‘Moet hulp bij zelfdoding ook mogelijk worden als iemand niet ziek is maar wel vindt dat het leven voltooid is?’ Deze vraag stond centraal tijdens het Grote Voltooid Leven Gesprek dat de NVVE vrijdag 18 april 2025 organiseerde. Op het podium waren de meningen verschillend; in de zaal was men vrijwel unaniem van mening dat de zelfgekozen dood een autonome beslissing zou moeten zijn.
Onder leiding van presentator Elles de Bruin, bekend van het consumentenprogramma Max Meldpunt, werd in twee rondes gediscussieerd over het onderwerp voltooid leven. Is er een wet nodig naast de huidige euthanasiewet? Die wet maakt een vrijwillig levenseinde mogelijk voor mensen met een medische diagnose die uitzichtloos en ondraaglijk lijden.
Luide roep
De aanleiding voor het organiseren van het Grote Voltooid Leven Gesprek is de steeds luider wordende roep om het vrijwillig levenseinde ook mogelijk te maken voor mensen die niet ziek zijn. Een belangrijke aanjager hiervoor is het gegeven dat we steeds ouder worden: ziektes waar we vroeger dood aan gingen, worden tijdig opgespoord en/of zijn steeds beter te behandelen. Tweede Kamerlid Anne-Marijke Podt, indiener van het D66-wetsvoorstel Voltooid Leven, wees er daarnaast op dat de huidige ouderen de eerste generatie is die opgroeide met autonomie en het gewend is eigen keuzes te maken. In de jaren zestig van de vorige eeuw vochten zij voor het recht op abortus en andere persoonlijke vrijheden.
Zwitserland
De middag in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam werd – na een gesproken column van cabaretier Johan Goossens – ingeleid door NVVE-bestuursvoorzitter Fransien van ter Beek. Zij vertelde het verhaal van Kees d’Angremond. Eerder dit jaar kreeg ter Beek een brief van vrienden van Kees. Hij was lid van de NVVE en zéér op de hoogte van de mogelijkheden die de euthanasiewet biedt. Toch voelde hij zich gedwongen de tocht naar Zwitserland te maken voor zijn vrijwillige levenseinde. Hij had mogelijk wel euthanasie kunnen krijgen, maar was niet bereid aan het einde van zijn leven nog eens door allemaal medische hoepels te springen. Kees vond dat hij eigenlijk niet afhankelijk moest zijn van een arts.
Rol overheid
Aansluitend werd er door een panel gesproken over de vraag of, en zo ja welke rol de wetgever moet spelen in het mogelijk maken van het vrijwillig levenseinde. Dat is ingewikkeld, omdat de overheid ook de plicht heeft het leven te beschermen. Gezondheidsjurist Martin Buijsen verdedigde de opvatting dat een Voltooid Leven Wet niet nodig is. Hij wees erop dat onder de huidige euthanasiewet al veel mogelijk is: zo is euthanasie ook mogelijk bij een stapeling van ouderdomsaandoeningen. Postdoc-onderzoeker palliatieve geneeskunde Iris Hartog vond het ingewikkeld dat er in het wetsvoorstel niet gekozen is voor een volledig autonome route – in het voorstel is er een toets door een levenseindebegeleider. D66-Kamerlid Podt ging vooral in op de grens van 75 jaar die in haar wetsvoorstel staat. Iedereen was het er wel over eens dat elke leeftijdsgrens arbitrair is.
Stellingen
Na de pauze werd er gediscussieerd aan de hand van verschillende stellingen. KNMG-ethicus Gert van Dijk wees erop dat als je hulp bij zelfdoding wettelijk wilt regelen, je er niet aan ontkomt regels te stellen. De Haarlemse huisarts Sabine Vuister vertelde dat zij in haar praktijk veelvuldig te maken heeft met mensen die existentieel lijden. Om hen te helpen bij het vrijwillig beëindigen van hun leven, is zij onder de huidige wet gedwongen er een medische oorzaak aan te verbinden. Vuister vindt eigenlijk dat Nederland er maar aan moet wennen dat er een voltooid leven bestaat. In de zaal was overwegend het geluid te horen dat het vrijwillig levenseinde een autonome beslissing zou moeten zijn. In deze ronde maakte het verhaal van Els van Poppel indruk: zij vertelde over de zelfgekozen dood van haar vriendin, die noodgedwongen voor Middel X koos. ‘Het zou veel beter geregeld moeten worden’, vond Van Poppel.
Geen rustig bezit
In de afsluiting benadrukte Van Dijk de bijzondere positie van Nederland in het euthanasiedebat. Veel mensen – in de zaal maar ook daarbuiten, blijkt uit verschillende opiniepeilingen – vinden dat er meer mogelijk moet zijn als het gaat om hulp bij het zelfgekozen levenseinde. Tegelijkertijd is het een feit dat Nederland al liberale wetgeving heeft. ‘Wees voorzichtig’, aldus Van Dijk. Ook Fransien van ter Beek wees erop dat in het huidige tijdsgewricht de euthanasiewet geen rustig bezit is.
Dé oplossing voor het vraagstuk voltooid leven leverde de middag niet op. De NVVE blijft het gesprek hierover aanjagen.
Bron nieuwsbrief NVVE https://www.nvve.nl/actueel/nieuws/zelfgekozen-dood-zou-autonome-beslissing-moeten-zijn/?utm_medium=email
