Algemeen bekend als de inspirator van mindfulness en geliefd bij miljoenen leerlingen en volgers over de hele wereld, heeft Thich Nhat Hanh een wereldwijde stroom van liefde en waardering ontvangen voor zijn onderricht en mindfulnessbeoefening, sinds zijn overlijden op 22 januari 2022 in de Tu Hieu-tempel in Hue, Vietnam.
Terwijl zijn gemeenschap zich voorbereidt op zijn uitvaart en crematie dit weekeinde, blijven duizenden mensen ontroerende berichten plaatsen getuigenissen van diepe dankbaarheid voor de helende invloed die hij op hun leven heeft gehad.
De president en premier van Vietnam hebben hun condoleances betuigd. “De regering hoopt dat de Plum Village-gemeenschap de visie en aspiratie van de zenmeester voor een geëngageerd boeddhisme zal voortzetten en zo zal bijdragen aan de welvaart van de samenleving, en samen met de bredere boeddhistische gemeenschap in Vietnam en in het buitenland, vrede in de wereld bevorderen.”
Duizend mensen per dag bezoeken de Tu Hieu-tempel om hun respect te betuigen. Honderdduizenden, boeddhisten en niet-boeddhisten, hebben deelgenomen aan online herdenkingsdiensten die dagelijks worden georganiseerd door de 11 kloosters die hij heeft gesticht in de Verenigde Staten, Europa en Azië en door meer dan 1.000 lokale groepen volgelingen in talloze steden.
“De meest eerwaarde Thich Nhat Hanh was een van de meest gerespecteerde morele en spirituele figuren van onze tijd”, aldus de gevierde boeddhistische monnik en auteur Matthieu Ricard. “Hij was niet alleen een van de meest welsprekende en inspirerende pleitbezorgers van boeddhistische leer en beoefening, maar hij was ook een baken van waarheid in zijn geweldloze campagnes voor mensenrechten.”
Thich Nhat Hanh, een vredesactivist vanaf zeer jonge leeftijd, vernieuwde het boeddhisme, bracht het van het meditatiekussen naar de uitdagende seculiere wereld, niet alleen door de term ‘geëngageerd boeddhisme’ te bedenken, maar door het ook daadwerkelijk te leven. Gedurende meer dan een halve eeuw gebruikte hij onvermoeibaar zijn wereldwijde platform om sociale rechtvaardigheid en gelijkheid als de wortels van vrede te promoten. Antonio Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties: “Thich Nhat Hanh was een levenslange pleitbezorger van vrede die leerde dat polarisatie kan worden overwonnen als we tolerantie, inclusiviteit en het begrip van onze diepe verbondenheid met alle mensen koesteren.”
Thich Nhat Hanh ging mondiale uitdagingen niet uit de weg. Als auteur van meer dan 100 boeken was hij een van de pioniers van het spirituele milieubewustzijn, hij organiseerde internationale conferenties en schreef vanaf het begin van de jaren zeventig over ecologie en klimaatverandering. Meer dan een half miljoen mensen zijn getraind in zijn mindfulness-beoefening en hebben zich ertoe verbonden zijn pad van universele toegepaste ethiek, De Vijf Aandachtsoefeningen, te volgen. Zijn laatste boek Zen and the Art of Saving the Planet, waarvan de Nederlandse vertaling op 8 februari uitkomt als “Met zen de planeet redden”, laat een weg voorwaarts zien door individuele mindfulness, collectief ontwaken en het wereldwijde herstel dat zo dringend noodzakelijk is.
Christiana Figueres, voormalig uitvoerend secretaris van het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties (UNFCCC) en een student van Thich Nhat Hanh, zegt dat zijn leer het Klimaatakkoord van Parijs mogelijk heeft gemaakt: “Van Thay (“leraar” in het Vietnamees) heb ik veel geleerd maar misschien wel het belangrijkste was de vaardigheid om diep te luisteren als een manier om conflicten op te lossen, waardoor talloze politieke barrières in de onderhandelingen werden weggenomen. Zijn inzichten en beoefening hielpen een nieuwe vruchtbare bodem voor samenwerking te scheppen waardoor regeringen tot de historische overeenkomst konden komen.” Zijn toegepaste mindfulnessbeoefening zullen een schatkamer zijn voor toekomstige generaties ‘changemakers’.
De voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore: “De erfenis van Thich Nhat Hanh is er een van inzicht, mededogen en respect voor onze planeet en voor elkaar. Zijn nagedachtenis en leer zullen de volgende generatie milieu- en mensenrechtenactivisten blijven inspireren in de voortdurende strijd om de aarde en haar bevolking te beschermen.”
