Tachtig procent van de Nederlanders is voorstander van een lagere btw op groente en fruit om gezond eten te stimuleren. Dit blijkt uit marktonderzoek van Multiscope in opdracht van foodwatch. Onder mensen met lagere inkomens of met kinderen is de steun voor een btw-verlaging op gezonde groente en fruit nog hoger. Slechts 7% van de ondervraagden is er geen voorstander van.

De uitkomsten staan volgens foodwatch in schril contrast met het huidige kabinetsbeleid: Per 1 januari verhoogt het kabinet de btw op groente en fruit van 6% naar 9%, gelijk met andere voedingsproducten en sommige diensten. De verhoging van de btw op groente en fruit bijt ook met de doelstelling van het kabinet om de gezonde keus makkelijker te maken. Deze doelstelling staat ook centraal in het in november gesloten preventieakkoord. Het besluit roept al vanaf de start van het kabinet veel weerstand op. Zo deden bijna 100.000 mensen mee aan de e-mailactie van foodwatch voor btw-vrije groente en fruit, een absoluut (foodwatch) record.

foodwatch: “Het kabinet klaagt steen en been over oplopende ziektelasten en wil dat we gezonder gaan eten. Maar ze verhoogt aan de andere kant zonder blikken of blozen de btw op groente en fruit. Dat de btw op 1 januari wordt verhoogd, is inmiddels een feit. Maar dat dit onhoudbaar is voor de toekomst, lijkt ons ook duidelijk. Onze acties gaan dan ook door.” Groente is sinds het aantreden van dit kabinet alweer 7% duurder geworden, suiker juist 4% goedkoper. Daar komt de btw-verhoging per 1 januari nog bovenop.

Driekwart van het supermarktaanbod bestaat volgens foodwatch uit sterk bewerkt fabrieksvoedsel, ofwel ultra-processed foods. Groente (+46%) en fruit (+43%) zijn tussen 2000 en 2017 fors duurder geworden. Snoepgoed is amper in prijs gestegen en suiker zelfs in prijs gedaald (-21%). En ook onder dit kabinet is de prijs van groente 7% verder gestegen en ook suiker werd weer 3% goedkoper. Deze ongezonde trend signaleert ook het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Van de Nederlandse bevolking heeft 43% overgewicht en is 12% obees. Per week komen er 1.200 mensen met suikerziekte bij in Nederland. Vijf op de 6 volwassenen eet onvoldoende groente. 7 op de 8 eet onvoldoende fruit. Bij kinderen is die situatie niet beter, eerder slechter. De cijfers zijn volgens foodwatch duidelijk: er is urgent actie nodig.

Actief voedselbeleid blijft uit

Al jaren roept de overheid dat de gezonde keus makkelijker moet worden gemaakt. Maar zij komt amper verder dan wat voorlichtingsprojecten. De overheid hoort een actief voedselbeleid te voeren om gezond eten makkelijker en aantrekkelijker te maken. Het huidige kabinet vertrouwt echter volledig op zelfregulering van de voedingsindustrie. Zo zat in het onlangs afgesloten preventieakkoord de voedingsindustrie mee aan tafel en bleven dwingende maatregelen voor gezonder voedsel uit. Dit terwijl het RIVM eerder al concludeerde dat van het beloofde vrijwillig gezonder maken van producten door fabrikanten, weinig terecht komt.

Btw-vrije groente en fruit

foodwatch wil dat het kabinet een actief voedselbeleid gaat voeren. Zo moet de btw op groente en fruit worden afgeschaft. Een actief voedselbeleid moet leiden tot een gezonder voedingspatroon, gezondere mensen en uiteindelijk minder hard stijgende zorgkosten. Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Europese Commissie bepleiten het stimuleren van groente en fruit met prijsmaatregelen. En ook wetenschappers en gezondheidsorganisaties zijn faliekant tegen de btw-verhoging op groente en fruit. foodwatch vindt dat de overheid moet zorgen dat een appel uiteindelijk minder kost dan een donut, zeker ook omdat de overheid deze scheve situatie zelf heeft gecreëerd. Hoogleraar Jaap Seidell zegt hierover: “Er zijn door middel van landbouwsubsidies, prijsmaatregelen en andere zaken, gunstige omstandigheden gecreëerd voor de productie en verkoop van vlees, zuivel en fastfood. Dit heeft geresulteerd in een ongezonde voedselomgeving, waarin een ongezonde keuze verschrikkelijk goedkoop is geworden. De overheid heeft een wettelijke taak om de burger hiertegen te beschermen.”