtslieden en handelaren, zoals Schipper opmerkt in de inleiding van Zhuang Zi. Vandaar dat ik ze beide trof in de periferie van mijn leven, in een buurtbibliotheek en een buurthuis waar ik af en toe langs wip. Ik denk dat Schipper hierom geglimlacht zou hebben.

Kristofer Schipper (1934 – 2021)

Auteur van dit stuk is Karel Witteveen, oprichter EnsōSchool te Amsterdam, school op Japanse leest www.ensoschool.nl

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Geluk, Gezondheid Tags: Karel Witteveen, Kristofer Schipper, Lao Zi, Tao, vertaler, Zhuang Zi

Lees ook:

  1. Isabella van Vliet over misbruik binnen Shambhala – ‘ik zal niet langer zwijgen’
  2. Pascal Versavel – een natuurwandeling van Oost naar West
  3. Familie boos over moslimbegrafenis boeddhiste
  4. ‘Zelfs een luis is een boeddhist’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Léon zegt

    16 maart 2021 om 08:48

    Nog te beluisteren via internet: het Marathoninterview met Kristofer Schipper. (24 december 2016).

    • karel witteveen zegt

      16 maart 2021 om 16:02

      Dank, jazeker een aanrader; heb het meer malen beluisterd.

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 19 augustus 2022 - 21 augustus 2022
    Retraite weekend | Vreugde van zijn: gelukkig zijn | Live | 19-21 aug
  • 22 augustus 2022 - 26 augustus 2022
    3-daagse boeddha vakantie
  • 26 augustus 2022 - 28 augustus 2022
    Retraite weekend | Liefde en Compassie voor jezelf en anderen | Live| 26-28 aug
  • 29 augustus 2022
    Discovering Buddhism open Class
  • 30 augustus 2022
    Inloopavond Maitreya instituut Amsterdam
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – deel 2

    Kees Moerbeek - 14 augustus 2022

    De belangrijkste taak van de rechtvaardige, ‘wiel-draaiende vorst (de rājā cakkavattī) is het opheffen van armoede, die leidt tot diefstal en ander moreel wangedrag. De manier om criminaliteit te bestrijden is niet wreder straffen en de wet strikter toe te passen, maar mensen een gelegenheid en een perspectief bieden om op een eerlijke manier hun brood te verdienen. Hebben de mensen een acceptabele levensstandaard dan berokkenen zij anderen geen kwaad en zal het land vrede en rust kennen.

    De rafelkant van onze democratische rechtsstaat – Deel 1

    Kees Moerbeek - 7 augustus 2022

    De auteur signaleert een onontkoombare overgang naar een staatsgrenzen overstijgende vervlechting van belangrijke leefomstandigheden op economisch, cultureel, klimatologisch en technologisch gebied. Het verlies van houvast dat dit veroorzaakt valt samen met het verlies van de bescherming door de verzorgingsstaat. Dit wordt verergerd door de onverschilligheid in leidende politieke en economische kringen ten opzichte van de onzekerheid die de veranderingen oproepen. De weerstand die dit alles opwekt neemt op veel plaatsen onder invloed van populistische en autoritaire bewegingen ‘de vorm aan van een afwijzing van anderen, andersdenkenden en andersverschijnende mensen.’

    Woef hé…een signalering

    Erik Hoogcarspel - 4 augustus 2022

    Georg Luck (1926 – 2013) was hoogleraar aan de Universiteit in Baltimore, Verenigde Staten in de klassieke cultuur en talen. Aan het einde van zijn carrière heeft hij op verzoek van een collega een studie uitgevoerd naar een heel aparte groep van filosofen, de cynici. Het wordt cynicus is afgeleid van “hond”, kynos. Deze “honden” predikten voor het volk en leidden talentvolle leerlingen op.

    De kinderen hebben nu rust nodig. Over ouderverstoting.

    Rob van Boven en Luuk Mur - 2 augustus 2022

    De kinderen waren 5 en 4 jaar toen de moeder vertrok met de kinderen. Ze wilde niet langer als slaaf behandeld worden door haar man. De kinderrechter besliste dat het woonverblijf bij moeder was, er kwam een bezoekregeling met vader en er werd opgelegd dat de ouders mee zouden doen aan ouderbemiddeling. De bemiddeling werd geen succes en ook een tweede en derde poging mislukte. Toen kwam er een melding bij Veilig Thuis door de vrijwillige jeugdhulpverlening.

    Crisis op crisis

    gastauteur - 1 augustus 2022

    Stel dat de vooronderstelling dat de mens beschikt over een vrije wil nu eens niet waar blijkt te zijn terwijl ons wetstelsel daar wel vanuit gaat en daarmee aansluit bij het vrije-markt-denken, het kapitalisme. En als dat niet waar is of maar heel beperkt, wat betekent dat dan? Dat er zoiets als een vrije wil bestaat is een aanname, een geloofsartikel.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Boeken – Abnormaal goed
    • Reacties in het Boeddhistisch Dagblad – spraak bewaken
    • Halte Hertenkamp – Omleidingen
    • Wakker Dier – Nominaties Liegebeest 2022 bekend
    • Birma, uniek interview – ‘schreeuwen, schieten, de nonnen oefenden door’

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens