Uit handen van Marloes Lasker, vrijwel blind en doof en in een prachtige blauwe jurk, mocht ik gisteren in Amsterdam  het eerste exemplaar van haar nieuwe boek ontvangen: Ik ken je niet, mijn gelijke. Met als ondertitel: Mystiek dagboek. 

Marloes’ boek is een getuigenis.  Van iets heel persoonlijks, iets kwetsbaars, iets moedigs. Iets uitzonderlijks en tegelijkertijd iets dat bijna te gewoon is voor woorden. Ze schetst  haar persoonlijke, intieme proces om de principiële openheid van het leven in zich toe te laten, en ze doet dat in woorden, hoewel, als je je in je blootje op de cover laat zetten…

Op de site van Zencentrum Amsterdam wordt Marloes’ boek als volgt omschreven:

Een boek over de kronkels, valkuilen en uitzichten op het geestelijk pad. Een boek vol twijfel, berouw, plezier, humor maar bovenal liefde. Liefde die soms zwart van kleur is en weerbarstig. Liefde voor het leven en de mensen die Marloes’ leven vullen.

Bijna te gewoon voor woorden? Klopt dat dan wel? Kun je dat wel zeggen van een boek dat zo omschreven wordt, van een document humain dat als ondertitel ‘mystiek dagboek’ draagt?

Een mystiek dagboek is per definitie een intiem dagboek. Mystiek betreft aller intiemste intimiteit die menselijk gezien mogelijk is. Mystiek gaat over eenwording met God. Eén zijn met de uiterste werkelijkheid van het goddelijke. Hoe zullen we het noemen: het universele principe, Tao, Big Mind, Wakkere geest, de Ene, de Geliefde. Marloes spreekt van mijn gelijke, wat geen hoogmoed, maar wèl veelzeggend is. De Amerikaanse  zenleraar Brad Warner noemt het gewoon God. De titel van zijn juist verschenen boek luidt: There is no God and He is always with you.

In scheppende beroepen is dit thema van eenwording met het goddelijke bijna altijd impliciet en heel vaak ook expliciet aanwezig, Eigenlijk altijd door een antwoord te formuleren op de ogenschijnlijk zo eenvoudige vraag: wat is er gaande? Ik noem, enigszins willekeurig een paar namen: Leonard Cohen, Marlene  Dumas, Johannes Vermeer, de Meester van Waha, Bach, Mozart, Nijhoff, Wislawa Szymborska.

Dit willekeurige rijtje ziet er heel anders uit dat het rijtje van 23 mystici in de Nederlandse Wiki. Dat lijstje begint met de Boeddha en eindigt met Willigis Jaeger. Misschien eindigt het in de toekomst nog eens met Marloes Lasker…Wie weet?

Mijn zojuist genoemde rijtje omvat scheppende ambachtslieden –om ze zo maar te noemen- die volkomen perplex zijn van de werkelijkheid zoals die zich van moment tot moment voordoet. Van ‘het spektakel dat leven heet’, zoals Willem Scheepers het onlangs op zijn blog noemde. Zij wijden zich of hebben zich gewijd aan het mysterie van het leven. Zij zien de gebrokenheid van het bestaan, zoals ook Siddhartha Gautama dat zag, en doen iets waardoor je, als je hun werk ondergaat, een beetje deel krijgt aan de eeuwigheid. Waarbij de gebrokenheid oplost in een heelheid die onkwetsbaar is en die niets wijzigt en toch alles verandert. En heel, heel vaak gebeurt het aan de hand van het gewone, het alledaagse, zoals “de geur van de warme strijkbout die over schone overhemden glijdt”, zoals Marloes ergens in haar boek schrijft.

Mystiek alom. Zoals ik het zie zijn niet alleen kunstenaars, maar alle mensen -in wezen- bezig  hun eenwording met het goddelijke vorm en inhoud te geven. Zijn wij –door als mens te leven-  niet allen scheppers die elk moment de kwaliteit van het nu bewerken? Aldus -in wezen- één-wordend met het goddelijke. ‘In wezen’ is hier in mijn praatje wonderlijk genoeg een soort beperkende bijzin. De beperking zit ‘m erin dat menigeen zich niet bewust is van zijn  of haar goddelijke missie. Maar dat doet aan de missie op zich niets af. Want ‘in wezen’ zit dat zo – denk ik.

