De eerste keer dat ik Airco ontmoette was vorig jaar juli (2013) in Den Haag, op de dag dat de Dalai Lama 78 werd. Ik stond op haar te wachten bij de poort van de Chinese ambassade in Den Haag. Boven mij een nerveus ronkende helikopter van de politie en op straat een net zo nerveuze ploeg politiemensen. Want China en de Dalai Lama zijn niet echt vrienden van elkaar.
En opeens was ze er, aan het begin van het nauwe straatje waaraan de Chinese ambassade ligt. Een steeds groter wordend figuurtje, dat een enorme bakfiets voortstuwde met daarop een kolossaal en illegaal in China gefabriceerd portret van de Dalai Lama. Achter haar de Tibetaanse fietsers Sonam en Ame en vertegenwoordigers van het International Campaign for Tibet. Voor mijn gevoel een golf van liefde en energie stroomde met haar komst en die van haar metgezellen richting ambassadegebouw, al hadden de politiemensen en de aanwezigen in het majestueuze pand dat niet zo in de gaten. Mij liet die ontmoeting in ieder geval niet onberoerd.
Met een ferme zwaai parkeerde de roodharige Airco haar bakfiets pal voor de vertegenwoordiging van China, pakte een flinke taart uit de bakfiets en liep naar het toegangshek van het gebouw. Het zal de lezer niet verbazen dat het overigens heerlijke gebak niet werd geaccepteerd door het ambassadepersoneel, zodat de vreedzame demonstranten een half uur later na het zingen van ‘Lang zal de Dalai Lama leven’ zelf de door Airco aangesneden taart oppeuzelden.
Airco is niet alleen een begenadigd beeldend kunstenaar maar ook een inspirerende activist, die het eenvoudige handwerk niet schuwt. Zij is op rij de tweede beeldend kunstenaar die in het kader van het project Boeddha in de Linie twee weken doorbrengt in een atelier c.q. bomvrije bunker in het ruige gebied van Werk aan het Spoel, door enkele organisatoren ook wel met enige realiteitszin het Duivelseiland van de Uiterwaarden genoemd. De Amsterdamse Airco heeft een week geleden al poolshoogte in het gebied genomen en wilde zo aan de slag gaan met verf en doek. Haar bakfiets laat ze thuis- was het fietsen in Den Haag al een hele klus, in het moddervette kleigebied van Culemborg en Everdingen is er helemaal geen beginnen aan.
Niet alleen zijzelf is een kleurrijke verschijning, ook haar werk kenmerkt zich door een conceptuele en vaak kleurrijke benadering. Dit kunnen schilderijen zijn in olie of acryl, maar ook collage, installatie en zeefdruk. Het brede spectrum van Caravan is een weerslag van onze zapcultuur. Alles is mogelijk, er zijn geen grenzen in stijl of thema. Toch ziet de observant een duidelijk handschrift in de werken waarbij de grens wordt onderzocht tussen taboe en triviaal, haat en liefde, leven en dood. Humor wordt daarbij niet geschuwd; lichtvoetig, soms wat scherper. De frisse kleuren en ogenschijnlijk onschuldige beelden hebben een twist of diepere betekenis die niet altijd direct aan de toeschouwer wordt getoond.
En hoe kwam Airco vorig jaar juli nou bij de Chinese ambassade terecht? Dat was in het kader van haar project Made in China. Na een bezoek aan de historische hoofdstad van Tibet, Lhasa, verkeerde ze in verwarring maar vond ze als kunstenaar ook inspiratie in dat bezoek. Op elke straathoek een bewapende soldaat en rondmarcherende pelotons militairen. Hoe valt dat te rijmen met de vredelievendheid van de Tibetanen en de boeddhistische cultuur? Waarom wordt een volk dat de wapenen niet zal oppakken zo onderdrukt? Waarom leeft de Dalai Lama al sinds 1959 in ballingschap in India en mag hij zijn volk niet bezoeken en terugkomen in zijn thuisland?
Dit bezoek aan Tibet leidde jaren later tot het kunstproject Made in China. Zonder het te weten schilderden zestien kunstenaars in China een deel van het hoofd van de Dalai Lama. Ze kregen de opdracht om een ‘abstract’ impressionistisch schilderij te maken dat was gebaseerd op foto’s die op hun websites werden geüploaded. Alle foto’s waren onderdeel van het portret van de Dalai Lama, maar werden geroteerd en kregen namen als ‘Love’, ‘More’, en ‘Fearless’.
Samen creëerden deze zestien Chinese schilders een voor hen illegaal en iconisch portret, dat op vele niveaus vrede en eenheid symboliseert. De zestien schijnbaar willekeurige titels vormen samen een uitspraak van de 14e Dalai Lama: ’The more you are motivated by love, the more fearless and free your action will be’. Deze tekst is op de achterkant van de schilderijen gezet, zoals dat ook vaak bij oude Tibetaanse tanghka’s werd gedaan. Daarmee wordt de intensiteit van de boodschap versterkt en voegt deze ‘moderne Boeddha’ zich naadloos in de Tibetaanse traditie. Made in China is een vriendelijk commentaar op de Chinese bemoeienis in Tibet. Caravan toont hiermee aan dat juist ook Chinezen gezamenlijk vrede en eenheid kunnen creëren.
Boeddha in de Linie
Hoewel Airco met haar rode kleding niet zou misstaan in een boeddhistisch klooster, beschouwt ze het boeddhisme als een inspirerende zoektocht, een route naar vriendelijkheid, compassie, liefde en geweldloosheid. Ze staat als een soort doe-het-zelf boeddhist – zijn we dat niet allemaal?- zonder religieuze aspiraties in het leven, laat het komen zoals het komt en accepteert het zoals het is. De dingen die op haar pad komen worden omarmd en geheel onbevooroordeeld enthousiast ontvangen. Zo ook Boeddha in de Linie, waar verschillende aspecten samenkomen: haar wieg stond in het landelijke rivierengebied, en de Nieuwe Hollandse Linie in Culemborg is een uitzonderlijk mooi landschapsproject dat genomineerd werd voor de Gouden Piramide 2013. Airco zegt: ‘Een eer om daar te mogen werken, een kunstzinnige retraite in de uiterwaarden, een spannende hernieuwde kennismaking met de natuur en de stilte.’ En zo is het.
Van het bezoek van Airco aan de Chinese ambassade is een filmpje gemaakt dat hier te zien is. Met verontschuldigingen voor de trillende ondertiteling.
Het decor waarin het project Boeddha in de Linie plaatsvindt is grillig, nat en koud. In de soms woest wilde dan weer lieflijke uiterwaarden van de rivier de Lek, tussen Culemborg en Everdingen, ligt Werk aan het Spoel. Een zogenoemd kunstfort dat onderdeel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Met veel bunkers, die onvergankelijk lijken. Het project symboliseert de natuurlijke zoektocht; van het smeltwater van de Alpen dat door de uiterwaarden de weg naar zee vindt; van de ganzen, scholeksters en lepelaars uit Afrika naar hun broedplaats.
De kunstenaars zijn niet van de buitenwereld afgesloten. Overdag zoeken wandelaars de ruige omgeving op. De nachten zijn donker en stil. Het is geen plek voor bangeriken. De kunstenaars werken in een atelier en slapen in een bomvrije bunker, met net dat beetje comfort dat ze heel erg naar hun eigen bed doet verlangen. Maar waar ze eventueel met mooi weer ook in kunnen werken
