Wat te eten in april? In het vroege voorjaar, als er nog geen verse groente te koop is van Nederlandse bodem – zonder dat er een koelcel of een verwarmde kas aan te pas kwam, is het lastig kiezen voor de bewuste consument die rekening houdt met de milieuconsequenties van zijn of haar handelen. Die consequenties liggen niet altijd voor de hand.
Ik haal mijn informatie meestal van de groente en fruit kalender van Milieu Centraal. Deze geeft met een klasse aan wat de gezamenlijke milieubelasting is van de teelt, transport en verpakking van groente en fruit. Groente en fruit in klasse A en B zijn milieuvriendelijk. Producten in klasse D en E veroorzaken de meeste milieubelasting. De milieuklasse kan voor hetzelfde product van maand tot maand verschillen, en van herkomstland tot herkomstland. Onder A vinden we zoals verwacht de aardappelen, wortelen, kolen en uien, maar ook diverse producten die per vrachtschip van ver weg zijn aangevoerd, zoals bananen uit Midden-Amerika. Dat komt, omdat producten vaak onder gunstige omstandigheden (met geen of weinig mest en pesticiden) zijn verbouwd, en weliswaar met een diesel slurpende boot zijn overgebracht, maar nog altijd met minder CO2 uitstoot dan een Nederlandse kas of een energieverslindende koelcel. Gek genoeg krijgen appels uit Nieuw-Zeeland, peren uit Chili, Argentinië of Zuid-Afrika, net als Nederlandse appels en peren een A. Ook mogen we Europese waar eten die per vrachtwagen is vervoerd, zoals tomaten en komkommer uit Spanje, aldus Milieu Centraal. Helaas kennen ze geen systeem met AA/AAA of A+/A++ label, zoals bij elektrische apparaten. De vraag of een appel uit Nieuw-Zeeland beter of slechter is dan een Nederlandse appel uit de koelcel blijft dus onbeantwoord.
Zo’n beetje het slechtste wat je – kwa groente en fruit – kunt eten op dit moment zijn blauwe bessen uit Nieuw-Zeeland, frambozen en bramen uit Mexico, en peultjes, maar ook snij- en sperziebonen uit Kenia (alle E). Verrassend vond ik de slechte score (D) van Nederlandse rucola, uit de kas, terwijl mijn eigen rucola uit de tuin al bijna geoogst kan worden. Asperges uit Peru kun je beter ook laten liggen (E).
Wortelen zijn een verantwoorde, betaalbare (zelfs de biologische) groente die in alle seizoenen gegeten kan worden, en het zowel goed doet in verwarmende winterse soepen en stoofpotten als rauw in frisse zomerse salades of als gezond snack tussendoor. Vandaag drie gerechten met wortel in de hoofdrol. Wortel op zichzelf heeft een wat zoetige smaak die kan gaan vervelen, maar je kunt met wortel eindeloos variëren en naar smaak zuurs, zouts en/of pittigs toevoegen voor een soms verrassende smaakcombinatie. Helaas zegt de groente- en fruitkalender niks over knoflook, peterselie, selderij en koriander, en uw b’eter kok weet ook niet alles… Zoals Kermit de kikker al zegt: “it’s not easy being green”.
Pittige wortelspread
Ingrediënten:
- 4 wortels (geschild en in stukken) (A)
- 1 rode paprika (in stukken) (B)
- 1-2 augurken
- 1 flinke tl mosterd
- 1 flinke el mayonaise (of veganaise)
- 10-20 groene olijven
- ca. 25 selderijblaadjes
- 1 à 2 el kappertjes
- 1 snufje (kruiden)zout
- 1 snufje witte peper
Kook de wortel en paprika in een beetje water met wat zout tot ze zacht zijn. Laat afkoelen. Doe de groenten samen met de augurk, mosterd, veganaise, olijven en selderijblaadjes in een keukenmachine en snij/meng tot een smeuïge spread. Voeg de kappertjes en zout en peper toe naar smaak.
Het oorspronkelijke recept komt van EVA op donderdagveggiedag.be.
Pikante Marokkaanse wortelsalade.
Ingrediënten:
- 5 wortels (geschild en in stukken) (A)
- 2 tenen knoflook (fijngehakt of uit de knijper)
- een paar takjes verse koriander (kan vervangen worden door peterselie)
- 1 scheut olijfolie
- 1 flinke theelepel komijnpoeder
- 1 flinke theelepel paprikapoeder
- 1 flinke theelepel harissa – of iets meer als je van pittig houdt
- zout naar smaak
Kook de wortels in water met wat zout tot ze zacht zijn maar nog stevig. Verhit de olijfolie in een pan en voeg er de specerijen, de knoflook, en de harissa aan toe. Laat dat op laag vuur 3 minuten zachtjes samen fruiten en voeg er dan de uitgelekte plakjes wortel aan toe en eventueel nog wat zout. Roer alles goed door elkaar. Schep de wortelsalade in een kom en bestrooi met de fijngehakte verse koriander (of peterselie). Zet 1-2 uur in de koelkast voordat je ‘m opdient, de salade smaakt de volgende dag nóg lekkerder.
Het oorspronkelijke recept komt van de website Marokkaans/Arabisch koken met Amber.
Harira (Marokkanse soep)
Deze soep maak je gemakkelijk in grote hoeveelheden. Ideaal als je visite krijgt. De soep blijft in de koelkast zo’n drie dagen goed, maar je kunt hem ook goed invriezen.
Ingrediënten:
- een scheutje olijfolie
- 1 ui, gesnipperd (A)
- 2 tenen knoflook, geperst
- 2 stengels bleekselderij, fijngesneden (A)
- 2 grote wortels, fijngesneden (A)
- 1 flinke eetlepel versgeraspte gember (of een kleine eetlepel gemberpoeder)
- 1 eetlepel paprikapoeder
- 1 eetlepel gemalen komijn
- 1 eetlepel kurkuma
- 2 eetlepels tomatenpuree
- 1 liter groentebouillon (van twee blokjes)
- 400 gram tomaten uit blik
- het sap van een halve of hele citroen (B)
- 400 gram voorgekookte kikkererwten (minstens 8 uur weken, 1 uur koken)
- handvol bladpeterselie (gesneden)
Verhit een scheutje olie in de soeppan en fruit de ui, knoflook, bleekselderij en wortel al roerend ongeveer 5 minuten. Voeg de specerijen toe en blijf roeren, als laatste de verse gember. Wanneer de specerijen beginnen te geuren, voeg je de tomatenpuree, de groentebouillon en de tomaten toe. Voeg de kikkererwten met hun kookvocht toe (maar gooi het vocht weg als je kikkererwten uit blik gebruikt). Laat zo’n 30 minuten sudderen. Voeg als laatste het citroensap toe, en zo nodig nog een beetje zout. Laat nog een minuutje meekoken. Dien op bestrooid met de peterselie.
