Sumi-e – De kunst om één te worden met lichaam en geest en het object dat je schildert

De internationaal bekende zenmeester Beppe Mokuza Signoritti komt van 9 – 17 april naar Nederland.  In drie steden (Bergen, Amsterdam en Nijmegen) geeft hij demonstraties en workshops Japans Inktschilderen, ook wel Sumi-e genoemd.  Beppe Mokuza wijdt zich ruim 30 jaar aan Japans inktschilderen en zenmeditatie. In heel Europa exposeert hij zijn werk, geeft hij workshops en praktische demonstraties, zie www.sumi-e.nl

Zwarte inkt

De Japanse term ‘sumi’ betekent ‘ inkt’, en ‘e’  schilderij. In de traditionele sumi-e schilder je met zwarte inkt en alle mogelijke tinten ervan, variërend van puur zwart tot de lichtst mogelijke schakering vermengd met water. Deze meditatieve wijze van schilderen werd in Japan geïntroduceerd door zenmonniken en  brengt de werkelijkheid terug tot pure eenvoud.
Sumi-e is voor iedereen die geraakt wordt  door schoonheid en harmonie. Maar sumi-e appelleert vooral aan mensen met een grote spirituele gevoeligheid en ontvankelijkheid.

Via sumi-e kun je ervaren hoe belangrijk het is om helderheid en stabiliteit van geest terug te vinden die zich door niets laat verstoren. Het is de kunst om echt één te worden met lichaam en geest en met het object dat je schildert.  Het kan een weg zijn naar een spiritueel ontwaken.
Door sumi-e ga je je  beter voelen, word je ontvankelijker voor wat er om je heen gebeurt  en kom je in contact met dat deel van je dat onder de emoties en gedachten zit, het ware deel van jezelf.

Kunst èn meditatie

Zen- en Sumi-e meester Beppe Mokuza licht in een vraaggesprek toe:
‘Je kunt sumi-e beoefenen als kunst, los van de zenmeditatie. Er is echter een belangrijk verschil met de westerse kunst. Daar kun je een penseelstreek oververven, een werk voorbereiden via schetsen, laag over laag werken. Je kunt corrigeren, retoucheren, de compositie harmoniseren. Dit kan niet in sumi-e. Daar moet alles in een keer  spontaan worden geschilderd. Is er een vergissing begaan, dan moet je het werk weggooien.

Maar als je sumi-e beoefent met concentratie en overgave, dan begin  je als vanzelf ook met zen-meditatie.  Sumi-e is een weg die sporen achterlaat op papier, waar de zen-weg geen sporen achterlaat. Alles in de zen en sumi-e is er op gericht je te leren aanwezig te zijn daar waar we ons bevinden, de geest altijd in eenheid met je lichaam, samenvallend met de handeling die je verricht of het object waar je je op concentreert.’

Wat is de rol van de leraar in sumi-e?
‘De leraar brengt een leerling voorbij zijn of haar obstakels, emoties, gedachten en laat een student datgene uitdrukken dat niet in woorden valt uit te leggen. Dit kan alleen als onze geest niet in beslag is genomen door gedachten of emoties. Normaal gesproken oefen je op een bepaald onderwerp. Dat doe je door veel te herhalen. Want herhaling is nodig om te leren en om de geest te verfijnen.  Al doende ontdek je dit deel in jou dat verstikt is onder emoties en gedachten, en leer je om dit naar buiten te brengen in een nauwe samenwerking met je leraar. Zonder leraar is dit proces niet mogelijk, omdat je je eigen blinde vlekken niet kunt zien. Terwijl je de modellen herhaalt, corrigeert de leraar je telkens opnieuw. Het is een delicaat proces. Ik zie het als een traject dat een leerling aflegt net zolang totdat hij of zij het model en de bijbehorende vaardigheid echt heeft begrepen en geïnternaliseerd. Daarna kun je schilderen wat je maar wilt.
Al schilderend word je steeds aandachtiger. Sumi-e kan je helpen meer in harmonie te komen met het leven en je uiteindelijk in contact brengen met de bron van het leven zelf, een bron die in ieder van ons huist.’