Er was eens een banaan. Zij hing met haar zusjes in een bananenplantage in Colombia. De bananen waren flink gegroeid dankzij de regen, de zonneschijn, de bodem, en de boer die voor de planten zorgde. Wilde bananen hebben kolibries en vleermuizen nodig voor de bestuiving, maar in de commerciële bananenteelt speelt dit geen rol; we willen immers geen zaden in onze bananen. Hun moeder, de bananenplant, zou binnenkort sterven: een bananenplant bloeit maar één keer. Alle energie stopt ze in haar vruchten. Maar uit haar wortelstokken groeien weer nieuwe scheuten, die vervolgens weer gaan bloeien. Al waren de bananen nog jong en groen, op een dag verscheen er een landarbeider die de trossen van de plant hakte. Onze banaan gingen een lange overzeese reis maken. *
Volgens Wikipedia worden bananen “groen geplukt, gewassen, en … verpakt in stevige kartonnen dozen, … de alom bekende bananendozen. De dozen worden op pallets of in containers geplaatst. Tussen de oogst en consumptie van de banaan ligt ongeveer 30 tot 40 dagen. Het transport vindt plaats in koelschepen of koelcontainers. Aangekomen in de haven worden de bananen naar … rijperijen gebracht. In deze rijperijen worden de bananen in gasdichte cellen geplaatst.
Afhankelijk van de verkoopdatum van de bananen wordt er door de rijper een rijpingsschema gemaakt. … [en] wordt de daadwerkelijke rijping gestart door ethyleengas in de cel te spuiten. … Over het algemeen blijven de bananen 24 uur onder gas. Na deze 24 uur wordt de cel weer belucht om verse zuurstof in de cel te krijgen en om de overgebleven gassen af te voeren. Al naargelang de duur van het programma wordt de temperatuur geregeld. De banaan zal tijdens het rijpen warmte ontwikkelen. Op dit moment gaat de cel koelen om de warmte uit de banaan af te voeren. … Op deze manier wordt de banaan als het ware geremd in het rijpingsproces.
De bananen worden uitgeleverd in de kleur zoals de klant wenst. Meestal is dit rond de kleur 3,5 (geel met aan de uiteinden iets groener). Om alle bananen in de dozen dezelfde kleur en temperatuur te laten krijgen wordt er gebruikgemaakt van geforceerde koeling. De luchtstroom wordt zo geleid dat de lucht alleen door de bananendozen heen kan. Hierdoor blijven de temperatuurverschillen zo gering mogelijk. Vandaar ook de gaten in de dozen.
De automatisering is ook in de rijperijen doorgedrongen en er zijn systemen beschikbaar om het rijpingsproces te sturen en te bewaken. De meeste zijn voorzien van alarmen en logdata om de rijper totale controle te geven over het proces. … In een cel staan gemiddeld 24 pallets bananen. Op iedere pallet staan 6 (aantal per laag) x 8 (aantal lagen) = 48 dozen. 48 dozen x 24 pallets = 1152 dozen. 1 doos bevat ongeveer 18 kg bananen. 1152 × 18 = 20.736 kg bananen. …
De banaan is een van de oudste geteelde gewassen in de wereld. … In boeddhistische geschriften is de banaan al in de zesde eeuw voor Christus te vinden.” Tot zover Wikipedia.*
Onze banaan maakte dus groen en onrijp een wekenlange zeereis in een bananendoos in een koelcontainer op een containerschip, en aangekomen in Nederland werd het rijpingsproces met ethyleengas tot stand gebracht. Zij belandde voorzien van een sticker, met enkele van haar zusjes, via het schap van een supermarkt in een klein stadje in Nederland, op een fruitschaal bij twee jonge mensen die een weekje op een huis pasten. Zij en twee anderen werden echter vergeten en hun schil verkleurde van geel naar bruin. Deze jonge mensen lusten geen bruine bananen. Zouden de bananen, na alles wat ze hadden meegemaakt, roemloos in de kliko eindigen en als GFT worden afgevoerd? Hoe ging dit aflopen?*
Mijn dochter kwam zaterdag thuis van een weekje uit logeren en bracht wat etenswaren die overgebleven waren met zich mee, waaronder drie overrijpe bananen. Dat kwam goed uit, want ik had nog niks voor bij de koffie, en ik wist nog wel een recept met overrijpe bananen. Van binnen waren ze gelukkig nog helemaal goed.
Het recept komt uit het al eerder genoemde Amerikaanse boekje uit 1989 ‘Muffins for all occasions’. Het originele recept bevat 2 extra rijpe bananen en 2 eieren, maar een ei kun je vervangen door een halve rijpe banaan, dus het werd een recept met drie extra rijpe bananen. Omdat ik niet aan muffinvormpjes doe werd het een soort cake.
Ingrediënten:
3 extra rijpe bananen zonder schil, gepureerd (staafmixer of keukenmachine)
2/3 kopje bruine basterdsuiker
½ kopje gesmolten margarine
Een flinke handvol diepvries bosbessen of blauwe bessen (of verse, maar liefst niet van ver weg)
1 zakje vanillesuiker
2 ¼ kopjes meel naar keuze, in dit geval gebruikte ik boekweit en rijstemeel voor een glutenvrije cake
1 zakje bakpoeder
1 theelepel kaneel
Snufje zout
Meng in een kom de eerste drie ingrediënten. Meng in een andere kom de laatste vier. Voeg de middelste twee toe in een van de twee mengkommen naar keuze, en meng tot slot de inhoud van de twee mengkommen. Meng alles door elkaar maar meng niet te lang voor een goede structuur. Doe het beslag in een ingevette rechthoekige vorm en bak ca. 30-35 minuten in een voorverwarmde oven op 180 graden. Kijk en/of prik of de cake gaar is. Afhankelijk van hoe groot het bakblik is, en dus hoe dik de cake, kan het ook nog 5-10 minuten langer duren. Als de cake enigszins egaal bruin en gerezen is, is het baksel gaar. Het is het lekkerst als het nog warm is, maar ook koud is het prima te eten.
Zo is de banaan uit dit verhaal helemaal uit Colombia na vele omzwervingen toch niet als GFT afgevoerd en is in de vorm van zondags gebak met smaak opgegeten. Denk eens aan dit recept als je ook bananen op de fruitschaal hebt liggen die hun beste tijd gehad hebben. Een banaan is eigenlijk heel bijzonder. Weggooien is zonde. Geen bessen in huis? Voeg dan nootjes of stukjes chocolade toe. Of laat gewoon weg. Ik gebruik altijd diepvries blauwe bessen, omdat verse vaak met het vliegtuig uit Chili komen. De bananen hebben al een energieslurpende reis achter de rug, per containerschip in een koelcel, maar de ecologische voetafdruk van ingevlogen blauwe bessen van ver weg is nog veel groter.
NB de sticker en de code staan voor reguliere teelt, dus met gebruik van bestrijdingsmiddelen. Wel hebben de arbeiders als het goed is een beter loon gekregen dankzij het ‘Rainforest Alliance’ keurmerk. Wikipedia weet te vermelden dat een dagloner van de prijs die de consument betaalt voor een banaan ongeveer 5 tot 9 procent krijgt, terwijl de supermarkt zo’n 36 tot 43 procent opstrijkt. Vele dagloners en landarbeiders leven in bittere armoede dus bananen met dit logo zijn alvast een stapje in de goede richting. Biologische Fair Trade bananen zijn uiteraard een nog betere keus.
