Is het in Nederland en België mogelijk om zonder een cent op zak in boeddhistische centra te mediteren of deel te nemen aan retraites die al gauw honderden euro’s per week kosten? Voor Jan met de pet niet te betalen. Wat voor financiële voorzieningen hebben die centra om in een tijd van grote armoe en werkloosheid naar geluk zoekende mensen in staat te stellen kennis te maken met dat boeddhisme, zonder dat hun kassa rinkelt. Het Boeddhistisch Dagblad vroeg het vorig jaar aan een aantal boeddhistische centra en ging zelf op onderzoek uit. In deze aflevering boeddhistisch centrum Us Thús in Friesland.
De prijzen van huisvesting en eten en drinken zijn aan de lage kant. De omgeving is prachtig. Behalve voor de loslopende man of vrouw die Us Thús gebruikt als onderkomen om er onbegeleid te mediteren is het centrum ook een studiecentrum waar boeddhistische leraren de dharma onderwijzen.
Us Thús of Dongag Changchub Chöling maakt deel uit van l’Association du Centre d’Etudes de Chanteloube, gelegen in Frankrijk. De oorsprong van Chanteloube gaat terug naar het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw, toen een aantal Westerlingen een opmerkelijke Tibetaanse meester, Kangyur Rinpoche, op het spoor kwam die in een klein huisje in Darjeeling, India woonde, samen met zijn familie en al de kostbare boeken die hij had weten te redden vanwege de Chinese bezetting.
‘Us Thús’ is gevestigd in een honderdvijftig jaar oude Friese stelpboerderij, nog vrijwel in de originele staat behouden. De boerderij ligt in de zuidwest hoek van Friesland, tussen weilanden en meren met een enkele boom. Het uitzicht is weids, de lucht helder en er is, afgezien van de geluiden van de boerderij en de natuur, stilte.
Tulku Pema Wangyal Rinpoche heeft benadrukt dat Us Thús een zeer bijzondere plek is vanwege de vele leraren die hier lesgegeven hebben en de vele zegeningen en daardoor vooral een plek voor kortere of langere retraites. Het is een lang gekoesterde wens van Rinpoche om een plek te creëren waarin serieus en methodisch gemediteerd kan worden in de context van onze vaak zo drukbezette levens.
Wat zijn de mogelijkheden voor retraite en wat zijn de kosten?
Us Thús heeft ruimte voor mensen die een individuele retraite willen doen. Ze boeken een kamer voor minimaal twee nachten voor € 50 per persoon per nacht. De prijs is inclusief koffie, thee, twee broodmaaltijden en een warme vegetarische maaltijd. Op de dag van aankomst zijn deelnemers welkom vanaf 15.00 uur en op de dag van vertrek is er tot 12.00 uur de tijd om de kamer te verlaten. In de periode oktober tot en met april wordt een extra bedrag gevraagd voor de verwarmingskosten. Dit arrangement is voor mensen die ervaring hebben met mediteren en misschien al eerder retraites hebben gedaan. Deze retraites zijn toegankelijk voor iedere levensovertuiging. Voor mensen die voor langere tijd in Us Hús in retraite willen is dat alleen maar mogelijk na overleg met iemand van het Us Thús team. In de maanden augustus en september 2016 is het centrum gesloten maar gaan de activiteiten in Frankrijk gewoon door.
Us Thús biedt ook gelegenheid voor gezamenlijke retraites – bijvoorbeeld met een aantal vrienden of gelijkgestemden. In overleg kan dan gebruikmaakt worden van de meditatiekamer zodat gezamenlijk geoefend kan worden. Ook in dit geval is de verblijfsduur minimaal twee nachten. De boerderij heeft dan een functie van hotel. De organisatie: ‘Er kunnen zoveel redenen zijn om er ‘gewoon eens even tussenuit te willen. Het kan zijn om wat afstand te nemen van de dagelijkse verplichtingen en beslommeringen, het kan zijn omdat u in alle rust wilt nadenken over een bepaald project, of inspiratie wilt opdoen over bepaalde ideeën die u al lang heeft, maar waar nooit iets van komt of omdat u wilt werken aan bijvoorbeeld uw boek, artikel, scriptie, dissertatie en natuurlijk kan er ook helemaal geen reden zijn. De kamers beschikken over wifi.’
