• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Vrije wil en gebonden wil

Vrije wil en gebonden wil

27 mei 2016 door Hans van Dam

“Hebben wij een vrije wil?”
“Vrije wil bestaat niet.”
“Hoezo?”
“De wil is altijd gebonden.”
“Waaraan?”
“Aan wat hij maar wil.”
“Zoals?”
“Een droomhuis, verlossing, wijsheid, een kind, alcohol, nirwana, een slank lichaam, een betere wereld, liefde, geld, gezondheid, werelds geluk, hemels geluk, zelfbeheersing, onverstoorbaarheid, populariteit, een goede leraar, leerlingen, vrede, oorlog, het beste, het slechtste, het hoogste, het laagste, het duurste, het goedkoopste, het grootste, het kleinste, het mooiste, het lelijkste…”
“Maar ik kan toch zeker…”
“Kun jij ergens in jezelf ook maar het geringste spoortje vrije wil ontdekken?”
…
“En?”
“Niks.”
“De wil is altijd gebonden.”
“Raar.”
“Vandaar dat je er nooit over kunt beschikken.”

baton

Deze tekst maakt deel uit van de Perongelukexpress, een serie over de vrije wil.

 

Categorie: Hans van Dam Tags: anatman, de perongelukexpress, niet zelf, niet-weten, vrije wil, vrijheid

Lees ook:

  1. De perongelukexpress
  2. Kiezen is (g)een keuze
  3. Geen touw aan vast te knopen
  4. Vrijheidsbeeld of beeldenstorm

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Sjoerd zegt

    27 mei 2016 om 22:24

    Lijkt me een correcte redenering, maar waar komt die wil vandaan, waar zetelt de wil,wat is de bron voor de begeerte /hebzucht of het verlangen?

    Is de wil niet gewoon een excuustruus van een uit de hand gelopen apenras?

    • Siebe zegt

      28 mei 2016 om 20:55

      Hallo Sjoerd,

      Waar zetelt de wil?

      Ik vind dit het meest duidelijk te maken voor mezelf met het voorbeeld van een regenboog. Een regenboog komt nergens vandaan wanneer ie ontstaat.
      En gaat ook nergens naartoe wanneer ie verdwijnt. Het is gewoon een verschijnsel dat voorwaardelijk ontstaat en bestaat en weer verdwijnt.

      Op dezelfde manier schijnt dit te gelden voor de verschijnselen die in de geest voorwaardelijk ontstaan. Of dat nu de gewaarwording is van een specifieke geur, een specifiek geluid, wil, haat, hebzucht etc. het is iets wat hier en nu, op actuele wijze, voorwaardelijk ontstaat, even bestaat en weer verdwijnt. Het komt daarbij niet uit de geest en ook niet uit het brein. Niet uit de ruimte of waar dan ook vandaan. Het idee dat het ergens vandaan moet komen is verkeerd. Het zetelt ook nergens voordat het ontstaat. Als het ontstaat, zoals bij een regenboog, ontstaat het als iets wat nergens vandaan komt.

    • Siebe zegt

      29 mei 2016 om 11:24

      Bij het onderricht over begeerte, als oorzaak van lijden, gaat het de Boeddha mijns inziens er om dat je begrijpt/inziet dat het zoeken naar beloning voor jezelf, in de vorm van even een moment geluk, in het geconditioneerde, eigenlijk averechts werkt.

      In extreme vorm is dat onmiddellijk zichtbaar bij een junk. Het uit zijn op beloning brengt juist geen echte beloning. Je gaat juist kapot.

      Leef je nu op deze wijze dat je beloning verwacht en zoekt in prikkels/gevoelens/staten die tijdelijk en op geconditioneerde wijze bestaan, dan maak je jezelf een slaaf van het beloningscentrum van het brein. Dat zal steeds actiever worden. Dat ervaar je als hunkering, gemis, een sterk gevoel van onvoldaanheid en verscheurdheid. Heel naar.

      Dus, in werkelijkheid beloon je jezelf helemaal niet door de neiging te volgen om jezelf te belonen. Het is eerder weer een klein stapje verder op weg naar nog sterkere afhankelijkheid en ongeluk.

      De Boeddha moedigt juist aan om in deze keuze jezelf te willen belonen gevaar te zien. Dit lijkt me reeel. Het gevaar van gehechtheid, afhankelijkheid, sterker wordende hunkering. Het rijpt als ongeluk.

      Hoe zwakker juist de neiging is om jezelf te belonen hoe vredevoller je bent, in alle omstandigheden. Hoe minder veeleisend je bent. Tevreden. Hoe minder ook hunkering in je leven speelt. Dat is alleen maar winst voor jezelf.
      Er zit geen winst in een beloningscentrum dat constant vuurt.

      De markt verlokt mensen echter eindeloos om te kiezen voor de neiging jezelf te belonen met ijs, met de meest exotische smaken, met prachtige aanblikken, mooie avonturen etc.

