Zoals ik al eerder schreef stelt Jan Chozen Bays, arts en zenleraar, ons in haar boek Mindful Eten de vraag: “Ben je ertoe bereid leeg te zijn?” – Of zijn we gevangenen van de wens van de mond en de maag om vol te zijn, bang voor een gevoel van leegte?
Na een detox-dieet van tien dagen (met voornamelijk rauwe groente en fruit) kan ik de vraag voor mezelf met ‘ja’ beantwoorden, maar ben ik tot de conclusie gekomen dat leegte net zo’n valkuil kan zijn als vol-zijn. Net zoals sommigen bang zijn voor leegte en gehecht zijn aan vol-zijn, geloof ik dat anderen juist gehecht kunnen raken aan het gevoel van leegte en angst voelen om vol te zijn. Omdat beide extremen gepaard gaan met lijden en op de lange termijn niet leiden tot gezondheid en geluk, is het ook hier weer zaak om te zoeken naar de gulden middenweg, ook al is die voor sommigen van ons wellicht moeilijker te bewandelen dan één van beide extremen. Net als het voor een ex-alcoholist onmogelijk is om matig te drinken. Met als verschil dat we móeten eten (niet te veel en niet te weinig) om gezond te blijven.
Jan Chozen Bays heeft hier een antwoord op: Oryoki. Het woord oryoki komt uit het Japans en betekent letterlijk: ‘Precies de juiste hoeveelheid’. Zenmeesters adviseren je te eten totdat je tweederde vol zit. De bewoners van Okinawa, de langst levende mensen ter wereld, schijnen zo te eten. Toeval of niet?
Er komt heel wat mindfulness aan te pas om te luisteren naar je lichaam (“wat heeft je lichaam nodig?”) en te stoppen met eten als je maag 2/3 vol is. Toch vind ik dit een mooie uitdaging die, mits breed toegepast, een einde zou maken aan heel wat problemen op aarde. Het zou zomaar kunnen leiden tot een rechtvaardiger verdeling van water en voedsel, minder dierenleed, minder CO2 uitstoot en minder verwoesting van de biodiversiteit. Om dat te bereiken is het uiteraard niet de bedoeling om 1/3 van je eten weg te gooien, er moet dan wel een omslag plaatsvinden naar minder voedsel van betere kwaliteit.
Na dit bruggetje maar weer eens een recept in de serie koken met restjes, om voedselverspilling tegen te gaan. Dit recept kwam ik laatst tegen en ik zou willen dat ik het eerder kende, het is nu al favoriet. Je gebruikt restjes, het is simpel, en je kunt er eindeloos mee variëren. Oud brood is iets waar je mee te maken krijgt als je eenmaal besloten hebt te stoppen met eten als je 2/3 vol bent, zeker in een huishouden waar kinderen graag brood bakken maar de belangstelling verliezen zodra het niet meer helemaal vers is.
Eerst maken we croutons van oud brood. Croutons kun je toevoegen aan soepen en salades en je kunt ze een hele poos bewaren in een luchtdicht afgesloten trommeltje.
Ingrediënten:
- Oud brood: wit, bruin, volkoren, meergranen, spelt, stok- en/of zuurdesembrood, korstjes
- Olijfolie (ongeveer 25-50 ml per half stokbrood)
- 1 teentje knoflook
- Eventueel toevoegen: Italiaanse kruiden: oregano, tijm, basilicum, …
Meng het teentje knoflook, geperst, met de olijfolie en eventueel ook de Italiaanse kruiden. Snij het brood in dobbelsteentjes (ca. 1 cm). Hussel de olie en het brood door elkaar, spreid uit op een bakplaat, en bak in een voorverwarmde oven op 190°C tot de gewenste krokantheid is bereikt. Dat duurt afhankelijk van het type brood, de grootte van de croutons en de gewenste krokantheid 5 (stokbrood) tot 20 minuten (volkoren zuurdesembrood). Als je plakjes maakt in plaats van dobbelsteentjes, heet het trouwens ‘crostini’. Je kunt dan in plaats van crostini in je salade te doen de salade (of ander beleg) óp je crostini doen en dit serveren als zomers voorgerecht. Stevig Duits meergranen zuurdesembrood met veel rogge geeft heerlijke crostini.
Panzanella, Toscaanse broodsalade
Ingrediënten
- Royale portie croutons met knoflook en Italiaanse kruiden (zie boven)
- 4 a 5 rijpe tomaten in stukken
- 1 rode of gele paprika in stukken
- ½ komkommer, in stukken (dikke plakken in vieren)
- 1 rode ui in dunne halve ringen, een paar sjalotjes of een half bosje lente-uitjes (salade-ui)
- 3 eetlepels kappertjes, goed uitgelekt
- 50 gram smaakvolle olijven
- Goede kwaliteit olijfolie (ca. 6 eetlepels)
- Rode wijnazijn (ca. 2-3 eetlepels)
- Een restje pesto of een handjevol basilicumblaadjes, en voeg gerust nog andere verse kruiden toe.
- Versgemalen peper en zout naar smaak
Meng alle ingrediënten in een kom, laat minimaal een kwartier rusten. Proef nog even of de salade nog olie, azijn, zout of peper behoeft. Serveer thuis, bij een picknick, potluck of barbecue. Geniet, maar eet met mate.
De oefeningen behorende bij het boek Mindful Eten van Jan Chozen Bays zijn te beluisteren via http://www.servire.nl/mindful-eten/
o.a.
- Het lichaam vragen wat het nodig heeft (track nr. 3)
- De juiste hoeveelheid nemen (track nr. 7)
- Leegte in lichaam en geest ervaren (track nr. 13)
