Elisabeth ter Borg – Ongemak

Wie voor het pad kiest kan beter voor één pad kiezen, zegt de Amerikaanse boeddhistische leraar Pema Chödrön in haar boek Liefdevolle Vriendelijkheid dat eind 2014 verscheen in deze vertaling. De heldere taal, het gevoel voor humor en de eerlijke verwondering waarmee Chödrön de weerbarstigheid van het dagelijkse leven en de beoefening beschrijft is een echte verademing. Zijwegen, kruispunten, fly-overs, je komt ze onherroepelijk tegen, net als de verschillende modaliteiten; van een rustieke kano tot een uitgewoonde bus. De wetenschap dat het ongemak dat aan een nieuwe keuze voorafgaat, de twijfel of de depressie, niet zal verdwijnen na de keuze is er één die je gemakkelijk vergeet. Telkens weer zullen nieuwe ongemakken opdoemen. Als ik op mijn boerderij werk en tracht dat te doen wat juist is voor de gemeenschap die ik met de dieren vorm, ontstaan in mijn hoofd alsmaar nieuwe perspectieven. Het roer moet om. Weg van het isolement, de kou, de naderende bevalling van een lichamelijk en geestelijk ernstig beschadigd paard. Het zijn ongemakken waarvoor mijn geest telkens nieuwe uitwegen bedenkt.

In dit boek roept Pema Chödrön op tot die ene weg. Zelf volgt zij het spoor van Trungpa rinpoche, hij doceerde een combinatie van kagyü[1] en nyingma[2]. Trungpa was iemand die het ongemak wist te waarderen. Sterker nog , hij legde de nadruk op deze ongemakken. ’Zo liet hij mensen altijd wachten voor zijn lezingen. (…) Er was ooit een abhisheka (inwijdingsceremonie) waarvoor hij mensen drie dagen liet wachten. Wanneer hij uiteindelijk begon had je de hoop dat het er nog van zou komen vaak al opgegeven.’ Als ik dit lees herinner ik me met een glimlach de column van Joop Hoek in deze krant, waarin hij vertelt over het draconische bezoek dat hij aflegde aan het Tibetaans boeddhistisch centrum Karma Deleg Chö Phel Ling in het Friese Hantum https://boeddhistischdagblad.nl/4323-wat-voelde-ik-me-ongelukkig-in-dat-boeddhistisch-centrum/  Daar zat de hoofdredacteur, te wachten in de stromende regen.

Pema Chödrön pleit dus voor het pad van de krijger. Deze kiest voor een weg en laat zich niet door verleidingen van de wijs brengen. Het gaat haar er niet om dat die weg de hare is. Zij is  geen absolute heerser of meester, maar zij wil inzicht bieden in het maken van een keuze. Helder en doorvoelt. Alleen dan kan je die ene weg tot op de bodem onderzoeken en ervaren. Hoe herkenbaar. In een wereld waar spirituele aanbieders vechten om de aandacht van de zoekenden en de spirituele nieuwsbrieven als zevenblad je mailbox verstoppen, lijkt het kiezen voor één weg een anachronisme. Oude tijden herleven. Dat doen we niet meer. Het mooiste, het leukste, dat wat de grootste belofte inhoudt, daar gaan we voor en dat ons gemoed, onze hebberigheid en ons streven naar geluk onze keuze telkens weer beïnvloedden, schuiven we met speels gemak aan de kant.

Domweg hilarisch wordt het als Pema Chödrön gevraagd wordt om een weekendretraite  te begeleiden.

‘De eerste shock kreeg ik toen ik mijn openingslezing wilde geven. Er hing een gigantische poster, zoals op een school, waarop stond: ‘basale goedheid kamer 606; Rolfing[3] kamer 609; Astrale reizen, kamer 666;’ enzovoorts. (…) Overal  op de parkeerplaats en tijdens de lunch hoorde ik mensen aan elkaar vragen: ‘welke groep ga jij dit weekend doen?’ Dit spiritueel shoppen en spiritueel materialisme was haar door haar verblijf in de harde realiteit van de abdij in Nova Scotia blijkbaar ontgaan. De noeste arbeid, het komen en gaan van mensen en de hardheid van het bestaan zijn een gegeven.

De zoeker die ongemakken wil oplossen en transformeren in kansen en geluk volgt een heilloze weg omdat die je alleen maar stuurt in de richting waar de kansen  vlak onder de oppervlakte liggen. Chödrön kiest voor één weg: het pad van de krijger. ‘Een krijger komt altijd draken tegen op zijn pad. En natuurlijk is hij bang, zeker als het op een gevecht aankomt. Dat is ook beangstigend. Maar trillend en bevend beseft de krijger dat hij of zij op het punt staat om een stap in het onbekende te zetten en loopt vervolgens de draak tegemoet. Een krijger beseft dat een draak een onopgeloste zaak is, niet meer en niet minder. (…) De draak is slechts een projectie, als een filmbeeld, die verschijnt en vele vormen kan aannemen: een minnaar die je heeft laten vallen, een vader of moeder die niet  genoeg van je hield, iemand die je misschien misbruikte. (…) Als een krijger die een draak tegenkomt, steeds zegt: ‘Weer zo’n draak. Daar ga ik niet mee vechten,’ en het hazenpad kiest, wordt het leven een eindeloze herhaling van opstaan, je dingen doen, de draak tegen het lijf lopen, zeggen: ‘O, nee, niet weer hè,’ en het hazenpad kiezen. Hierdoor word je steeds schuwer, angstiger en kinderachtiger. Er is niemand die voor je zorgt, maar je ligt nog altijd in je wieg.’

Liefdevolle Vriendelijkheid geeft inzicht in de manier waarop ik met tal van vragen en obstakels in het dagelijkse leven & tijdens de beoefening om ga. Loop ik weg of ben ik de krijger die rillend en bevend het gevecht met de draak niet schuwt.

Pema Chödrön, Liefdevolle Vriendelijkheid
Uitgeverij Ten Have, 2014
ISBN: 978 90 259 0413 5
Prijs: € 14,99