Boeken – Zingeving is voor ieder mens bereikbaar

Onlangs verscheen ‘Waar een wil is, is een omweg’ van Wouter ter Braake. Wouter ter Braake vond, na een lange (om)weg zijn rust en ‘zingeving’. Die (om)weg begon verre van gemakkelijk. Een moeilijke jeugd vol alcoholmisbruik, ruzie en geweld veroorzaakte dat hij zich ontwikkelde tot een ware rebel. Hij zette zich af tegen de gevestigde orde, was de jongste stakingsleider in de havens van Rotterdam en …ging op zoek naar zingeving.

Over het pad naar zijn uiteindelijke bestemming en de lessen die hij daaruit leerde, schreef hij een boek waarin hij zijn lezers deelgenoot maakt van zijn vele omzwervingen, valpartijen, ontmoetingen en zijn geleidelijke acceptatie en vergeving die leidde naar zijn transformatie. Een autobiografie gecompleteerd met reflecties.

Tegenwoordig is Wouter ter Braake coach van ZinenZen, een praktijk voor mens- en organisatieontwikkeling en zingevingsbegeleiding. Het doorgeven van levenswijsheid in de rol van mentor, trainer en coach sluit naadloos aan bij het feit dat hij zijn verhaal met de buitenwereld deelt.

Ik ben in de gelukkige omstandigheid om Wouter ter Braake enkele vragen te mogen stellen en reis daarvoor af naar zijn woonplaats Barendrecht. Daar bevindt zich ook het sfeervolle Grandcafé Double Dutch waar wij elkaar treffen. Het is heerlijk weer, dus nemen we plaats op het fraaie terras van Double Dutch. Terwijl wij de zon langzaam onder zien gaan en met een drankje in bestelling, stel ik Wouter mijn eerste vraag.

Wouter, in ‘Waar een wil is, is een omweg’ ga je weliswaar met regelmaat ‘de diepte’ in, maar het is zeker geen belerend boek. Bovendien weet je het geheel op fijne wijze te verluchtigen met een flinke dosis humor. Is dát ook wat je voor ogen had toen je het begon te schrijven?

“Daar heb ik vooraf niet zo over nagedacht. Maar nu je het vraagt besef ik dat ik er sowieso voor waak om niet belerend te zijn. Ook in het gewone leven. Afhankelijk van wat een ander bezighoudt, of vraagt, ga ik de ‘diepte’ in. Ik heb wel een drive dat gesprekken ergens over moeten gaan. Ik ben gaan schrijven voor mijzelf, maar ook met het idee dat ik mijn verhaal aan anderen wilde vertellen. Het moest meer zijn dan alleen maar een beschrijving van feitelijkheden en gebeurtenissen. Voor mij zijn reflecties en (noem het) het trekken van levenslessen juist de krenten in de pap, diepgang. Maar zonder karrevrachten aan filosofieën of psychologische rimram. En humor? Grappig dat je dat zegt. Dat zal te maken hebben met, wanneer ik het leven of mijzelf van een afstandje bekijk, dat dan vaak milde humor de kop opsteekt. Een milde, maar mededogende, lach over de onbeholpenheid en het gestuntel dat bij het leven hoort. Als het gaat om die relativerende lach en zelfspot, daar ben ik in veranderd, in gegroeid. In de eerste helft van mijn leven domineerde meer de boosheid.”

Jouw levenspad was niet het meeste gemakkelijkste en zou bij veel mensen juist onverwerkte wrok en pijn veroorzaken. Heb jij daar volledig mee af weten te rekenen en wat heeft jou daarbij het meest geholpen?

“Ik ben niet anders dan de meeste mensen. Ik heb lang, wellicht te lang, onverwerkte wrok en pijn met mij meegedragen. Daar doe je jezelf en ook anderen geen plezier mee. Ik heb het geluk gehad dat ik (van nature?) eigenschappen meegekregen heb als flexibiliteit, een zekere lef en nieuwsgierigheid. Die eigenschappen hebben mij voortgestuwd. Ook op momenten dat ik het allemaal niet meer zag zitten. Zij brachten mij vaak nieuwe ervaringen en nieuwe wegen (en omwegen). En van die ervaringen leer je. Ik heb ook veel gelezen en dat brengt ook wijsheden op je pad. Al doende lerend op de levensweg en al lezend heb ik wrok en pijn kunnen loslaten. Daar gaat mijn boek vooral over. Over de kracht van het loslaten en vergeven. De ontdekking dat het leven eigenlijk een leerschool is voor vergeven. Als je het voorrecht geniet dat te ontdekken gaat je hart open en wordt de leiding overgenomen door een liefdevol hart.”

Ik ben even stil van dit fraaie antwoord en vraag Wouter even later wat hij wil bereiken met zijn boek. Hij antwoordt: “Praktisch gezien een groot lezerspubliek. En voor iedere lezer herkenning, zo mogelijk troost en wellicht inzichten. Maar dat klinkt misschien wat aanmatigend?” Het boek gelezen hebbend, vind ik dat zeker niet aanmatigend en denk dat heel veel lezers er juist dát uit zullen halen. Ik ben benieuwd of het schrijven van het boek Wouter zélf ook nog iets gebracht heeft.