Van alle gasten wordt verwacht dat zij zich houden aan de volgende regels: geweldloosheid en een vriendelijke houding ten opzichte van alle wezens, menselijke en niet menselijke, het in acht nemen van stilte tussen 22.00 en 08.00 uur, geen gebruik van bedwelmende middelen (roken, alcohol, ed.) zowel binnenshuis als buitenshuis.
Net als aan andere organisaties die gelegenheid geven tot het houden van retraites of die zelf organiseren stelde het Boeddhistisch Dagblad vragen aan Us Thús.
- Waarom worden deze retraites gehouden?
Us Thús is vooral een plek voor individuele retraites/verblijf. Groepsretraites worden georganiseerd om mensen kennis te laten maken met het boeddhisme, of om hun kennis daarvan te verdiepen.
- Heeft u een eigen gebouw/onderkomen/camping waarin deze retraites plaatsvinden?
Us Thús heeft een eigen accommodatie.
- Wat is de frequentie van uw retraites? Bijvoorbeeld elk jaar.
Individuele retraites zijn (bijna)altijd mogelijk, groepsretraites 3 of 4 keer per jaar
- De kosten voor de deelnemers zijn relatief hoog, soms wel honderden euro’s per periode/week/paar dagen. Waardoor potentiele mindervermogende deelnemers worden buitengesloten. Heeft uw sangha/organisatie een fonds waaruit de deelname of tegemoetkoming in de kosten van deze mensen wordt betaald?
Dit is geen vraag, maar een constatering van uw kant en de vragen 5, 6, 7 en 9 borduren voort op deze constatering. Dit lijkt mij een merkwaardige manier van vragen stellen. Aangezien onze prijzen niet hoog zijn, hebben we ook geen fonds.
- Of worden ze op een andere wijze vrijgesteld van betaling, zeg maar als een vorm van dana.
Zie antwoord op vraag 4.
- Of kan er in termijnen betaald worden? Wordt om die vrijstelling, het betalen in termijnen door aspirant deelnemers gevraagd?
Dat kan altijd.
- Hoe vaak per retraite wordt er door een deelnemer om een financiële ondersteuning gevraagd?
Nooit.
- Maakt uw sangha/organisatie winst bij het organiseren van retraites? En zo ja, wat gebeurt er met dat geld?
Onze prijzen zijn kostendekkend en we maken geen winst. Dit is inherent aan een non-profit organisatie, wat stichting Us Thús is.
- Is u bekend dat andere, meer vermogende deelnemers, de kosten van deelname voor een andere, minder vermogende deelnemer betalen.
Ja, dit gebeurt.
- Merkt u dat uw sangha/organisatie meer moeite heeft om deelnemers te werven in verband met de slechtere economische situatie, hogere werkloosheid en armoede? Zo ja, hoe gaat u daar mee om. Organiseert u minder retraites of zoekt u goedkopere locaties?
Niet bekend.
- Soms wordt, bij de publiciteit rond zo’n retraite, een vrijwillige gift als dana gevraagd voor de leraar. Schenkt de leraar dat geld weer weg?
Dit is een vreemde vraag. Als er iets gegeven wordt, vrijwillig (dus daar wordt niet om gevraagd) dan is het niet van belang wat de ontvanger, of het nu de leraar, je moeder of de buurvrouw is, ermee doet.
OG zegt
Ik vraag me af waarom de geinterviewde akkoord is gegaan met het interview, nu er amper iets weerlegd is of bevestigd. Ja, dat het naar zijn of haar mening vreemde vragen vragen waren. Bijzonder…
G.J. Smeets zegt
Ik vond die antwoorden wel o.k. Ze legden een paar veronderstellingen van de interviewer bloot.
OG zegt
Het thema was overigens van tevoren bekend, zoals bovenaan deze pagina beschreven. De vragen kennelijk ook, want in het antwoord op vraag 4 wordt gerefereerd aan de vragen 5,6,7,9, welke nog niet gesteld waren. Bovenstaande in samenhang bezien lijkt me het ‘blootleggen van veronderstellingen’ van ondergeschikt belang.
Als u mij vraagt voor een interview over patat en u vraagt mij vanaf vraag 4 naar de sauzen en de hoeveelheden zout die ik op mijn patat doe, en ik vervolgens antwoord dat dit veronderstelt dat ik patat eet, lijkt me dat gezien het thema niet echt bevredigend.
Kort en goed: het vooraf bekende thema was ‘retraite’s zijn erg duur, hoe gaat men hier mee om?’, dan worden daarop gerichte vragen gesteld.
nic schrijver zegt
Het antwoord op vraag 11 vind ik toch relevant in tegenstelling tot wat de geïnterviewde er van vind.