      Het is alsof je als een verslaafde leeft in een land met allerlei ontzettend lieve dealers die elk moment voor je klaar staan je te helpen…

      Het moet wel Mara’s invloed op de wereld zijn. Waarom? Omdat het niet gebeurt vanuit onwetendheid.
      Een dealer weet best dat hij niet het heil van zijn klanten dient maar gaat toch door met verkoop. Hij maalt alleen om geld. Is alleen op winst uit.
      Zo is dat eigenlijk ook met heel veel bedrijven en producten.
      Men wil mensen bewust binden en afhankelijk maken van de producten en dat lukt heel goed. Ondertussen worden we toch platgegooid met de illusie hoe goed men het allemaal met ons voor heeft…

      Ziek

  2. Petra Klene zegt

    28 mei 2016 om 16:37

    Eind jaren ’60 toen ik nog met een ingekeerd en serieus/vroom gezicht frequent de Kosmos op de Prins Hendrikkade bezocht in Amsterdam, was daar een keer een swami / Guru, ze grossierden ermee denk ik, die met o.a. met de kernleden van de Kosmos sprak. Ze waren volledig vrij, hadden dus een geheel vrije wil en konden alles doen wat ze wilden in o.a. het Thee-café beneden waar je met groot gemak de Wietdampen met een aardappelmesje tot dobbelsteentjes uit de lucht kon snijden en waar geroutineerd op de trappen naar de Zen-zolder met Erik Bruin, moeiteloos cocaïne werd verkocht door meerdere dealers.
    De betrokken swami keek ze nog eens goed aan en zei als jullie dan zo vrij zijn met zo’n vrije wil, hoe kun je dan ontkomen aan elke ademtocht die je lijf nodig heeft, een keer poepen op een dag en meerdere keren piesen op het toilet elke dag? Daar hadden ze nooit aan gedacht, ze bleken zich in onvrijheid vrij te voelen.
    Net zo vrij als wij ons voelen met onze dagelijkse plechtige belofte voor onze puja om af te zien van doden, stelen, onzedelijke voorstellen doen aan elke voorbijganger, liegen dat het gedrukt staat en nooit een joint roken of een neut naar binnen werken of echt veel geld willen verdienen!
    Kortom we beloven wat af voor de Boeddha.
    O ja, het is slakkentijd buiten en ik ga fanatiek elke morgen de nogal grote tuin in om de ontoombare slakkenlegers een beetje in te tomen met m’n lullige emmertje met wat zeepwater, waar die arme slakken terstond in verzuipen om nog wat planten in de groentetuin te redden van de nachtelijke slakkenkaalslag.
    Ja, het blijft lullig al die dooie slakken en eigenlijk net zo lullig als die plechtige belofte “ik onthoud mij van te doden………”

    • Siebe zegt

      30 mei 2016 om 12:34

      Ik heb niet veel slakken in de tuin maar als ik ze zie verplaats ik ze gewoon. Dat kan toch ook? Je kunt toch een emmer vullen en ze naar een bos(je) in de buurt brengen ofzo? Waar ze genoeg te eten hebben en je weet dat ze niet terugkomen.

      De intentie niet te doden is niet lullig Petra maar een mooie gelofte, niet gemakkelijk in de praktijk te brengen. Weet ik ook uit ervaring. Tuinieren is een heel gedoe wat deze gelofte aangaat.

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Hans van Dam is de auteur van de Agnosereeks, een serie van 13 boeken over niet-weten. Lees ze gratis op NietWeten.nl of in het BD, of als paperbacks tegen kostprijs. Disclaimer. Contact. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 29 mei 2025
    Rust, eenvoud en tevredenheid
  • 31 mei 2025
    Workshop meditatie | Omgaan met tegenslag en pijn
  • 1 juni 2025
    Thuiskomen in het lichaam - Meditatiedag met Lex van Heel
  • 2 juni 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 3 juni 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 4 juni 2025
    Zen Spirit zenmeditatie Arnhem, 1e helft 2025 8 januari-25 juni
  • 4 juni 2025
    Zenmeditatie in Leiden
  • 5 juni 2025
    Introductieworkshop ‘Leven vanuit Vrijheid’
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Deconstructie van het godsbeeld van Pseudo-Dionysius

    Hans van Dam - 23 mei 2025

    Over het verschil tussen weten-wat-niet en niet-weten.

    De wolk van niet-weten

    Hans van Dam - 22 mei 2025

    Over beeldloze mystiek en mystiekloze beelden.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • PAN-NL – Meeste aardbeien, kropsla en druiven bevatten PFAS
    • Hoe noem je iemand die de lege leer uitlegt?
    • Het jaar 2025 – dag 150 – voedseldropping
    • ‘Hulpplan’ VS en Israël: meer concentratiekamp dan hulpverlening
    • Ad van Dun – Zelfonderzoek – jezelf en de werkelijkheid steeds beter leren kennen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.