• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boekbespreking » Boeken – de gekleurde bastaard meer dan een biografie

Boeken – de gekleurde bastaard meer dan een biografie

27 december 2024 door Wouter ter Braake

De gekleurde bastaard is een biografie, maar meer dan dat. Met het levensverhaal van Tirza Drisi loopt een geschiedkundige vertelling mee. Over Suriname en deels over Nederland, over koloniale verhoudingen en over het alledaags racisme waarmee (nog steeds) een deel van de witte Nederlandse bevolking behept is.

De gekleurde bastaard neemt je mee naar het Suriname vanaf 1917. Het verhaal leest fijn en je wordt verrast door verhaaltjes over de Marrons, over bovennatuurlijke zaken en over Suriname in en kort na de Tweede Wereldoorlog. In dit geschiedenisdeel van haar geboorteland ontmoeten we de moeder van Tirza, een toonbeeld van vrouwelijk zelfbewustzijn, vrouwelijke kracht en volharding: Fransje.

In januari 1938 wordt Fransje meerderjarig en verlaat ze het weeshuis waarin ze is opgegroeid. Zij wordt in de tweede wereldoorlog vrijwilligster bij het vrouwelijke hulpkorps in Suriname. Ze krijgt schietles en haalt haar rijbewijs. Ze krijgt een relatie met een militair. Als ze zwanger wordt blijkt hij getrouwd. Ze weet zich te ontworstelen aan de dominante mannencultuur in het Suriname van die tijd en zij kiest ervoor om geen buitenvrouw te zijn, het equivalent van maîtresse. Uit deze affaire wordt Tirza geboren. Voor mij past de ziel van haar moeder, Fransje bij de vrouwenlijn die Tirza beschrijft in het boek Voorouderpijn op plantage Goudmijn (verschenen in 2024). Deze roman speelt zich af in de negentiende eeuw in de toenmalige Nederlandse kolonie Suriname. Het vertelt de familiegeschiedenis van de schrijfster, een verhaal over haar voorouders tot zo’n vier generaties terug. Deze voorouders leefden als slaven op de toenmalige plantage Goudmijn. Voorouderpijn op plantage Goudmijn laat zien dat vrouwen een belangrijke eigen kracht hebben om te overleven in om het even welke omstandigheden dan ook. Het karakter van Fransje (en ook dat van Tirza) volgt in mijn beleving die voorouderlijke vrouwenlijn, een doorgaande lijn van vrouwelijke kracht en wijsheid waarin een onafhankelijke en zelfstandige ziel huist.

Tirza’s moeder Fransje verhuist in 1956 naar Nederland en als driejarig meisje groeit Tirza, samen met haar zusje op in Den Haag, aanvankelijk in een instelling van jeugdzorg, Huize Groenestein. Tot moeder Fransje in 1961, na afronding van de (interne) opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige, een eigen huis betrekt in de Haagse wijk Spoorwijk. Dit verhaaldeel volgt het opgroeien van Tirza van meisje naar jonge vrouw. Moeder Fransje voedt haar liefdevol en in zekere zin streng op. Zo moet ze onder meer correct Nederlands spreken. Tirza schrijft daarover: De nonnen van het weeshuis in Paramaribo, waar mamma opgroeit, delen tikken uit wanneer kinderen onderling Sranantongo proberen te spreken. (…) het zal wel komen doordat de overheerser vindt dat je zijn taal moet spreken. Behalve dat komt Tirza erachter dat de cultuur van de veroveraar superieur is (daar kom ik achter in mijn tienerjaren, tijdens de geschiedenislessen).

Haar jeugd ontwikkelt zich voor een groot deel afwisselend en vrolijk in de jaren zestig met feestjes en verkeringen. Op haar negentiende haalt ze het HBS-diploma en gaat ze studeren in Amsterdam. Ze krijgt een relatie met John met wie ze gaat samenwonen. Ze wordt zwanger en ze trouwen. Zij en hij krijgen te maken met alledaagse diep verankerde en vaak onverholen racistische vooroordelen en bejegeningen. Zo vertelt ze over een schoolvriendinnetje dat haar de lippenstift niet wilde laten gebruiken (Je hebt te dikke lippen, zoeloelippen) en worden haar man en zij staande gehouden omdat een Surinamer in een witte Mercedes niet kan kloppen. Een ronduit onbeschofte en onbehouwen reactie krijgt Tirza van enkele stratenmakers als ze hen met haar eerste kindje in de buggy passeert (Gooi dat donkere kind tegen de muur, roept de ene. Dan krijg je van mij wel een lichtere, roept de ander). En als ze vele jaren later, het is 1992, na de uitvaart van haar moeder met haar jongste dochter op maandag terugreist met de trein zitten twee oudere dames tegenover haar en ze hoort ze zeggen die allochtonen houden hun kinderen zo makkelijk weg van school.

