Lokaal verzet tegen omstreden vrijhandelsverdrag groeit

Al tien Nederlandse gemeenten hebben zich volgens Milieudefensie uitgesproken tegen het omstreden vrijhandelsverdrag TTIP (’tie-tip’). Steeds meer gemeenten roepen de nationale overheid op om (onderdelen van) dit verdrag tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten te verwerpen of verklaren zich ‘TTIP vrij’. In Nederland gaat het om Amersfoort, Amsterdam, Arnhem, Brielle, Haarlem, Hoogezand-Sappemeer, Noordoostpolder, Tiel, Tilburg en Zaanstad. Milieudefensie roept alle gemeenten in Nederland op hun voorbeeld te volgen.

In ons omringende landen, zoals België, Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk, hebben zich al honderden gemeenten tegen TTIP uitgesproken. “Het verzet tegen dit ondemocratische en controversiële verdrag groeit met de dag”, zegt Geert Ritsema van Milieudefensie. “Ook gemeenten realiseren zich dat als het TTIP verdrag er komt, lokaal beleid ineens verleden tijd kan zijn.”

Miljardenclaims

In het verdrag is een onderdeel over zogenoemde investeerdersbescherming opgenomen. Dat betekent dat bedrijven en investeerders die menen dat hun winsten geschaad worden door beleid van (lokale) overheden, een claim tegen de overheid kunnen indienen. Zulke claims kunnen oplopen tot miljarden euro’s. Uit onderzoek (1) blijkt dat zestig procent van dit soort claims gericht zijn tegen milieubeleid.

Hamburg

Een bekend voorbeeld dat voortvloeit uit vergelijkbare bepalingen in andere vrijhandelsverdragen is de gemeente Hamburg (Duitsland). In 2009 diende het Zweedse Vattenfall op basis van ander handelsverdrag een claim van 1,4 miljard euro in bij de Duitse overheid. Dat was omdat het gemeentebestuur van Hamburg milieu-eisen had gesteld aan de bouw van een kolencentrale langs de rivier de Elbe. Onder dreiging van deze claim van Vattenfall zwakte de stad vervolgens de milieueisen af en stond het de bouw van de vervuilende centrale -hoewel die in strijd was met de Kaderrichtlijn water van de EU- toch toe.

Grote impact

Over de vraag of het in de praktijk wat uitmaakt als een gemeente zich tegen een internationaal verdrag uitspreekt, zegt Ritsema : “Als meer gemeenten zich uitspreken tegen TTIP kan dat grote impact hebben.” Dat bleek onlangs nog in het debat over schaliegas. Nadat meer dan 200 Nederlandse gemeenten zich tegen boringen naar schaliegas hadden uitgesproken, ging uiteindelijk ook de landelijke politiek overstag. De vergunningen voor boringen naar schaliegas werden door minister Kamp ingetrokken.

Landelijk protest

Ook landelijk roeren burgers zich tegen het vrijhandelsverdrag. Op zaterdag 10 oktober vindt in Amsterdam een grote demonstratie plaats onder het motto “Sla alarm tegen TTIP”.   Via Facebook hebben al ruim 9.000 mensen aangegeven naar de demonstratie te komen. De manifestatie is een initiatief van een dertigtal organisaties, waaronder naast Milieudefensie ook FNV en Greenpeace. Het protest vindt plaats aan de vooravond van een nieuwe onderhandelingsronde tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten over TTIP. Ook in Londen, Berlijn, Brussel en andere Europese steden wordt rond de 10e oktober tegen TTIP gedemonstreerd.