Jos Verhoeven geeft vanaf het begin in 1998 leiding aan de Start Foundation. Jos neemt het op voor mensen die wél willen, maar niet kunnen werken. Zo betaalt het door hem opgerichte Stoutfonds de boetes die werkgevers krijgen als ze jongeren zonder verblijfsvergunning aan een stageplek helpen.

“We willen een systeembreuk, een radicale trendbreuk in gang zetten. In Nederland kunnen de uitkeringsinstanties bepalen wat jij moet doen omdat zij jouw inkomen garanderen. Mensen zijn afhankelijk geworden van de instanties. Dat willen we losmaken. We willen dat mensen zichzelf meer verantwoordelijk gaan voelen voor hun situatie en ook de mogelijkheid krijgen om die aan te pakken.” Jos Verhoeven, directeur Startfoundation is aan het woord en legt halverwege het interview zijn kaarten op tafel. Een radicale trendbreuk wil hij bereiken met de komst van Greyston Bakery naar Nederland, breken met de gangbare conventies om mensen echt verder te helpen.

Jos Verhoeven

De Startfoundation is een onafhankelijke maatschappelijk investeerder, waarmee Verhoeven werk wil creëren voor mensen die onvoldoende in staat zijn om zelfstandig een baan te vinden, en drempels wegnemen die mensen weerhouden om een baan te vinden en te houden. En het drempelloos solliciteren, dat is wat Jos Verhoeven intrigeert in het werk van de Greyston Bakery. “Het is de meest radicale vorm van anoniem solliciteren die er in de wereld bestaat. Er is geen enkele barrière om aangenomen te worden voor werk. Je zet je naam op een lijst en hoeft niet te vertellen wat je allemaal meegemaakt hebt, waar je vandaan komt en waar de gaten in je cv vandaan komen.”

koekjes bakken

Afgelopen oktober las ik in de krant dat de Greyston Bakery naar Nederland komt. De Greyston Bakery is in 1982 opgericht door Bernie Glassman, de vader van de Zen Peacemakers. “Wij huren geen mensen in om koekjes te bakken, maar wij bakken koekjes om mensen te kunnen inhuren.” Dat is de missie van Greyston. Bernie en zijn mensen gaven werk aan daklozen en hielp hen aan huisvesting en begeleiding bij schulden en andere problemen. En nu steunt de Startfoundation het initiatief met $ 500.000, lees ik. Ik ga op onderzoek uit en interview Jos Verhoeven, directeur van Startfoundation. Ik vraag hem allereerst waarom de bakkerij naar Nederland wil komen.

“Greyston bakt de brownies die Ben & Jerry’s in hun ijs verwerkt. Het is zelfs 50% van hun productie. De fabriek die het ijs van Ben & Jerry’s maakt voor Europa maakt staat in Hellendoorn. Nu worden die brownies verscheept naar Europa. Het zou een groot logistiek voordeel zijn als de fabriek van Greyston dichterbij Hellendoorn zou staan. En de ecologische footprint zou ook een stuk kleiner zijn als die transporten verminderd zouden kunnen worden. Zelf dachten ze aan Engeland, aan Manchester of Londen, vanwege de taal. De Engelse taal zou de brug naar Europa zijn.”

Amsterdam

Jos Verhoeven hoorde van de plannen en kwam in actie. Hij nodigde de directie van Greyston uit in Amsterdam. “Zij vonden het interessant om te komen en ik heb ervoor gezorgd dat er een warm badje voor het bezoek aan Nederland was, door burgemeester Eberhard van der Laan te betrekken en allerlei mensen uit het bedrijfsleven van Amsterdam Inbusiness. Wij zegden onze ondersteuning toe. De directie raakte geïnteresseerd ook al probeerde Manchester door met grote loonkostensubsidies het bedrijf te trekken. Wat meegespeeld zal hebben dat net in die periode voor de Brexit werd gekozen. Daarom besloten ze naar Nederland te komen en een fabriek in Amsterdam-West te starten. Het traject van terrein zoeken, vergunningen aanvragen en bouwen kon voor Greyston starten.”

“Wij zijn geïnteresseerd omdat we radicaal drempelloos solliciteren willen introduceren in Nederland. Een aantal bedrijven en wij gaan nu al beginnen met pilots om straks als Greyston start in Amsterdam, en dat zal in 2020 zijn als de fabriek gebouwd is, het Open Hiring model aangepast te hebben aan de Europese en Nederlandse omstandigheden. In het midden van 2018 openen we het Open Hiring centrum Nederland. Zo willen we veel meer bedrijven betrekken dan alleen de Greyston Bakery. De fabriek zal zo’n 60 banen opleveren, we zullen ruim 200 trainingen geven om het Open Hiring model te introduceren. In 2030 moeten er duizenden baankansen bij verschillende bedrijven zijn gemaakt. Onze droom is dat bedrijven over heel de wereld dit systeem gebruiken en mensen aannemen op hun mogelijkheden en niet op verleden, naam, ras, geloof, of andere niet ter zake doende criteria.”

trendbreuk

Het radicaal anoniem solliciteren is een Amerikaans antwoord op een Amerikaans werkelozen probleem. Nederland heeft een andere cultuur, andere wetgeving, veel meer voorzieningen. Ik vraag aan Jos hoe radicaal anoniem solliciteren voor Nederland een antwoord kan zijn.

“Mensen moeten echt gemotiveerd zijn om hun naam op de lijst te zetten voor de bakkerij als ze al een inkomen hebben. Dat zal in Nederland anders zijn dan in de VS. De Nederlandse wetgeving en inkomenszekerheid maken dat we het model niet zonder meer kunnen introduceren. We hebben er niets aan als mensen zich melden omdat ze sollicitatieplicht hebben. We gaan groepen definiëren die in aanmerking komen, we denken nu aan alleenstaande moeders, vluchtelingen, ex-gedetineerden, mensen die moeilijk aan het werk komen terwijl ze het echt wel willen.

We zitten nu nog in een voorstadium, we analyseren het model, we rafelen het uiteen en proberen het te vertalen naar de Nederlandse arbeidsmarkt en regelgeving. We richten daarom pilots in bij bedrijven. Wat willen weten wat we gaan tegenkomen en hoe we de kinderziekten weg krijgen. Dan maken we een overdraagbaar model voor de rest van het bedrijfsleven.

En er is nog iets essentieel. Als werkgever doe je er ook alles aan om je werknemer aan het werk te houden. Waar lopen de mensen die niet aan het werk komen tegen aan? Hoe moet je het organiseren zodat ze volwaardig aan het werk kunnen blijven? In de VS gaat dat heel ver, daar hebben mensen geen bankrekening, geen huis, geen voedsel en kunnen hun kinderen nauwelijks opvoeden. In Nederland hebben we allerlei voorzieningen, dus gaat het meer om het organiseren en regelen van de samenwerking met die clubs dan het opnieuw opzetten van zaken als huisvesting, schuldhulpverlening.”

“Dit is een joint venture van Greyston en Startfoundation. We gaan onze pilots doen, de komst van de Bakery zal een boost geven aan het radicaal anoniem solliciteren. De jaren daarop gaan we naar 100 tot later 1000 bedrijven die dit gaan doen. Als we dat in combinatie met de juiste doelgroepen gaan doen zou dat moeten lukken. Het is heel ambitieus maar we zien dat instanties en werkelozen die elkaar afhankelijk houden per saldo geen reet oplevert. We willen een trendbreuk in gang zetten, meer verantwoordelijkheid, meer kansen, minder drempels voor werk. Dus moeten we het maar eens helemaal anders proberen.”