Marloes Lasker, opname BOS.

Marloes komt er zonder veel omwegen voor uit dat ze zich van haar missie bewust is: Vieren dat ze een mens is, zoals ze zelf zegt. Zij weet zich daarin uiteindelijk onkwetsbaar. Maar dat kan alleen omdat ze bereid is haar gebrokenheid als uitgangspunt te nemen, steeds weer opnieuw. En daar, juist daar in de onontkoombaarheid en de onvermijdelijke aanvaarding van onvermogen en ontoereikendheid – bloeit iets op dat ongebonden en vrij is. Het is gerelateerd aan die principiële onkwetsbaarheid en het resoneert met al het bestaande. En het heet liefde.

Op het schouwtoneel van haar boek laat ze dat gebeuren – nu eens met een ontwapenende weerloosheid dan weer dramatiserend, schreeuwend en tierend.  Zo kan Marloes haar razende verlangen uiten, haar ‘orewoet’ om met Nico en zuster Hadewijch te spreken. Geleidelijk aan groeit het besef dat je ook een stille mystica kunt zijn die genoeg heeft aan de intimiteit van haar proces. “Er is iets in mij dat altijd stil is…”, zegt ze ergens in haar boek.  Van die stilte wil ze getuigen.  Wil ze de wereld kond doen. En ook weer niet al te stil, want dat is niet Marloes. We zullen stellig nog veel van haar horen, ook als het fysieke horen en zien haar wellicht ooit vergaan zouden zijn.

There is a crack in everything; that’s where the light comes in zingt Leonard Cohen. Hij zingt over de doodstrijd, waar ook Marloes over schrijft, soms als een kat in doodsnood. En als dan alles zwijgt, klinkt daar het verborgen woord. Daar komt, in de erkenning en de aanvaarding van wat wij zijn, het licht binnen. Leonards lied –het heet Anthem, loflied of hymne- is tevens het lied van rebellie en bewustwording. Het is het lied van de bodhisattvakrijger, het lied van de mystiek. Leonard Cohen is een rebelse mysticus die in het hart geraakt wordt en ook de ander raakt via de liefde die hij bedrijft met God. (Luister naar http://www.youtube.com/watch?v=_e39UmEnqY8 ) We gaan er nu naar luisteren en dan kom ik nog heel even terug.

Nico Tydeman

Leonard Cohen, die de liefde bedrijft met God… Die laatste woorden heb ik gepikt van Marloes, als ze  – naar haar geliefde mysticus Eckhart – in haar dankbetuiging over haar leraar Nico sensei schrijft: Over ons wil ik zwijgen. Jij en ik bedrijven de liefde met God. Dit is toch niet exclusief bedoeld, hoop ik, want dat zou God tekort doen en mijn jaloezie aanwakkeren. We kunnen er toch best een triootje van maken? Of een kleine orgie voor wie maar wil, een feestje van herkenning zoals Nico in zijn voorwoord schrijft. En het feestlied zou kunnen zijn: Take oh take me as I am, summon out what I shall be, set your seal upon my heart and live in me…  (https://www.youtube.com/watch?v=cUb8QXqoIA8 Aanvaard me toch zoals ik ben, roep op in mij wat ik mag zijn, druk uw stempel op mijn hart en leef in mij…)

Het is een voorrecht voor mij geweest Marloes in 2003 aan de hand te nemen op de zenweg. Het is een voorrecht geweest het eerste exemplaar van haar nieuwe boek te mogen ontvangen. Het is een voorrecht thans haar collega-leerling van Nico te zijn. Want dat is sinds een maand het geval.

Mystiek betekent ook –dat wist ik helemaal niet- schip of vaartuig. Ik wens Marloes in alles wat ze onderneemt een behouden vaart toe. Dat velen zich in deze wens mogen voegen door haar boek de aandacht te geven die het toekomt.

www.dickverstegen.nl