• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Wie was Ananda, deel drie en slot

Wie was Ananda, deel drie en slot

27 december 2017 door André Baets

Het bijzondere aan Ananda was dat hij als gewone monnik reeds eigenschappen vertoonde die enkel aan een arahat, een volledig gerealiseerde, worden toegeschreven. Deze vijf vermogens zijn volgens de teksten: hij die veel gehoord heeft [van de voordrachten van de Boeddha], hij die een uitstekend geheugen heeft, hij die inzicht heeft in de volgorde en groepering van de voordrachten, hij die vol energie is en hij die de Verhevene verzorgt.(AN 1:19)

Deze kwaliteiten behoren tot de deugden die kracht geven aan sati, aandacht. Aandacht is de basis voor een krachtige geest en een krachtig geheugen. De basisbetekenis van sati is trouwens, de mogelijkheid zich dingen te herinneren.

Ananda had dit vermogen in extreme mate. Hij herinnerde zich zonder nadenken elke voordracht van de Boeddha, ook al had hij deze maar één keer gehoord. Hij kon teksten reciteren zonder één woord weg te laten.

Dit kan ons onwaarschijnlijk toeschijnen, maar het enige verschil met een doorsnee mens is dat Ananda zijn geest volledig van hindernissen had vrijgemaakt. Onze geest wordt belemmerd door honderdduizenden onnodige dingen. Ons geheugen is gevuld met onbeduidende, triviale zaken. Deze zaken drijven ons. Nooit worden we meester over ons geest en ons geheugen.

De Verhevene zegt in dit verband dat de enige reden dat iemand iets vergeet, de aanwezigheid van de vijf hindernissen [begeerte naar wereldse genoegens, boosheid en haat, sloomheid en traagheid, opgewonden piekeren over fouten uit het verleden en twijfel] is.

(AN 5:193)

Door zijn vergevorderde training was Ananda in staat bewust deze hindernissen (in zoverre ze nog aanwezig waren) los te laten en kon hij zich volledig ‘op wat hij gehoord had’ concentreren. Omdat het ‘zelf’ bij hem vernietigd was stond hij volledig, zonder bijgedachten, open voor de leringen van de Boeddha. Al het goede dat Ananda in zich droeg en waarnaar hij handelde, schreef hij niet toe aan zijn eigen vermogen, maar aan de Dhamma zoals hij deze van de Verhevene had gehoord.

Toen Ananda bij de Boeddha kwam was hij onwetend. Elke voordracht van de Verhevene noodzaakte hem om zijn visie bij te sturen. Door voortdurend de oude vertrouwde concepten los te laten, kwam hij uiteindelijk bij de waarheid.

Op de vraag welke monnik ‘het licht in de nacht doet schijnen’ antwoordt Ananda:

“Stel, vriend Sariputta, een monnik heeft veel geleerd, onthoudt wat hij geleerd heeft, bewaart wat hij geleerd heeft. Leringen die goed in het begin zijn, goed in het midden zijn, goed aan het einde zijn en die het volledig zuivere heilige leven met de juiste betekenis en met de juiste formulering in al zijn volheid verkondigen – zulke leringen heeft hij geleerd, onthouden, met de stem gerepeteerd, met de geest onderzocht, goed met visie doordrongen. Hij onderricht de Leer aan de vier groeperingen [monniken, nonnen, mannelijke en vrouwelijke lekenvolgelingen] met afgeronde en ononderbroken formuleringen, voor het uitroeien van de onbewuste tendenties [ zoals hartstocht, afkeer, opinies, twijfel, eigendunk, passie voor het bestaan en onwetendheid] ( Maha-Gosinga-Sutta MN 32 ).(2)

Toen de Boeddha zijn einde voelde naderen ging hij met Ananda en een groot gezelschap van monniken op pad. Bij het stadje Kusinara aangekomen was de Verhevene zo verzwakt dat er geen twijfel meer bestond. Hij zou het damarbosje, waar hij rustte, niet meer verlaten. Nadat hij met heldere geest Ananda instrueerde hoe men met zijn stoffelijk overschot moest omgaan ging deze wenend op enige afstand staan en gaf zich over aan zijn verdriet:

“Oh wee, ik ben nog een leerling [Ananda had het arahatschap nog niet bereikt], moet nog veel aan mezelf werken en nu gaat de meester, die zich over mij ontfermde, het paranibbana in!”

