Meer dan ooit vragen wij ons af: wat nu? Ons leven lijkt met de dag minder zeker, wat is het nieuwe normaal, wat is de nieuwe maat? Wie ben ik en wat draag ik bij?

“The knowing of oneself is the beginning and the end of all misery.” Jiddu Krishnamurti

We voelen ons onzeker over de toekomst, onze identiteit, de samenleving en alles wat zo snel verandert. Hoe krijgen we meer grip op de wereld waarin we leven, hoe maken we de connectie met het grotere geheel? Kunnen we als mensen omgaan met de grote problemen van deze tijd zoals klimaatverandering, de druk van social media en het misbruik van big data? Zijn deze problemen te groot of kunnen ook wij als individu iets bijdragen aan de oplossing?

Jan Bor, foto De boeddhistische blik, november 2017

Filosoof en publicist Jan Bor (1946) neemt ons in deze door de Boeddhistische blik uitgezonden vierdelige documentaire serie ‘Kan ik de wereld veranderen?’ mee op een zoektocht naar de relatie tussen het ‘ik’ en de wereld om ons heen. Hij spreekt daarover met spraakmakende experts die ons inspireren om onze problemen op een andere manier te bekijken en te benaderen. Experts uit o.a. de wereld van de cyberspace, psyche, spiritualiteit en filosofie, zoals: psychotherapeut Susan Bögels, internet kenner Douglas Rushkoff, boeddhistisch filosoof Jay Garfield en klimaatactivist Marjan Minnesma van Urgenda.

‘Er moeten een paar verstandige lui zijn die zeggen: dit gaan we doen.

– En dan graag een beetje slim leiderschap. […] Ze hebben het zichzelf nu natuurlijk al heel erg moeilijk gemaakt door gewoon niets te doen vanaf de jaren ’70. En in ieder geval niks vanaf 2015. Maar het kan nog steeds, en het kan ook nu nog steeds op een behapbare manier. We hadden vier decennia geleden al maatregelen moeten nemen. Maar dat hebben we niet gedaan. Want ons denken zat in de weg. Een bepaald soort denken waar we al vier eeuwen door worden bepaald.’ Marjan Minnesma.

De vraag ‘Wie ben ik?’ staat in deze serie centraal, zoals ook in iedere filosofie en wijsbegeerte. Een vraag die Socrates en de oude zenboeddhisten al bezig hield. Waarom is die vraag juist nu zo belangrijk? Omdat het denken over deze vraag een opening biedt naar een beter begrip van het menselijk bestaan en de wereld waarin wij leven. Als we de relatie tot onszelf begrijpen blijkt het mogelijk om anders naar schijnbaar onoplosbare wereldproblemen te kijken en dichter bij een oplossing ervan te komen.

‘Some people are optimistic about humanity’s capacity to learn from reflection and philosophy’.

Aflevering 4. IK KAN DE WERELD VERANDEREN 1 oktober 2020

In de laatste aflevering ontdekt Jan Bor hoopvolle ontwikkelingen voor de grote problemen waar we voor staan. Zelfkennis geeft de kans tot innerlijke revolutie. Als we werkelijk beseffen wat voor wezens we zijn, zijn we misschien in staat om de wereld ten goede te veranderen. Bor bespreekt het gedachtengoed van de 17e eeuwse Verlichtingsdenker Spinoza, voor wie autonomie een wezenlijk onderdeel van de democratie is. Ook legt hij aan de hand van Mondriaan uit hoe kunst ons anders naar de werkelijkheid kan laten kijken.

In deze aflevering spreekt Jan Bor met Arita Baaijens, schrijver/bioloog en Laura Sullivan van de Europese organisatie Wemove die een duurzame en sociaal rechtvaardige lobby in Brussel heeft opgezet.

‘Wij weten nu dat wij de wereld fysiek kunnen kapotmaken. Maar het is niet aan de mens om de natuur te redden, want de natuur redt zichzelf. Als de mens de natuur de kans geeft om dat te doen.’ Jan de Meyer.