Als het geld naar destructieve doelen zou gaan zou ik geen gift geven en niet deelnemen.
OG zegt
Ben ik met u eens. Bovendien, indien er enige openbaarheid of transparantie wordt gevraagd, betekent dit niet direct dat er kennelijk aan integriteit wordt getwijfeld en het zodoende een vreemde vraag is.
zeshin zegt
Ik denk dat deze vragenlijst bedoelt is om zicht te krijgen hoe het financieel beleid van verschillende boeddhistische organisaties is. Om op die manier de commerciële en idealistische organisaties zichtbaar te maken. Dit vanuit de opvatting dat het boeddhisme ook voor minder draagkrachtige toegankelijk zou moeten zijn. Maar als er geen bewustzijn is dat eten en ruimte om retraites te houden geld kost, gaan de idealisten snel ter ziele en blijven alleen commerciële organisaties over.
Ik denk dat de opvattingen dat het boeddhisme rust en geluk brengt of een soort psychotherapie is, onesthetischer is dan het financiële plaatje. Wetenschappers die de hersenfunctie van mediterende in kaart brengen, zorgverzekeringen die het in lifestyle programma’s aanbieden, zij zorgen er allemaal voor dat het boeddhisme, waar deze vragenlijst op beoogt, geen groeimogelijkheden krijgt.
Vraag 1 zou ik veranderen in Aan welke traditie of richting is uw sangha gelieerd?
Vraag 4 is irreëel, leg je de verantwoording van het voortbestaan van een sangha bij de leraar of bij de sangha? Ik denk dat het de taak van een leraar is om een sangha bewust te maken wat een sangha is.
Het is haar/zijn taak om duidelijk te maken dat het boeddhisme niet op persoonlijk welzijn gericht is maar op het welzijn van de hele wereld. Een sangha draagt de verantwoording voor het voortbestaan van het boeddhisme en de voorwaarde voor een sangha zijn, de dharma en Boeddha.
Bij vraag 11 word de suggestie gewekt als of je een leraar kunt in huren. Sommige organisaties hanteren een christelijk patroon; “een gemeente waar het gemeente bestuur de macht in handen heeft en een leraar naar believen kan aan trekken.” Het boeddhisme gaat uit van Dharma (leer) een sangha zonder leraar of die van leraar veranderd komt alleen voor bij ‘westers boeddhisme.’
In zekere zin draagt deze vragenlijst bij aan bewustwording wat het boeddhisme is, maar financiën brengen oneigenlijk gebruik van het boeddhisme niet aan het licht. Hoe bepaal je of dana ten eigen bate word toegewend, ook samu (vrijwilligerswerk) is dana. Geven sangha leden vrijwillig een financiële bijdrage? Is de bijdrage bedoeld om de dharma te verbreiden of om een organisatie in stand te houden?
Er zijn legio therapeuten die het boeddhisme in hun therapieën aanbieden.
Ik denk dat als een boeddhistische organisatie (sangha’s) niet als stichting of als kerkgenootschap staat geregistreerd (behoudens ongeregistreerde groepen) niet als boeddhistisch gezien kunnen worden. Daarmee word vraag 8 overbodig kerkgenootschappen en stichtingen mogen geen winst maken.
Om een zuiver dana beleid voor het boeddhisme in Nederland te krijgen is de bekendheid van wat boeddhisme is essentieel
Een vragenlijst opstellen wat het boeddhisme voor Nederland betekent geeft volgens mij een beter inzicht dan alleen naar financiën te kijken.
Misschien kan de uitkomst als een helder en duidelijk, puntsgewijs manifest dienen wat elke sangha zou kunnen onderschrijven. Daarmee zou misschien een eerste stap naar een stabiel en duidelijk fundament voor een boeddhistisch besef in Nederland gezet kunnen worden.
Sterkte Chef
Joop Ha Hoek zegt
Het gaat er in deze serie alleen maar om: is een retraite nog te betalen voor gewone mensen. Zeg maar een soort consumentenonderzoek. Daar is de vragenlijst op gebaseerd. Wij horen steeds vaker- ook van mensen die goed verdienen, dat de tarieven de pan uitrijzen.
De kwaliteit van de retraite is niet onderzocht, wordt door iedereen anders beleefd. Was niet onze insteek. Er komen nog een paar afleveringen dan gaan we organisaties met een ANBI-status doorlichten. Zijn die wel zo algemeen nuttig?
