• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » De Dalai Lama – ‘alles is aan het veranderen, veranderen’

De Dalai Lama – ‘alles is aan het veranderen, veranderen’

18 april 2019 door gastauteur

Kan de dharma een rol spelen in het herstellen van geestelijke gezondheidsproblemen? Vanuit een persoonlijk perspectief beschreef Joanne Clark haar erveringen op dit gebied. Enkele jaren geleden kreeg zij een enorme angstaanval tijdens een teaching van de Dalai Lama, Iets wat haar al vaker overkomen was als zij in het bijzijn van hoge lama’s is. ‘Ik zat op de eerste of tweede rij, echt worstelend, en plotseling keek Zijne Heiligheid me recht aan en zei nadrukkelijk, zwaaiend met zijn armen, “Alles is aan het veranderen, aan het veranderen”.

Tekst Joanne Clark

Toen hij dat zei, zag ik mijn angst een beetje verschuiven. Ik zag een klein gaatje licht. Zoals iedereen die heeft geleden aan trauma-gerelateerde angst zal weten, is zelfs de kleinste verschuiving een big deal. Die ervaring lijken zeer solide, zeer ondoordringbaar. Dingen lijken permanent in trauma, maar dat is niet het geval en dat kan een aardende ervaring zijn. Een zwarte stemming lijkt misschien eeuwig te duren, maar dat is niet het geval. Dat was een grote leer voor mij, die nog steeds relevant is.

Ik denk dat als we het hebben over hoe boeddhistische leringen kunnen helpen bij geestesziekten, we soms de fundamentele leringen en hun grote waarde en diepgang verdoezelen. We horen een lering terwijl we in een goed humeur zijn, comfortabel op ons kussen zitten en denken dat we het echt begrijpen en dat we er verder mee kunnen gaan. Maar deze basisleer krijgt een nieuwe betekenis als we ze tijdens problemen met overtuiging in gedachten kunnen brengen. Wij denken dat vergankelijkheid een gemakkelijk concept is. Het realiseren van subtiele vergankelijkheid is echter een belangrijk onderdeel van het boeddhistische pad en niet zo gemakkelijk. En om zelfs maar grove vergankelijkheid te zien of te herinneren wanneer we in de greep zijn van een sterke emotie, is niet gemakkelijk. Echter, die praktijk, in combinatie met de praktijk van geduld, kan transformatief zijn in de context van mentale ziekten zoals depressie, angst en PTSS.

Dus als ik praat over hoe dharma me heeft geholpen mijn geestelijke gezondheid te herstellen, heb ik het niet over puja’s of fanatiek mediteren. Ik heb het niet over gemakkelijke fixes of wonderen. Ik heb het over houdingen en benaderingen van mijn lijden die nuttig zijn geweest. Dharma is uniek als religie in die zin dat er nooit één benadering van een probleem is. Elk probleem kan vanuit vele invalshoeken worden bekeken. Vanuit boeddhistische perspectieven op vergankelijkheid, dhukha en niet-zelf, om de onderlinge afhankelijkheid van een situatie te onderzoeken, om mededogen en liefde te cultiveren, om praktijken van vrijgevigheid en het in acht nemen van ethische geloften te beoefenen, om te bidden voor geloof en toewijding, om mantra’s die zich vestigen en de geest beschermen, om karma en dit leven te bekijken in de context van vele levens, om de vele categorieën van aandoeningen te bestuderen en te begrijpen, en nog veel meer, zijn er een veelheid aan inzichten die op het lijden moeten worden toegepast – in de eerste plaats de leer van de Boeddha. Deze kunnen helpen bij geestesziekten, deze kunnen een hulpmiddel zijn in de gereedschapskist.

Passende context

Dit betekent echter niet dat professionals in de geestelijke gezondheidszorg uit de gereedschapskist moeten worden verwijderd. Wanneer een individu lijdt aan ernstige geestelijke gezondheidsproblemen, moeten deze worden opgelost binnen een cultureel vertrouwde en passende context, die door de meeste westerse geestelijke gezondheidszorg worden geboden. Dharmacentra in het Westen zijn eenvoudigweg niet in staat om deze problemen aan te pakken en in veel gevallen hebben ze moeite om zelf gezonde gemeenschappen in stand te houden en kunnen giftige omgevingen zijn voor kwetsbare individuen. (…)Bovendien zijn sommige boeddhistische praktijken gevaarlijk voor kwetsbare personen, bijvoorbeeld, het is zeer riskant en zelden nuttig om te proberen zich een weg uit complexe trauma’s of ernstige depressies te mediteren.

