God, de Allerhoogste, vroeg Bayazid wat hij wilde. Hij antwoordde: ‘Ik wil niet-willen.’

Rumi

---

Hans: Niet willen willen is nog steeds willen.

Ayah: Misschien wilde hij ook niet nietwillen.

Hans: Niet willen nietwillen is nog steeds willen.

Ayah: Wat had hij dan moeten zeggen?

Hans: Moeten zeggen is moeten, of je wil of niet.

Ayah: Volgens mij bedoelt Bayazid dat hij alleen maar wil wat God wil.

Hans: En als God dat niet wil?

Ayah: Verdraaid.

Hans: Willen wat God wil is nog altijd willen.

Ayah: Misschien had hij moeten zeggen, ‘Gods wil is mijn wil.’

Hans: Van de wil in de sloot.

Ayah: Hoezo?

Hans: Wie weet wat God wil?

Ayah: God weet wat God wil.

Hans: Misschien wil God wel wat Bayazid wil.

Ayah: Dan krijgen we kortsluiting.

Hans: Misschien is God wel willoos.

Ayah: Dan heeft Bayazid een probleem.

Hans: Of misschien weet Hij het ook niet.

Ayah: Was God niet alwetend?

Hans: Misschien wíl hij het niet weten.

Ayah: Dan weet hij het nóg.

Hans: Niets kunnen vergeten, wat een lot.

Ayah: Wat denk jij, hebben wij een vrije wil?

Hans: Jij wel, volgens jou.

Ayah: Jij niet, volgens jou?

Hans: Ik zou het echt niet weten.

Ayah: Ervaar jij dan geen keuzevrijheid?

Hans: Soms wel, soms niet…

Ayah: Maar?

Hans: Ervaringen bewijzen niets.

Ayah: Ervaringen bewijzen niets?

Hans: Behalve dat ze zich voordoen.

Ayah: Als we zo gaan beginnen…

Hans: Ben jij weleens duizelig?

Ayah: Soms.

Hans: Wat ervaar je dan?

Ayah: Dat de vloer kantelt. Dat de wereld om me heen draait.

Hans: Bewijst die ervaring dat de wereld om je heen draait of dat de vloer kantelt?

Ayah: Verdraaid.

Hans: Zei de derwisj.

Ayah: Duizeligheid is een illusie.

Hans: Kennelijk is ervaring niet altijd doorslaggevend.

Ayah: De ene ervaring is de andere niet.

Hans: Wat als je duizelig wordt op zee?

Ayah: Verdraaid.

Hans: Zei de derwisj.

Ayah: Dan was het toch geen illusie.

Hans: Waarom niet?

Ayah: Omdat het dek werkelijk draait en kantelt.

Hans: Nu is ervaring weer wel doorslaggevend?

Ayah: De ene ervaring is de andere niet.

Hans: En als er geen deining is?

Ayah: Verdraaid.

Hans: Zei de derwisj.

Ayah: Dan was het toch een illusie.

Hans: Dus ervaring is doorslaggevend, behalve als het een illusie is, tenzij dat ook een illusie is?

Ayah: Klinkt niet erg overtuigend, hè?

Hans: Wat je zegt.

Ayah: Dus ik heb geen eigen wil?

Hans: Dat is de vraag niet.

Ayah: Wat is de vraag wel?

Hans: Of jij de baas bent over je wil.

Ayah: Hoe stel je zoiets vast?

Hans: Makkie.

Ayah: Filosofen en wetenschappers zijn er anders nog steeds niet uit.

Hans: Daar zijn het filosofen en wetenschappers voor.

Ayah: Wat stel je voor?

Hans: Gewoon even kijken of je van wil kunt veranderen.

Ayah: Hoe bedoel je?

Hans: Probeer maar eens iets anders te willen dan je nu wil.

Ayah: Hè?

Hans: Probeer maar eens iets niet meer te willen dat je nu wel wil of iets wel te willen dat je nu niet wil.

Ayah: Ik weet niet of ik dat wel wil.

Hans: Daar heb je het al.

Ayah: Ik wil over de wil praten. Ik wil de wil begrijpen. Dat is wat ik wil.

Hans: Probeer het dan maar eens niet te willen.

Ayah: Maar dat wil ik niet!

Hans: Ik was er al bang voor.

Ayah: Nu begin ik toch te twijfelen of die wil wel helemaal van mij is.

Hans: En of hij wel zo vrij is.

Ayah: Als mijn wil niet van mij is, van wie is hij dan wel?

Hans: Is hij wel van iemand?

Ayah: Wat is een wil die van niemand is?

Hans: Is het dan wel een wil?

Ayah: Ben ik dan wel ik?

Hans: En was je ooit wel jij?

Ayah: Ik bedoel, wat is iemand die niet vrij over zijn wil kan beschikken?

Hans: God mag het weten.

---