Zes maanden na een staatsgreep in het overwegend boeddhistische Myanmar (Birma) op 1 februari die een einde maakte aan een tien jaar oude overgang naar democratie en een opkomende vrije pers, beschrijft Reporters zonder Grenzen (RSF) de verschillende stadia waarin de junta journalisten heeft lastiggevallen, bedreigd en geïntimideerd en de persvrijheidssituatie tot haar huidige erbarmelijke toestand heeft gebracht. Hieronder een greep uit het verslag van RSF over de gebeurtenissen.
De situatie is gestaag verslechterd. Volgens door RSF geverifieerde cijfers worden momenteel 43 journalisten vastgehouden in gevangenissen in Myanmar. In totaal zijn er 98 gearresteerd in de afgelopen zes maanden. De overgrote meerderheid wordt vervolgd op grond van artikel 505(a) van het wetboek van strafrecht, op grond waarvan het verspreiden van “nepnieuws” wordt bestraft met drie jaar gevangenisstraf. Tientallen andere journalisten werken clandestien of zijn het land ontvlucht om vanuit het buitenland verder verslag te doen van de zaak.
Wat volgt is het verhaal van de zes maanden van vervolging die de generaals van Myanmar in staat stelden de vrije pers te verpletteren.
Na de staatsgreep fungeerden de journalisten van Myanmar als spreekbuis van het volk, dat in het hele land demonstraties organiseerde om uiting te geven aan zijn afkeer van de nieuwe militaire regering. De journalisten werden al snel het doelwit van een gewelddadig optreden.
Veel journalisten stonden voor een onoverkomelijk dilemma. Enerzijds waren zij van mening dat het hun plicht was de gevolgen van de staatsgreep te verslaan, met name de waarlijk historische golf van protesten die daardoor op gang was gebracht. Anderzijds wisten zij dat de veiligheidstroepen zo willekeurig te werk gingen dat zij konden worden gearresteerd om geen andere reden dan het feit dat zij journalisten waren en hun werk wilden doen. Als gevolg daarvan begonnen velen clandestien te werken, terwijl anderen zich in ballingschap moesten begeven.
De junta schorste de vergunningen van vijf media die bekend staan om hun redactionele onafhankelijkheid. Democratic Voice of Burma, 7 Day News, Khit Thit News, Mizzima en Myanmar Now hadden niet langer het recht om nieuwsberichten te publiceren of uit te zenden of inhoud op sociale media te plaatsen. Eén voor één ondergingen alle andere mediakanalen die zich niet hielden aan de door de generaals opgelegde lijn, hetzelfde lot.
De junta kondigde een nieuw decreet aan waarbij de doodstraf kon worden opgelegd voor 23 misdaden zonder mogelijkheid tot beroep. De misdrijven omvatten het overtreden van de mediawet en het verspreiden van “nepnieuws”.
In de staatsmedia werd dagelijks een zwarte lijst gepubliceerd van journalisten die werden gezocht wegens het verspreiden van informatie over de pro-democratiebeweging. Het leger drong er bij het publiek op aan informatie te verstrekken over de beoogde journalisten.
Met alle onafhankelijke media geneutraliseerd en tientallen journalisten in de gevangenis, had de junta haar aanvankelijke doel van het opleggen van terreur bereikt. Swe Win, de redacteur van de website Myanmar Now, vertelde aan RSF: “We zijn nu op een punt gekomen dat als we ons werk blijven doen, we het risico lopen te worden opgesloten of gedood. In juni begonnen de militairen aan een nieuwe fase, één van consolidatie.
De journalist Min Nyo van de Democratische Stem van Birma werd veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf op beschuldiging van “criminele muiterij” krachtens artikel 505(a) van het wetboek van strafrecht. Hij was de eerste journalist die door een militaire rechtbank werd veroordeeld sinds de staatsgreep van 1 februari.
In een operatie die duidelijk bedoeld was om het internationale imago van de junta op te poetsen, kondigde de staatstelevisie de vrijlating aan van enkele honderden gevangenen, onder wie zes journalisten, die tijdens protesten waren gearresteerd. Het masker viel nog geen twee weken later toen enkele van de journalisten opnieuw werden gearresteerd. Onder hen bevond zich ook Ayeyarwady Times-verslaggever Aung Mya Than, die op 10 juli opnieuw werd gearresteerd en naar de gevangenis werd teruggestuurd.
De politie arresteerde drie vrouwelijke journalisten in Taunggyi, de hoofdstad van de oostelijke deelstaat Shan, op verdenking van het uitgeven van een clandestien media-aanbod met de naam Than Lwin Thway Chin. Andere kleine verzetshaarden zoals deze media zijn in het hele land door de militaire stoomwals verpletterd. De journalistiek wordt in de kiem gesmoord.
Myanmar staat op de 140e plaats van 180 landen in de 2021 World Press Freedom Index van RSF.
Ruud van Bokhoven zegt
Wat is vrijheid een zegen, een eigen mening kunnen en mogen geven zonder beoordeeld en veroordeeld te worden.
Vrijheid is een zegen en voelt aan als geluk.
Waarom is vrijheid in zoveel landen een duur goed en wordt dit met harde hand tegengewerkt.
Geluk zit in een ieder, streef ernaar en omarm het, maar het moet je wel gegund worden in het korte leven.
Vrijheid en geluk voor een ieder🙏