Uit mijn ervaring met die boeddhistische praktijken en perspectieven die veilig zijn, zijn die met betrekking tot altruïsme veruit de meest nuttige voor iedereen die worstelt met geestelijke gezondheidsproblemen. Het cultiveren van vriendelijkheid, edelmoedigheid en mededogen – het beoefenen van eerlijkheid en andere ethische beperkingen – zijn enorm nuttig, ook al is men in staat om ze maar heel weinig te doen.

In de vroege, donkere jaren van mijn trauma had ik het geluk dat ik de kans kreeg om bij mijn oude moeder te wonen. Zij had mij nodig – en ik wanhopig nodig. Hoewel ze in die eerste dagen niet veel hulp nodig had, was het gewoon aankleden en voor haar komen opdagen een van mijn belangrijkste praktijken. Na verloop van tijd kon ik dat uitbreiden naar vrijwilligerswerk in een hospice en later het helpen met de dementie van mijn moeder, die steeds veeleisender werd. Ook werkte ik in latere jaren in een afdeling van een psychiatrisch ziekenhuis. In een tijd waarin mijn interne ervaringen me dreigden in te halen, hielp het behoud van een visie die een zekere mate van focus op het welzijn van de ander had, me om me te aarden en me minder waardeloos te laten voelen. Soms was mijn praktijk in een vroeg stadium net zo eenvoudig als het glimlachen naar iemand op straat, omdat ik dacht dat ik iemands dag in ieder geval een beetje lichter kon maken. Elk gebed in de dharma is gericht op het helpen van anderen en de persoon die het meest baat heeft bij het cultiveren van een dergelijke visie is de persoon die het gebed zegt. Dit is wat ik geleerd heb.

Kunnen herstellen

In die eerste jaren, toen ik voor het eerst wegliep van mijn laatste dharmacentrum, heb ik jaren geprobeerd om een puja- of mantra- of meditatietechniek of een enkele gedachte of gebeds- of bekeringservaring te vinden die me zou kunnen herstellen. Ik had geleerd dat er een puja was voor deze ziekte, een puja voor dat obstakel, maar ik had niet de volledige kennis van de dharma en wat het kon bieden. Het heeft me jaren gekost om volledig te begrijpen dat de onderlinge afhankelijkheid, die grote schat van de Boeddha, betekent dat er een rijke complexiteit aan de realiteit is en dat enkelvoudige antwoorden het gewoon niet doen. Niet alleen dat, maar de praktijk van het bekijken van elk probleem vanuit vele invalshoeken is enorm nuttig binnen de reis binnen geestelijke gezondheid. Het versterkt en motiveert de geest en maakt de mentale starheid losser. Zoals Zijne Heiligheid (de Dalai Lama) vaak zegt: ‘Gebruik onze intelligentie maximaal en verander op die manier onze emoties.’

Dit alles is niet bijzonder boeddhistisch. Wetenschappers begrijpen de onderlinge afhankelijkheid en vergankelijkheid wel degelijk – ze gebruiken hun intelligentie zeker op een superieure manier om problemen op te lossen. Mijn ervaring, terwijl ik studeer voor een graad in geestelijke gezondheidszorg, was dat er een duidelijke overlap bestaat tussen westerse psychotherapieën en de leer van de Boeddha. Cognitieve gedragstherapie (Cognitieve Gedragstherapie (CBT) is bijvoorbeeld de westerse interventie in de geestelijke gezondheidszorg die consequent het meest effectief blijkt te zijn in klinische studies – en de vooronderstelling dat de meeste van onze geestelijke gezondheidsproblemen worden veroorzaakt door overdreven en vervormd denken is zeer vergelijkbaar met boeddhistische perspectieven.

(…)Een duidelijk voorbeeld van hoe deze CBT-praktijken en interventies overlappen met de Dharma is te vinden in de krachtige tekst van Aaron Beck: Gevangenen van haat: De cognitieve basis van vijandigheid en geweld. In dit onderzoek sluit Beck, die de grondlegger van CBT is, zich aan bij de boeddhistische opvatting dat sterke woede de geest zodanig verstoort dat een groot percentage van de waarneming van een boos individu overdreven en onrealistisch is. Hij is het ook eens met de boeddhistische visie dat degene die het meest lijdt aan sterke gewoonten van woede is degene die het meest lijdt aan de boze persoon.

