‘Een jammerlijk mislukte hechting en alle gedichten van dien.’ Onder die vlag verscheen in oktober de dichtbundel Ander woord voor moeder van Auke Leistra, leverbaar in elke fysieke boekhandel. Hij wilde zijn gedichten niet zonder bijpassend motto wereldkundig maken. Op zoek naar een geschikt citaat kwam hij echter tot de ontdekking dat de potentiële motto’s bij de Vracht Verdriet die zijn bundel bevat in proza en poëzie woekerden als tropenflora. In de zesdelige serie ‘Mogelijke motto’s’ belicht hij een aantal motto’s die hij uiteindelijk moest laten schieten, maar die te mooi waren om onbesproken te blijven.
Een roman van de op-en-top Ierse schrijver Kevin Barry die ik onlangs heb vertaald, The Heart in Winter, werd voorafgegaan door een motto van ene Mary MacLane: ‘I do not see any beauty in self-restraint’, in mijn vertaling: ‘Ik zie geen enkele schoonheid in zelfbeheersing’. Toen ik het boek van Barry voor het eerst opsloeg had ik nog nooit van Mary MacLane gehoord, maar het bleken typerende woorden voor haar te zijn.
MacLane liep eind negentiende eeuw als meisje rond in het Butte, Montana, waar The Heart in Winter zich ook voor een deel afspeelt. Ze schreef er op haar negentiende The Story of Mary MacLane. En dat boek, dat de vorm had van een dagboek waarin ze zichzelf schaamteloos portretteerde, was een succès de scandale, dat haar in staat stelde aan Butte te ontsnappen, zoals ook de twee geliefden in The Heart in Winter doen – of althans proberen.
Ik heb The Story of Mary MacLane gelijk aangeschaft en gelezen, en ik kan gerust zeggen: ik heb nog nooit zulk origineel, zulk volstrekt eigenzinnig, non-conformistisch, aangrijpend bekenteniswerk gelezen. Marie Bashkirtseff kan er niet aan tippen, en ook Salvador Dalí kan er wat mij betreft niet tegenop, al lees ik beiden nog zo graag. Het scheelde niet veel of ik had aan het boek van MacLane op mijn beurt een motto ontleend voor mijn dichtbundel Ander woord voor moeder, die al bijna klaar was om naar de drukker te gaan – maar toen deed zich een merkwaardig verschijnsel voor: als je koortsachtig naar een motto zoekt dat ruimte biedt aan een Vracht Verdriet, duiken opeens overal mogelijke motto’s op, je kunt werkelijk te kust en te keur!
Het motto dat ik eventueel aan Mary MacLane had willen ontlenen:
‘The time of a child is a thing apart. It is the Planting and Seed-time. It is the Beginning of things. It decides whether there shall be brightness or bitterness in the long after-years.’
Oftewel: ‘De kindertijd staat geheel op zichzelf. Het is de tijd waarin wordt geplant en gezaaid. Het is het begin van alles. In die tijd wordt uitgemaakt of de lange jaren nadien vervuld zullen zijn van vreugde dan wel verbittering.’ Ik zou er blij mee zijn geweest! Maar goed, zoals ik zei, er dienden zich meer mogelijke motto’s aan, en uiteindelijk moet je kiezen. Ik hield het citaat van de nooit volprezen Mary MacLane in mijn achterhoofd… (wordt vervolgd)
Geef een reactie