De Reclame Code Commissie heeft Albert Heijn en Jumbo op de vingers getikt vanwege foutieve vermelding van herkomstland bij groente en fruit. foodwatch had de klacht ingediend nadat bij een controle bleek dat een aanzienlijk aantal schapkaartjes aan het groente- en fruitschap een andere vermelding van het herkomstland hadden dan op de kratten of verpakking stond.
Het betrof onder andere spitskool uit Spanje (verpakking) of Nederland (volgens schapkaartje), pruimen uit Zuid-Afrika (poster), Chili (schapkaartje) of Nederland (volgens AH) en Rode paprika uit Israël (schapkaartje) of Nederland (verpakking). Geregeld ontbrak de vermelding van het herkomstland geheel. Ook werden meerdere landen tegelijk genoemd als mogelijke herkomstlanden zoals bij avocado’s uit Chili/Spanje/Peru/ZA/Israël. De Reclame Code Commissie heeft nu bevestigd dat dit in strijd met de Europese wetgeving is die consumenten het recht geeft om het herkomstland te kennen en misleiding van consumenten moet voorkomen. Jumbo en Albert Heijn geven de fouten toe en beloven beterschap. Zo heeft Jumbo hierover alle winkels op de hoogte gesteld en gevraagd regelmatig steekproeven te houden. Helaas zag foodwatch op de dag van de uitspraak in beide winkels nog steeds overtredingen.
Veel consumenten vinden het land van herkomst van groente en fruit belangrijk en willen dit graag weten, bijvoorbeeld vanwege de voetafdruk of vanwege de politieke situatie in bepaalde landen. Om die reden bestaat in Europa het recht voor consumenten om informatie te krijgen over de oorsprong van producten zoals groenten en fruit. foodwatch wil dat zowel supermarkten als de NVWA hier meer aandacht voor hebben. Daarom startte foodwatch deze zomer klachtprocedures bij de Reclame Code Commissie tegen Albert Heijn en Jumbo om een vijftiental groente- en fruitproducten.
Chileense pruimen uit de Betuwe
In juli ontstond commotie over de zestigduizend pruimen van de Nederlandse boer Hamelink die dreigden te worden doorgedraaid omdat ze 3 millimeter te klein waren. Tegelijkertijd verkocht Albert Heijn pruimen in de bonus, met vermelde landen van oorsprong Chili en Zuid-Afrika. Albert Heijn, die veel kritiek kreeg te verduren, verweerde zich door aan te geven dat de in haar winkels vermelde oorsprong van de pruimen een fout was: de oorsprong was niet Chili maar Nederland (de Betuwe). Vanuit het hoofdkantoor van Albert Heijn werd aangegeven dat de AH-filialen inmiddels waren gevraagd de informatie op het schap aan te passen. In de winkels bleek echter dagen later dat dit lang niet altijd was gebeurd.
foodwatch deed naar aanleiding hiervan een steekproef in enkele supermarkten en zag veel fouten. De oorsprongsvermelding op de schapkaart kwam in vele gevallen niet overeen met de oorsprongsaanduiding op het product of het krat. Welke de juiste is, is niet duidelijk. Bij Albert Heijn kwamen we dit tegen bij mango, paprika, granaatappel, pepers, pruimen, spitskool en wortelmix; bij Jumbo bij verschillende soorten appels en bij avocado. Het ligt voor de hand dat er in werkelijkheid nog meer oorsprongsaanduidingen niet kloppen. foodwatch kon namelijk het grootste deel van de oorsprongsvermeldingen niet controleren omdat het fruit of de groente onverpakt was en dus geen etiket had. Hierdoor kon de vergelijking met de schapkaart niet plaatsvinden.
Ook andere fouten werden geconstateerd, zoals bij de paprika’s van Albert Heijn met op het schapkaartje ‘Land van oorsprong: zie verpakking’, zonder dat op de plastic folie van de paprika een land van oorsprong was vermeld. Regelmatig werden bij de oorsprongaanduiding meerdere landen genoemd, zoals avocado’s bij Albert Heijn met vermelding ‘land van herkomst: Chili/Spanje/Peru/ZA/Israël’. Soms ontbrak de oorsprongaanduiding in het geheel.
foodwatch zegt de indruk te hebben dat het recht van consumenten om informatie over het land van herkomst te kunnen zien, zoals ook vastgelegd in de wet, onvoldoende serieus wordt genomen door de supermarkten.
Wetgeving schiet tekort
Momenteel wordt de Europese voedselwetgeving aangepast. De Algemene Levensmiddelenverordening heeft een hoog niveau van bescherming van de menselijke gezondheid en de consumentenbelangen tot doel, maar uit een recente evaluatie blijkt dat dit doel lang niet altijd gehaald wordt. Het grote aantal voedselschandalen en misleidende producten illustreert ook op pijnlijke wijze dat wetgeving, implementatie en handhaving drastisch aangescherpt moeten worden om daadwerkelijk veilig en eerlijk voedsel te kunnen garanderen. Toch stelt de Europese Commissie momenteel slechts cosmetische veranderingen voor. foodwatch voert hiertegen campagne en heeft acht eisen om tot betere consumentenbescherming te komen. Rond misleiding wil foodwatch onder andere dat de wet wordt aangepast om ook potentieel misleidende uitingen te verbieden. Nu komen fabrikanten vaak nog met misleidende informatie weg omdat het moeilijk is om te bewijzen dat iets daadwerkelijk misleidend is. Het voorstel van foodwatch maakt het makkelijker om misleiding te voorkomen.
