Zij is altijd soms, het nieuwe boek van Ton Lathouwers: Lees het als je durft.

Voor wie goed leest spat de bewogenheid van elke pagina. Ingekaderd in een wetenschappelijke, essayistische  aanpak, die op zichzelf ook al noopt tot close reading. Dus als je denkt dat Zij is altijd soms, het nieuwe boek van zenleraar Ton Lathouwers, een makkie is, kom je bedrogen uit. Maar lees het, tenminste als je begrijpt dat deze tijd op een tweesprong staat, waar de vrouwelijke gestalte ons wenkt tot de juiste richting. Want daar gaat het boek over. Vrouwelijke gestalten van barmhartigheid en de levenslange zoektocht van de auteur naar blijken daarvan in de wereld van toen en nu.  Wie deze wereld -die tevens de intieme wereld van Ton is- wil betreden, doet dit geheel op eigen risico. Lees het als je durft. Want je zult wel tol moeten betalen…

Hoe kan het anders. In alle soorten en vormen neemt Kuan Yin de centrale plaats in het boek in. Deze bodhisattva is het verlichte mensenkind van het verre Oosten dat symbool staat voor grenzeloze wijsheid, grenzeloos mededogen en grenzeloze bevrijding. En Zij (in sommige tijden en culturen Hij, maar voor Ton àltijd Zij) rust niet voordat alle medeschepsels en al het mede geschapene ook vrij is. Daar staat zij dan: Kuan Yin, en daar staan haar multiculturele zusters: Prajnaparamita, Maria, de Moeder Gods, Sophia, de Sjechina uit de Joodse mystiek. Allen één. Zij tarten in dit onstuitbare streven alles wat in de weg staat. Ook God.

In feite gaat dit boek over niets anders dan liefde, de dragende liefde in ons bestaan. Die zoveel meer de vrouw lijkt aan te kleven dan de man. Lijkt. Want Ton zelf  bewijst dat ook de man zich kan openen voor dit vrouwelijke aspect, dat ook in ecologisch opzicht wereldreddend is.

Uit dit prachtige boek doemt deze reddende, hoopvolle, bemoedigende, bevrijdende betekenis van het vrouwelijke op als een universele doorbraakvisie, die reeds in onnoemlijk veel literaire en andere culturele vormen is neergelegd. Maar luisteren – ho maar. De instituties binnen de joods-christelijke traditie en het boeddhisme hebben op dat punt heel wat in te halen. Een stoutmoedige bemoediging dus, die tegelijk een aanklacht is. De talloze rake, ontroerende en lange literaire citaten, dwingen veel bewondering af. Waar haal je het allemaal vandaan? Vergis ik me, of zou de boodschap daardoor iets meer op afstand komen te staan? Maar voor de rechtgeaarde lezer is dat geen enkel probleem.

Op de achterflap van Zij is altijd soms staat dat Ton ‘recht wil doen aan de betekenis van het vrouwelijke’. Als je het boek gelezen hebt, klinkt dat wat dun. Want de ‘tol’, die de lezer moet betalen wordt uiteindelijk niet bepaald door de inspanning van het nuttigen en begrijpen van dit boek, maar door iets heel anders: Inleving van de eerste orde. Zien en ervaren dat jijzelf  (m/v) in dit ondermaanse je kunt laten bewegen door die eeuwige vrouwelijke barmhartigheidskracht waar Ton het over heeft. En daarmee aan het werk gaan…

Dick Verstegen