Toen de Boeddha merkte dat zijn trouwe leerling zich op afstand hield, liet hij hem roepen en troostte hem:

“Genoeg, Ananda, treur niet, jammer niet! Is door mij vroeger al niet uiteengezet dat alle geliefde en aangename dingen veranderen, dat wij er afscheid van moeten nemen? Hoe zou het mogelijk zijn dat wat geboren is, ontstaan is, geconditioneerd is, aan verval onderhevig is, niet zou vervallen? Die mogelijkheid bestaat niet. Lange tijd, Ananda, heb jij de Voleindigde bijgestaan met liefdevol handelen in gedachte, woord en daad, dat weldadig, gelukkig, onverdeeld en onmetelijk was. Daarmee heb je verdienste verworven. Als je, je inspant, zul je spoedig vrij zijn van de mentale vergiften.”(DN 16,5,14)

De Boeddha voorspelde dus dat Ananda tot ontwaken zou komen. En dit gebeurde ook, zij het na de dood van de Verhevene.

Toen de brandstapel van de Boeddha nauwelijks was uitgedoofd, begonnen de monniken zich af te vragen hoe het nu verder moest. Vooral Maha-Kassapa liet hierover zijn gedachten gaan, want de opmerking van Subhadda klonk nog na in zijn oren:

“Genoeg vrienden, jammert niet, weeklaagt niet! Wij zijn nu mooi bevrijd van die grote asceet. Wij werden onderdrukt door zijn geboden en verboden: “Dit mogen jullie, dit mogen jullie niet.” Nu kunnen we doen wat we willen. En waar we geen zin in hebben, dat hoeven we niet te doen.” (DN 16)

Maha-Kassapa stelde dan ook voor: “Laat ons, eerwaarden, de Dhamma en de Vinaya tezamen opzeggen, opdat er geen verkeerde leringen en regels opkomen en geen valse leraren optreden, terwijl de mensen met kennis van zaken oud en zwak worden”. (Cv 11,1,1)

De bhikkhu’s pakten Maha-Kassapa’s voorstel om een concilie te houden meteen op. (3) Hij moest de deelnemende monniken maar aanwijzen. Zij vroegen hem wel om ook de in de sangha hooggeachte Ananda erbij te betrekken. Deze was, in tegenstelling tot de andere deelnemers, weliswaar nog geen arahat, maar hij was zo ver op de weg gevorderd dat dit niet lang meer kon uitblijven.

Er werd afgesproken om het concilie in Rajagaha, tijdens de op handen zijnde regentijd, te houden. De monniken hadden ongeveer een maand om alles in gereedheid te brengen. Tegen de gestelde periode was alles en allen klaar; behalve Ananda die de heiigheid, het arahatschap nog niet verkregen had. Beschaamd daarover mediteerde hij bijna de hele nacht, tot hem in de vroege ochtend voor het begin van het concilie, toen hij zich nog wat rust wilde gunnen, plotseling ‘tussen het opheffen van de voeten van de grond en het neerleggen van het hoofd op het bed‘ de vernietiging van de mentale vergiften (asava) en de bevrijding van de wedergeboorten deelachtig werd. (Cv 11,1,3-6)

Nu was ook hij een arahat, hetgeen de betekenis en het aanzien van de synode natuurlijk verhoogde.

In de loop van de volgende zeven maanden vroeg Maha-Kassapa bhikkhu Upali naar de orderegels (vinaya) en bhikkhu Ananda naar de leerredes (sutta) van de Boeddha. Als de synode zweeg, dan gold de door Upali of Ananda geciteerde uitspraak van de Boeddha als correct weergegeven en was daarmee als canonisch erkend.

Een kleine hapering deed zich voor toen Ananda de uitlating van de Boeddha aanhaalde, dat de monniken na zijn, de Boeddha’s, dood, als ze dat wilden, de disciplinaire regels (sikkhapada) die slechts kleinigheden betroffen, konden veranderen of afschaffen. (DN 16)

Kassapa wilde hierover meer informatie: “Heb jij, Ananda, de Verhevene gevraagd welke regels dat zijn?” “Nee, dat heb ik niet”, moest Ananda toegeven.

Daarop ontspon zich een dispuut over wat men dan onder zulke kleine regels moest verstaan. Tenslotte stelde Maha-Kassapa de vergadering voor alle regels te behouden, opdat de lekenaanhangers niet zouden denken dat de orde, na de dood van haar stichter, laks geworden was. Door te zwijgen nam de synode dat voorstel aan. (Cv 11,1,9)

Ananda overleefde de Boeddha nog met veertig jaar. In de verslagen van het tweede concilie, honderd jaar na de dood van de Verhevene, wordt er zelfs nog een persoonlijke leerling van Ananda, de monnik Sabbakami, vermeld.

