Wat bedoelde Voltaire toen hij zijn ‘Candide‘ besloot met deze zin: ‘Il faut cultiver son jardin’, ‘Je moet je tuin bewerken’?
In de brievenrubriek van de VPRO-gids had iemand beweerd dat Voltaire met dat slotzinnetje verwees naar ‘het uitoefenen van geslachtsgemeenschap’.
Een ander reageerde daarop. Hij vroeg zich af wat de bron was voor die uitleg. In brieven had Voltaire zelf het vijf keer over die slotzin gehad, maar zonder de seksuele uitleg te noemen. Twee Franse woordenboeken die de zin citeren, houden het erop dat Voltaire een algemeen pleidooi hield voor verstandig handelen en werken.
Deze briefwisseling laat zien hoe betekenisgeving werkt. De eerste briefschrijver neemt alle vrijheid om zijn eigen interpretatie te geven van dat beroemde zinnetje. Hij lijkt te zeggen: ‘Als ik dit erin lees, wie zal mij dat beletten?’.
De ander vraagt naar de bron. Die is kennelijk nodig voor verantwoorde betekenisgeving. De meest gezaghebbende bron is Voltaire zelf, maar woordenboeken kunnen ook dienst doen. Deze briefschrijver lijkt te denken: ‘Alleen wat de auteur en literatuurwetenschappers zeggen, overtuigt mij’.
Hebben lezers als betekenisgevers vrij spel, of zijn er beperkingen? Interessante vraag, ook bijvoorbeeld als het om zinnetjes uit heilige boeken gaat…
We hebben een gratis mailinglijst.
Abonneer je op onze ochtend- of avondeditie
Kleine (?) correctie: Voltaire schreef “Il faut cultiver notre jardin”.
‘Il faut cultiver son jardin’, is wat mij, drs Franse taal- en letterkunde betreft het juiste citaat. Los daarvan Ferdinand, je had de moeite kunnen nemen om uit te leggen waarover Candide van Voltaire gaat.
De vraag van dhr. Droogers is totaal niet interessant en dat weet hij zelf ook wel :-) Heilige boeken bestaan natuurlijk niet, tenzij alle boeken heilig zijn. En daar is heel veel voor te zeggen. Maar niet in de zin dat de heiligheid rechtvaardiging is om elkaar naar het leven te staan of erger.
De Bijbel werd wel “De Heilige Schrift” genoemd. Een joya leraar zei eens tegen de groep: “waarom schrijven jullie je eigen Heilige Schrift niet”. Dat advies heb ik overgenomen. Dagelijks schrijf ik een stukje en lees ook wel weer ‘oude jaargangen’ terug. Met verwondering/herkenning en een nieuwe blik. Nog steeds ben ik dankbaar voor de goede raad.
André, als betekenisgever was je al vrij en blijf je vrij.
Kees, “mijn heilige schrift” is niet heilig. Ze is me wel dierbaar, als weerslag van een proces. Verder is het elkaar naar het leven staan natuurlijk niet heilig. Wel wat uit de stilte, de Leegte voortkomt mag volgens mij die betekenis en naam krijgen. Uit de Bron….
Piet, heilig is wat mij betreft hetzelfde als dierbaar.
Probeer eens een eigen heilig schrift zonder woorden. Ik hoor tegenwoordig als ik de slaap nog niet kan vatten een merel. Geen woorden en toch de boeddhanatuur!