Wouter: “Ik krijg veel reacties. Dat men ‘het verhaal ingetrokken wordt’. Dat de schrijfstijl boeiend is. En ook ‘ik heb jouw verhaal achter elkaar uitgelezen’. Dat streelt uiteraard mijn ego, het gevoel ‘ik ben schrijver’. Maar de reacties van herkenning en vooral van hen die zeggen ‘jouw verhaal heeft mij aan het denken gezet,’ die reacties  zijn hartverwarmend. Vooraf had ik geen bewust doel met het schrijven. Enkel de innerlijke drang ‘dit verhaal wil verteld worden’. Nu terugkijkend zou ik zeggen dat het mij de bevestiging heeft gebracht dat het leven een leerschool is voor vergeven en een leerschool om te leren jezelf en anderen vanuit liefde te benaderen.

Wouters’ jeugd is verre van harmonieus geweest en ik ben dan ook benieuwd welk advies Wouter –met de wijsheid van vandaag- zijn 15-jarige zelf zou geven. Na een lichte aarzeling komt zijn antwoord:

“Het belangrijkste zou zijn ‘geloof in jouw dromen, ga ervoor’. Ik leer in mijn coaching van VMBO-leerlingen dat hen helpen te ontdekken wat hun individuele kwaliteiten zijn, een belangrijke stap is. Het is verdrietig te merken dat hen vaak voorgehouden wordt wat ze allemaal niet kunnen, in plaats van wat ze aan prachtigs in hun mars hebben. Ik denk dat als je hun zelfvertrouwen weet te stimuleren, zo’n advies in een vruchtbare bodem terechtkomt. En daar zou ik als vijftienjarige veel aan hebben gehad.”

Jouw boek wordt goed ontvangen. Zo las ik een fraaie recensie (een van de velen) op lezersplatform Hebban, waarin een recensent schrijft: “Wouter laat je ervaren hoe hij door een transformationeel proces is gegaan en welke rijkdom aan inzichten van leermeesters, zangers, dichters en vooral gewone mensen dichtbij en veraf hem hebben geïnspireerd. Hij heeft de moed gehad om door de pijn heen de zin van het leven te willen ervaren en daar ons deelgenoot van te maken. Dit delen komt tot een verrassende ontknoping in het laatste essay ‘Het Boek van Alles’. Laat je inspireren door deze verhalen van Wouter als een spiegel voor je eigen zoektocht als ziel naar zin..” Ik vond dat bijzonder treffend. Wat deed dat met jou?

“Als eerste ga ik gloeien van trots. Mijn ego zou deze tekst van de daken willen schreeuwen. Maar gelukkig weet ik me met beide benen op de grond te houden. Wat daarbij helpt is boodschappen doen, koken, of de luier van mijn kleindochter van een jaar verschonen. Wat zeker ook helpt is een liefdevolle partner die helpt voorkomen dat ik ga zweven. Maar wat bovenal goed werkt is dagelijks even de stilte ingaan en te mediteren.”

Een partner, een kleindochter, luiers… Wil je iets vertellen over jouw thuissituatie?

“Mijn vrouw en ik zijn vierendertig jaar samen. We wonen in Barendrecht en zijn gek op Rotterdam. Samen hebben we twee zonen en ik heb een zoon uit een eerder huwelijk. Die laatste woont al twintig jaar in Italië en heeft twee dochters. In september gaan we er weer op bezoek, als corona tenminste geen roet in het eten gooit. De band met hem en zijn familie en ook die tussen hen en onze jongens is mooi en hecht. Verder ben ik al wat jaren gepensioneerd, maar nog aardig actief met begeleiding van teams en met individuele coachingen. Het ondersteunen van VMBO-leerlingen in de grote Rotterdamse volkswijken is vrijwilligerswerk. Zin en Zen is mijn werkpraktijk. Mijn vrouw zorgt dat er genoeg tijd en ruimte blijft voor ‘Zin in Zon’.”

Aardig actief lijkt mij een understatement! Wat een diversiteit aan activiteiten. Het is haast een wonder dat Wouters’ boek er gekomen is. Ik ben bijna door mijn vragen heen, maar wil nog een paar dingen weten van deze veelzijdige man, zoals zijn favoriete schrijfmoment.

Wouter: “ik schrijf als ik er zin in heb. Soms even snel tussendoor ergens (op mijn mobiel), maar voor uitgebreider werk vooral in de ochtenden. Niet te vroeg en na wat koffie.

In welke setting kreeg je de meeste/beste ideeën voor je boek?

“Jaren geleden. Ik was net met pensioen en volgde een leergang op de Hogeschool voor Geesteswetenschappen in Utrecht. We kregen onder meer les van Willemijn Soer, een geweldige docente in het vak autobiografisch en zintuigelijk schrijven. Toen ontstonden de eerste episodes van wat later dit boek zou worden..”

Wanneer je het boek van Wouter hebt gelezen, wil je het antwoord op mijn laatste vraag écht weten: Is er een volgend boek in wording?

“Ik ben ooit begonnen met dichten. Dat doe ik nog steeds en vaak. Toen ik zeventig werd heb ik een bundel uitgegeven onder de titel ‘Het pure in mijzelf’. Ik heb inmiddels een opzet en al een deel van een volgend boek onder de titel ‘Mijmeren met gedichten’. Korte verhaaltjes/ beschouwingen/filosofietjes, steeds aanpalend aan een gedicht. Idee is dat eind van dit jaar te laten verschijnen.”