Terwijl de monastieke en lekenstudenten van Thich Nhat Hanh zijn leringen blijven delen en zijn nalatenschap internationaal voortzetten, is het ook hun diepe wens om zijn beoefening van het in aandacht ademen, lopen, consumeren en communiceren met compassie, naar alle delen van de samenleving in zijn geboorteland Vietnam te brengen: in gezinnen, scholen, werkplaatsen, bedrijven en ziekenhuizen. Thich Nhat Hanh heeft aangetoond dat mindfulness-retraites en -cursussen, geboren uit de Vietnamese boeddhistische traditie, de kracht hebben om heling, welzijn en voorspoed te brengen voor op persoonlijk en maatschappelijk vlak. Thich Nhat Hanh’s gemeenschap heeft gezegd: “We zijn vastbesloten Thay’s wens te realiseren om deze beoefening, die het Westen zoveel heling en vrede heeft gebracht, terug te brengen als een offer aan onze spirituele- en landvoorouders in Vietnam.”
De uitvaart- en crematieceremonie zal worden gehouden in Hue, Vietnam en zal worden gelivestreamd om 12.00 uur in de nacht van vrijdag 28 op zaterdag 29 januari link hier.
Enkele van de vele eerbetonen die zijn ontvangen:
De Dalai Lama: “In zijn vreedzame verzet tegen de oorlog in Vietnam, zijn steun aan Martin Luther King en vooral in zijn toewijding om met anderen te delen hoe mindfulness en mededogen niet alleen bijdragen aan innerlijke vrede, maar ook hoe het cultiveren van innerlijke rust door individuen bijdraagt aan daadwerkelijke wereldvrede, leefde de Eerwaarde een waarlijk zinvol leven.”
Moon Jae-in, president van Zuid-Korea: “Thich Nhat Hanh wordt door velen gerespecteerd als de meest invloedrijke spirituele leider. Hij toonde zijn liefde voor de mensheid door zijn daden. Zijn leringen over geluk raakten vele harten. Zijn voetstappen en woorden zullen blijven voortleven door de beoefening van de mensen.”
Ban Ki Moon, Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties 2007-2016: “Thich Nhat Hanh was en is nog steeds een visionair en beoefenaar van een universele wereldwijde ethiek gebaseerd op wederzijds respect en diepgaand begrip van elkaar.”
Salesforce CEO Marc Benioff: “Thich Nhat Hanh had een weergaloze invloed op mij. Hij vroeg me ooit: ‘Wat is belangrijker, succesvol zijn of gelukkig zijn?’ Ik dacht ‘beide!’ Maar hij zei: ‘Je moet kiezen – je kunt het slachtoffer worden van je succes, maar je kunt nooit het slachtoffer worden van je geluk.’”
Roshi Joan Halifax, abt van het Upaya Institute en Zen Center: “Thay leerde me dat maatschappelijk activist zijn niet los staat van contemplatief zijn. Dankzij hem hebben onnoemelijke aantallen van ons ons leven opengesteld voor het pad van sociaal geëngageerd boeddhisme.”
David Steindl-Rast, katholieke benedictijner monnik, auteur en docent: “Thay als broer en vriend hebben, was een van de grootste geschenken in mijn leven. In deze tijd van rouw wil ik mijn hand uitreiken naar talloze anderen die zich met lege handen voelen bij zijn overlijden en zeggen: laten we zijn erfenis van Interzijn eren door wereldwijd de handen ineen te slaan, klaar om door te gaan met hernieuwde toewijding aan Thays werk om vrede te stichten.”
Jeff Wilson, hoogleraar Religiewetenschappen en Oost-Aziatische studies, Renison University College, en auteur van Mindful America: The Mutual Transformation of Buddhist Meditation and American Culture: “Thich Nhat Hanh was de meest invloedrijke boeddhistische leraar van de afgelopen vijftig jaar. Naast het bevorderen van mindfulness, heeft zijn vermogen om boeddhistische inzichten en beoefening in duidelijke, toegankelijke en oprechte taal te presenteren, het aantal mensen dat aan het boeddhisme werd blootgesteld aanzienlijk vergroot. De erfenis van Thich Nhat Hanh zal vorm blijven geven aan het heden en de toekomst van het boeddhisme.”
Alejandro González Iñárritu, Academy Award-bekroonde regisseur: “De lessen en beoefening van Thich Nhat Hanh hebben mijn leven veranderd. Miljoenen mensen zijn geraakt door zijn wijsheid. Mindfulness is krachtiger dan kernenergie.”
