Babeth Vanloo. Foto BOS.

Vanavond laat zendt de Boeddhistische blik een herhaling  van de door de Nederlandse filmmaakster Babeth M. Vanloo  gemaakte documentairefilm ‘Noah Levine dharma rebel’ uit. Gisteravond bekeek ik de afgelopen zondag uitgezonden film en was aangenaam verrast door de integriteit waarmee Vanloo het leven van deze dharma rebel in beeld bracht. Geen roffelende opkomst en verval, geen vooringenomenheid jegens de Amerikaan die in een paar maanden  tijd zijn hele door hem opgerichte sangha en therapeutische centra na een klacht van seksueel wangedrag door een vrouw zag verdwijnen. Vanloo gebruikte de camera als een verlengstuk van haar nieuwsgierige brein en maakt de kijker deelgenoot van haar eigen vertwijfeling zonder die op te dringen.

Als oud punker en een lijf vol tatoeages is de Amerikaanse boeddhistisch leraar Noah Levine geen alledaagse verschijning in de boeddhistische wereld. Als outsider geniet hij al jaren een sterstatus onder jongeren en spreekt met zijn stroming Against The Stream een zeer divers publiek aan die veel boeddhistische tradities niet snel weten te bereiken.

Dharma Rebel zou aanvankelijk een film worden over Refuge Recovery,  het succesvolle boeddhistische 12-stappen programma dat Noah heeft ontwikkeld om mensen van hun verslaving af te helpen. Door overmatige stress raken veel mensen tegenwoordig in de VS verslaafd aan legale pijnstillers, wat inmiddels is uitgegroeid tot een ware epidemie. Met behulp van meditatie en dharma (de boeddhistische leer) leert Noah zelf als adolescent van zijn verslaving aan alcohol en drugs af te komen wanneer hij voor de zoveelste keer vast komt te zitten in de gevangenis. Hij transformeert zijn leven van jeugddelinquent naar dat van boeddhistisch leraar. In die rol beïnvloedt hij talloze levens door de onconventionele manier waarop hij mensen door meditatie de waarde van een leven zonder drugs en alcohol leert in te zien. Met zijn meditatiecentra Against the Stream biedt hij in diverse steden medische en spirituele hulp en opvang.

Maar de positieve resultaten die Refuge Recovery boekt in het gevecht tegen verslaving komen in een ander licht te staan als op 27 maart 2018 een ex-vriendin van Levine hem beschuldigt van seksueel misbruik. De filmmaakster ziet zich plotseling voor de vraag gesteld of Noah Levine de volgende boeddhistische leraar is die zijn macht misbruikt, na alle andere recente schandalen in boeddhistische kringen? Hoewel de betreffende vrouw  anoniem wil blijven en niet voor de camera verschijnt, brengt de filmmaakster de wendingen in beeld die het verhaal door deze beschuldiging krijgt en welke impact het heeft op het leven van Noah Levine, zijn Against the Stream en Refuge Recovery.

Het Boeddhistisch Dagblad schreef begin dit jaar over het vermeende seksueel wangedrag van Levine: ‘De bijeenkomsten bevorderden ons (de raad van bestuur) standpunt dat de heer Levine de schade die hij heeft aangericht, zelf niet kon waarnemen. Dat bracht ons tot de conclusie dat de heer Levine niet kan worden vertrouwd op de minimale eis van een dharmaleraar – om geen kwaad te doen. Zelfs zonder de aanvankelijke beschuldigingen van seksueel geweld is het gedrag van Levine zo verontrustend geweest dat we tot dezelfde conclusie zouden zijn gekomen.’

Wat is er mis met het gedrag van Noah Levine en waarom werd hem na 1 klacht wegens seksueel wangedrag – het is er één te veel- het leraarschap van Tegen de stroom in ontnomen en keerden andere pijlers- vrienden ook,  binnen AtS zich tegen hem?

In de film vertelt Noah open over zijn voorliefde voor kinky seks en pokeren. En hoe hij met zijn aanpak en verschijning en gedrag ervoor zorgde dat ook jonge mensen de meditatiecentra van Tegen de stroom ontdekten en frequenteerden in plaats van een grijze massa doorgewinterde hardliners- het zijn mijn woorden. Bij mij kwam het zo over dat de Raad van bestuur en andere leiders van AtS hem daardoor tolereerden- ook vanwege de inkomsten. Ik moest denken aan mijn broer die op een avond bezopen op de vloer van de boerderij lag waarin ik toen woonde en dat zijn hond- een Rottweiler hem de strot door wilde bijten. Die gelegenheid was er eindelijk.

Ongeveer de helft van de indrukwekkende documentairefilm laat getuigenissen zien en horen over het vakmanschap en de intenties van Levine. Vanloo neemt er de tijd voor om dat beeld goed neer te zetten. Dan kantelt de situatie en wordt Levine een verdachte. Dat was in een tijd dat andere boeddhistische leraren ontmaskerd werden als lieden die hun macht misbruikten en hun handen niet thuis konden houden- de fysieke graaiers. En ook nadat de leraar Frank Uyttebroeck, de leider van de Nederlandse tak van Tegen de Stroom zijn leraarschap was ontnomen na meerdere beschuldigingen wegens seksueel wangedrag. Hoe ga je daar als filmproducent mee om?

Vanloo kiest voor de journalistieke methode van hoor-en wederhoor en belicht de meningen van voor-en tegenstanders van Levine zonder dat de camera een soort leugendetector wordt.

De aanklacht door de vrouw die het slachtoffer zou zijn van het gedrag van Noah Levine is na een politieonderzoek ingetrokken. Noah wordt strafrechtelijk niet vervolgd. Of er nu wel of niet sprake was van seksueel wangedrag blijft in het midden. Noah zegt in de film dat hij hoopt dat hij de vrouw met wie hij intiem was nog eens zal ontmoeten en haar beschuldigingen aan zal horen zodat hij zijn verantwoordelijkheid kan nemen.

De duizenden mensen- drugsverslaafden en mensen met psychiatrische problemen,  die baat hadden bij de therapeutische benadering van Levine en zijn organisaties zijn de echte verliezers van dit koningsdrama. Dat is ook wat de film pijnlijk duidelijk maakt