Toen Ananda 120 jaar was, voelde hij zijn dood naderen. Hij ging, zo wil het verhaal, op reis van Rajagaha naar Vesali, net zoals de Verhevene had gedaan. Toen zowel de koning van Magadha als de prinses van Vesali hoorden dat Ananda onderweg was en spoedig zou sterven, gingen zij hem beiden tegemoet. Zij ontmoetten hem op de grens tussen de twee staten. Na Ananda’s dood, werd zijn lichaam gecremeerd, zijn relieken onder beide vorsten verdeeld en ondergebracht in stupa’s. Deze bouwwerken zijn ondertussen verdwenen maar de bekende Chinese pelgrim When Fa Hien, die India in de vijfde eeuw bezocht, vermeldt in zijn reisverslag dat hij een stupa met de as van Ananda had bezocht.

1.’Ananda, the guardian of the Dhamma’ BPS 1975
2.De citaten uit de Majjhima-Nikaya (MN) en de Digha-Nikaya (DN) komen uit de Nederlandse vertaling door Jan de Breet & Rob Janssen, uitgegeven bij Asoka.
3.’De historische Boeddha’ H.W. Schumann Asoka

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Andre Baets, Boeddhisme, Boeddhistisch leven Tags: Ananda, André Baets, Boeddha

Lees ook:

  1. Wie was Ananda, deel een
  2. Wie was Ananda, deel 2
  3. De Boeddha en zijn sangha (1)
  4. Evam me sutam, aldus heb ik gehoord…

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

André Baets

Boeddhist en auteur (Kagyu, Zen en Theravada). André publiceert op zijn site Buddhavacana (woorden van de Ontwaakte) en het Boeddhistisch Dagblad sutta’s uit de Pali-Canon. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

23 mrt
Zen Meditatie Introductie
23 mrt 23
30 mei
Vipassana meditatie Rotterdam
30 mei 23
Rotterdam
31 mei
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
31 mei 23
01 jun
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
1 jun 23
03 jun
Zen in Twente ochtend met Doin Sensei op 3 juni
3 jun 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’

    Joop Ha Hoek - 29 mei 2023

    ‘Wanneer precies weet ik niet meer, maar op een bepaald punt in mijn leven brak mijn kritische geest open. Ik kan me ook niet meer herinneren hoe en op grond waarvan, maar er brak een periode aan waarbij ik me serieus begon af te vragen: hoe kom ik aan het begrip god’? God zat in mijn hoofd als een vage, vormloze massa. Ik moest toen heel nuchter vaststellen dat het begrip ´god´ geen weten was, geen ervaring, maar mij door mensen in  mijn omgeving was aangepraat, in mijn geest was geplant. God was gewoon een implantaat.´

    Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Kees Moerbeek - 28 mei 2023

    Zolang de identiteitsstrijd werd gevoerd uit naam van gemarginaliseerde of als minderwaardig beschouwde minderheidsgroepen, stond deze op het programma van links. Zodra de referentiegroep echter een meerderheid werd, of een groep die zichzelf superieur opstelde naar andere groepen, werd het bestempeld als een rechts of extreemrechts geluid.

    Daoïsme, de mystieke traditie, een bloemlezing

    Erik Hoogcarspel - 27 mei 2023

    Jan de Meyer (1961) is sinoloog en vertaler. Hij doet al 40 jaar onderzoek naar het daoïsme en hij heeft een nieuwe bloemlezing geschreven van de belangrijkste teksten van het daoïsme. De meeste lezers zijn al bekend met twee beroemde teksten uit deze Chinese traditie: de Laozi en de Zuangzi. Beide teksten zijn al verschillende malen in het Nederlands vertaald, onder andere door de bekende sinoloog Kristoffer Schipperṣ.

    ‘Meebewegen met wat er is’

    gastauteur - 15 mei 2023

    Als het gaat om dak- en thuisloze mensen wordt er door de maatschappij merendeels nog vanuit 'schuld en eigen verantwoordelijkheid' gedacht. Men heeft vaak het verkeerde idee dat iedere persoon in Nederland eigen verantwoorde keuzes maakt en dus verantwoordelijk is voor diens eigen lijden. Of men denkt dat het heel makkelijk is om een uitkering aan te vragen. De gewone burger weet niet hoe het is voor iemand die in een totaal andere realiteit zit.’

    Ras – nutteloze, kwaadaardige onzin

    Kees Moerbeek - 14 mei 2023

    Angela Saini heeft voor haar boek Superieur: de terugkeer van de rassentheorie zo’n beetje alle literatuur over rassenwetenschap doorgespit, schrijft ze. Veel genetici menen dat als genetica bewijst dat er nauwelijks reden is om rassenonderscheid te maken, het dus snel afgelopen zal zijn met racisme. Was het maar waar. Racisme is juist een sociale constructie met een enorme invloed, constateert ze.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Over de Lotus-soetra (23): De parabel van de man die naar water graaft
    • Hein Thijssen – ‘God was gewoon een implantaat’
    • haiku
    • Tussen veranderlijk en onveranderlijk vind je de deur naar non-dualiteit
    • Waarover praten we als we het over identiteit hebben?

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens