De wereld maakt een ingrijpende en uitdagende periode mee. Juist in tijden als deze is de beoefening en toepassing van de hartkwaliteiten belangrijk om ons hart open te houden. De Brahma Vihara (liefdevolle vriendelijkheid, compassie, gelijkmoedigheid en medevreugde) helpen ons liefdevol, in verbinding en evenwichtig te blijven. Deze hartkwaliteiten zijn een tegengif voor vormen van onzekerheid, angst en verdriet waar we in tijden als deze onvermijdelijk mee worden geconfronteerd. Is het niet bij onszelf, dan wel bij anderen.
Velen zijn geneigd om het nieuws op de voet te volgen. Begrijpelijk. Maar iedere keer als we nieuwe informatie ontvangen creëren onze gedachten weer nieuwe verhalen over de toekomst. Deze verhalen wakkeren op hun beurt emoties als onzekerheid en angst aan, of versterken deze. Opmerkzaamheid, reflectie en meditatie helpt ons om hier meer evenwichtig en liefdevol mee om te gaan.
Liefdevolle vriendelijkheid gaat over het ontwikkelen en toepassen van een onvoorwaardelijk en onbegrensde liefde. Grissen we snel de laatste twee pakken toiletpapier uit het schap, voor de neus van iemand die we toch niet kennen? Of delen we deze vanuit een werkelijk liefdevolle intentie?
Zeggen we ons abonnement op bij de yogaschool, sportschool of de zwemlessen? Of houden we deze aan zodat middenstanders en hun personeel zoveel mogelijk uit de financiële problemen kunnen blijven?
Het is hierbij natuurlijk belangrijk om een goede balans te vinden tussen liefdevolle vriendelijkheid en wijsheid. De sportschool blijven doorbetalen terwijl je zelf in de financiële problemen zit is liefdevol, maar misschien niet altijd wijs. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor het geven van een knuffel aan een oudere, terwijl liefdevolle woorden op gepaste afstand of zelfs telefonisch verstandiger is.
Compassie is erop gericht om tot een liefdevolle verbinding te komen met alle mensen die het moeilijk hebben, terwijl we ook liefdevol omgaan met onze eigen vormen van onzekerheid en angst. Mensen worden nu met uiteenlopende uitdagingen geconfronteerd. Financieel, maar natuurlijk ook met ziekte en zelfs de dood. Door het ontwikkelen van compassie oefenen we om liefdevol met deze uitdagingen om te gaan, in plaats van weerstand te bieden aan dat wat er is.
Gelijkmoedigheid is een voorwaarde voor compassie. Zonder gelijkmoedigheid verandert compassie in een vorm van medelijden. Als we evenwichtig zijn ervaren we wel gevoelens en emoties, welke onvermijdelijk zijn, maar worden we er niet door overmeesterd. Het vraagt gelijkmoedigheid en opmerkzaamheid om ons niet te verliezen in allerlei verhalen en daarmee gepaarde emoties. Het helpt ons om het leven te nemen zoals het komt. Niet in passieve zin, maar een aanvaarding van wat we niet kunnen controleren, om van daaruit met wijsheid en vriendelijkheid, binnen onze mogelijkheden, te handelen.
Gelijkmoedigheid gaat altijd samen met liefdevolle vriendelijkheid of compassie. Als je oudere overbuurman alleen thuis zit en je niet vraagt of je ergens mee kunt helpen omdat je normaal ook niet zoveel contact hebt, dan is er geen sprake van gelijkmoedigheid, maar van onverschilligheid. Hoewel het woord gelijkmoedigheid soms een wat koude associatie heeft, is het dus werkelijk ook een warme kwaliteit. Alle hartkwaliteiten ondersteunen zo elkaar.
Medevreugde betekent blij zijn voor een ander. Dit helpt ons onder meer om niet enkel en alleen aandacht te hebben voor het ‘negatieve’ waarmee we nu worden geconfronteerd. Maar ook verbinding te maken en houden met je innerlijke vreugde. Zo kunnen we nu bijvoorbeeld vreugde vinden bij iedereen die de ziekte heeft overwonnen. Ook degenen die we niet kennen want net als bij liefdevolle vriendelijkheid gaat het bij medevreugde ook over een onvoorwaardelijke en onbegrensde vorm van medevreugde.
Medevreugde werkt dan ook tevens als tegengif bij vormen van afgunst en jaloezie. Kun je blij zijn voor degenen die financiële voorspoed hebben vanwege de huidige situatie zoals aanbieders van wc-papier, handzeep en levensmiddelen?
De Dalai Lama heeft een treffende uitspraak gedaan over medevreugde: “Als ik enkel gelukkig ben voor mijzelf, dan is er relatief beperkte kans voor geluk. Als ik gelukkig ben als er mooie dingen gebeuren bij andere mensen, dan zijn er biljoenen meer kansen om gelukkig te zijn!”
We zijn biologisch geconditioneerd om aandachtig te zijn op vormen van gevaar. Dit is een overlevingsmechanisme en de daarmee gepaarde emoties als onzekerheid en angst maakt dat we manieren zoeken om onszelf te beschermen. Medevreugde helpt om er ook een ander perspectief naast te zetten.
Alle hartkwaliteiten samen helpen je om je niet te verliezen in verhalen en emoties. Ze helpen om hier evenwichtig en liefdevol mee om te gaan.
Doordat de huidige meditatielessen bij Meditatie Centrum Vihara niet doorgaan, is er voorlopig iedere maandagavond om 20.00 uur een livestream waarin de Brahma Vihara worden behandeld samen met een geleide meditatie gericht op één of meerdere hartkwaliteiten. De link naar de eerstvolgende livestream is telkens te vinden op https://meditatieinstituut.nl/livestreams/
Ook de reeds uitgezonden livestreams zijn hier terug te kijken. De livestreams zijn eenvoudig te volgen via Youtube en zijn voor iedereen toegankelijk.
Op deze manier is het mogelijk om vanaf een eigen locatie, en toch in verbinding gezamenlijk te reflecteren en mediteren op deze vier hartkwaliteiten.