G.J. Smeets zegt
@Joop,
“Het gaat er in deze serie alleen maar om: is een retraite nog te betalen voor gewone mensen. Zeg maar een soort consumentenonderzoek.”
Ik ben het met zeshin eens dat de werkelijk interessante vraag is: wat hebben mensen voor een retraite over? Met alle respect, geld is een non-issue. Wie niet over cash beschikt kan in natura betalen: ramen wassen, de tuin wieden, een website bijwerken.
@zeshin,
ik zet een vraagteken bij je suggestie om te peilen “wat het boeddhisme voor Nederland betekent.” Daar is met vragenlijsten niet uit te komen, kwestie van complexe sociologische methodologie en bijgevolg academische haarsplijterij.
Wat me verrast is je idee van “…een eerste stap naar een stabiel en duidelijk fundament voor een boeddhistisch besef in Nederland…” Ik heb die zin 5 x overgelezen en kan er geen touw aan vastknopen.
Joop Ha Hoek zegt
O, o, o, wat word ik hier vrolijk van. Direct naar Appie gesneld, de winkelwagen volgeladen en tegen de caissière gezegd: geld is een non issue. Mijn zus begraven en toen Monuta met de rekening kwam gezegd: geld is een non issue. Deelgenomen aan boeddhistische studies en toen de rekening kwam: geld is een non issue. Ik heb al wat bijeenkomsten met boeddhisten achter de rug: overal moest ik betalen voor deelname. Vaak vooraf. De tarievenlijsten staan op internet en hangen in de gompa en zendo. Alleen bij Frank Uyttebroeck was er werkelijk sprake van dana waar het ging om bijeenkomsten met zijn sangha. Ramen wassen, wieden, wie betaalt dan de huur van die retraitecentra? Boeddhisme is gewoon cash. Sangha’s worden bedrijfsmatig gerund. Het gaat er juist niet om wat mensen voor een retraite over hebben. Veel mensen hebben geen cent te makken en geen nagel om hun kont te krabben. Retraites zijn voor hen niet weggelegd. We kunnen er wel zalvend over praten, theoretisch gelabel, maar dat schiet niet op. Misschien een idee om straks met z’n allen uit te wijken naar België. Daar worden naar verwachting over een tijdje de boeddistische kerkfabrieken en bedienaars door de overheid betaald. Ik beken: ik kan ook geen honderden euro’s neerleggen om een retraite te volgen. En wieden en ramen lappen lukt ook niet. Dat is de praktijk die we willen belichten.
nic schrijver zegt
Als geld wel een issue is dan is het gewoon zo dat als je geen geld hebt niet kunt deelnemen aan een retraite.
Als je goed met je geld omgaat betaal je niet voor dingen waar je geen geld voor hebt.
Geen probleem, zo werkt dat.
Koop wat je wel kunt betalen en wees daar blij mee.
Dat zijn waarheden als koeien waarom zou je die belichten, niets nieuwswaardigs aan.
OG zegt
Een redelijk statisch antwoord, Nic. Als de belasting op voedingswaren onevenredig omhoog gaat, lijkt het me een goed plan dat we in gesprek gaan met onze volksvertegenwoordiging. Of besluit je dan ook niet meer te gaan eten?
Evenzo is het altijd goed om een kritische blik te houden op zaken en deze af en toe onder het vergrootglas te leggen, of deze nu spiritueel zijn of niet.
nic schrijver zegt
Er zijn meerdere manieren van kritisch zijn. Dat blijkt.
G.J. Smeets zegt
“Ik heb al wat bijeenkomsten met boeddhisten achter de rug: overal moest ik betalen voor deelname. Vaak vooraf. De tarievenlijsten staan op internet en hangen in de gompa en zendo.”
Exact, Joop, dat bedoel ik: er verschil tussen dienstenruil binnen een sangha en geldruil met een commerciele organisatie.
zeshin zegt
Mijn betoog was niet gericht op wat boeddhistische centra’s als bijdrage vragen, maar waarom ze genoodzaakt zijn om een bijdrage te vragen. Die komt voort vanuit de onbekendheid met de praktijk van het boeddhisme. Alle reacties zijn gericht op handel, koop en verkoop, ik betaal en dan heb ik recht op, voor wat hoort wat. Geen enkele reactie is gericht op Dana, geven vanuit het hart. “bij een shanga horen” Jou sangha waar je altijd welkom bent en samen de verantwoording draagt voor het reilen en zeilen van de shanga.