Toch wordt Tirza’s verhaal nergens een slachtofferverhaal, ze vertelt ervaringen, vaak vanuit een waarnemerspositie. Het leven van Tirza Drisi is door veel factoren gekleurd. Ik doel op directe en indirecte invloeden van de koloniale geschiedenis van haar geboorteland, Suriname. Maar ook op het moeten opboksen tegen beperkende patriarchale ideeën over vrouwen. En op het opgroeien in twee landen en dus twee culturen die haar levenslijnen beïnvloeden.

John en zij besluiten drie jaar na de onafhankelijkheid zich in Suriname te vestigen. Van 1978 tot 1989 woont en leeft Tirza in Suriname. Ze werkt als moeder van drie kinderen in een zelfstandige baan buitenshuis. In deze elf jaar maakt ze schokkende gebeurtenissen mee zoals de staatsgreep van Bouterse, de decembermoorden, tegencoups, standrechtelijke executies en het bloedvergieten in een Marron gemeenschap. Ze laat haar stem tegen de dictatuur horen, hetgeen leidt tot ontslag bij een overheidsinstelling. In 1989 verhuist ze naar Nederland. De gekleurde bastaard is een vlot geschreven, rijk en verrijkend verhaal waarin de volwassenwording van een vrouwenziel wordt beschreven, evenals de weg naar haar zelfstandigheid en die van haar geboorteland Suriname. In beide gevallen zijn het wegen van struikelen, vallen en opstaan en het zoeken van richting en bestemming.

Voor Tirza zijn er enkele belangrijke bewustzijnsmomenten. Zoals wanneer haar juffrouw in de tweede klas van de lagere school haar haar eigen naam teruggeeft. Treesje, je heet toch eigenlijk Tirza (…) ze zegt dat ze me voortaan Tirza noemt. Ze voelt zich bevrijd om de naam die de nonnen haar gaven weg te kunnen strepen en zich weer bij haar ‘oervoornaam’ Tirza te kunnen laten noemen. Het boek eindigt als ze in 1999 scheidt en weer haar voorouderlijke moedernaam aanneemt Drisi. Als Tirza Drisi maakt ze carrière, haalt haar PABO-diploma en ze werkt tot aan haar pensioen als lerares in het basisonderwijs.

De gekleurde bastaard is een rijk geschakeerd boek, net zo rijk geschakeerd als het leven van de schrijfster zelf. Een rijke schakering als de groente en fruit in een Surinaamse tuin. Je zou in een recensie alles uit het boek willen plukken, alle vruchten stuk voor stuk willen voorschotelen aan de lezers. Maar dat zou te veel worden.

De gekleurde bastaard is een levensgeschiedenis, warm en mild van toon. En een historisch verhaal over de relatie Suriname – Nederland. Een aanrader.
Uitgeverij: aquaZZ      1 maart 2022
ISBN: 9789083233703

Categorie: Boekbespreking, Geluk, Mensenrechten Tags: de gekleurde bastaard, Fransje, goudmijn, Huize Groenestein, racisme, Suriname, Tirza Drisi

Lees ook:

  1. Boeken – Rosa Parks – protest tegen racisme
  2. CCP propaganda manipuleert protesten in de VS
  3. Kaitlyn Hatch – ‘Uitingen van witheid in het boeddhisme’
  4. De gouden teerling is geworpen (5 en slot) – de plank misslaan over racisme vanuit boeddhisme

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Wouter ter Braake

Coach bij Zin en Zen. Rebelse geest met warm hart. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 29 mei 2025
    Rust, eenvoud en tevredenheid
  • 31 mei 2025
    Workshop meditatie | Omgaan met tegenslag en pijn
  • 1 juni 2025
    Thuiskomen in het lichaam - Meditatiedag met Lex van Heel
  • 2 juni 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 3 juni 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 4 juni 2025
    Zen Spirit zenmeditatie Arnhem, 1e helft 2025 8 januari-25 juni
  • 4 juni 2025
    Zenmeditatie in Leiden
  • 5 juni 2025
    Introductieworkshop ‘Leven vanuit Vrijheid’
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Deconstructie van het godsbeeld van Pseudo-Dionysius

    Hans van Dam - 23 mei 2025

    Over het verschil tussen weten-wat-niet en niet-weten.

    De wolk van niet-weten

    Hans van Dam - 22 mei 2025

    Over beeldloze mystiek en mystiekloze beelden.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • PAN-NL – Meeste aardbeien, kropsla en druiven bevatten PFAS
    • Hoe noem je iemand die de lege leer uitlegt?
    • Het jaar 2025 – dag 150 – voedseldropping
    • ‘Hulpplan’ VS en Israël: meer concentratiekamp dan hulpverlening
    • Ad van Dun – Zelfonderzoek – jezelf en de werkelijkheid steeds beter leren kennen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.