Aan de andere kant, als we het over woede hebben, moet ook dat vanuit vele invalshoeken en dimensies worden gezien. Zoals de Dalai Lama vaak heeft uitgelegd, zijn er toepassingen voor de energie van woede die niet noodzakelijkerwijs schadelijk zijn en kunnen worden gericht op medelevende doeleinden. Met de juiste introspectie en medelevende motivatie, zijn er gezonde toepassingen voor woede. En zeker, in gevallen van herstel van trauma en misbruik, moeten gevoelens van boosheid de ruimte krijgen en validatie zijn voor een goede genezing.

Het lijkt er dus op dat voor elke boeddhist die worstelt met geestelijke gezondheidsproblemen, het gemakkelijk zou zijn om westerse therapeuten te vinden die dezelfde perspectieven op de realiteit en geestelijke gezondheid zouden delen. Het is niet nodig om het alleen te doen, het is niet nodig om je religie te verlaten en het is niet nodig om hulp te zoeken bij degenen die niet gekwalificeerd zijn, zoals die in een lokaal dharmacentrum. Voor mezelf zou het opgeven van het boeddhisme, dat zo’n diep en integraal deel van mezelf was geworden, mijn zelfrespect hebben verminderd en nog meer trauma’s hebben toegevoegd aan mijn trauma. Het zoeken naar hulp door middel van de dharma en het nakomen van mijn geloften was een middel waarmee ik mezelf en mijn eigen wijsheid kon eren door me te committeren aan zo’n rijke traditie. Ik besloot dat geen enkele lama die in ethische terughoudendheid faalde, geen enkel corrupt dharmacentrum, dat diepe deel van mezelf zou ondermijnen. Dit werd een bron van trots en waardigheid, belangrijke factoren op de weg naar herstel.

(…)Het is zorgwekkend dat perspectieven worden onderwezen in sommige disfunctionele dharmacentra die het risico met zich meebrengen dat de eigenwaarde van de studenten afneemt. Ik heb sommige lama’s horen zeggen dat het “ego verpletterd moet worden”. Een andere lama heeft beweerd dat “afranselingen de verlichting helpen.” Dergelijke perspectieven maken mensen bijzonder kwetsbaar voor geestelijke gezondheidsproblemen. Dit is ook een cross-cultureel fenomeen. Zelfhaat is bijvoorbeeld een gemeenschappelijke ervaring in westerse culturen, maar niet gebruikelijk in Aziatische culturen. In deze context is de kans groter dat Aziatische leerkrachten de wijsheid van niet-zelf op minder dan vaardige manieren onderwijzen, manieren die het zelfvertrouwen en gevoel van eigenwaarde van studenten ondermijnen.

Dit zijn slechts een paar voorbeelden van hoe mijn inzet voor de dharma mij de afgelopen decennia heeft geholpen om te genezen van trauma, psychose en wanhoop. In mijn ervaring als crisis clinicus en worstelend met mijn eigen problemen, wordt de geestelijke gezondheid niet teruggewonnen door simpelweg het vinden van het juiste therapie model – of de juiste dagelijkse boeddhistische praktijk. Het is niet het een of het ander, geen aparte dag waarop we kunnen zeggen: “Klaar”. Het wordt dag na dag, uur na uur, misschien wel gedurende een leven, opgedaan door een multidimensionale aanpak, een die sociale en gemeenschapsondersteuning en de nauwe begeleiding van een professionele en soms ook therapeutische en soms medische interventies omvat. In deze multidimensionale en realistische context kunnen boeddhistische perspectieven helend en empowerend zijn.

Dit artikel verscheen in DiffiCult, is in het Nederlands vertaald en in een ingekorte versie in het BD geplaatst.

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Dalai Lama, Geluk, Gezondheid, Mindfulness, Zorg Tags: Boeddhisme, dhamma, geestelijke gezondheid, problemen, zoeken

Lees ook:

  1. Goff – Boeddhisme achterhaald III
  2. Evenwicht in intenties – paaltjes rond een pandemie geïnspireerd door Boeddha
  3. TV – de Boeddhistische blik – loslaten in liefde
  4. Ad van Dun – Aikido, vredig vechten, de inleiding

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

gastauteur

diverse schrijvers 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.