De onwetendheid waarop de Boeddha doelt, ontstaat als je je laat meeslepen door primaire, door het ego-gestuurde impulsen. Allemaal angst. Primair: Angst voor tekort, onveiligheid, ziekte en dood. Op een subtieler niveau: angst om gekwetst te worden, angst om de schuld te krijgen, angst om ongelijk te krijgen, angst niet serieus te worden genomen, angst dat je iets verkeerd hebt gedaan. Dat is de onwetendheid waar we het liefst vanaf willen en die we ook kunnen doorzien.
Zen
Ceremonie
Binnen het boeddhisme zijn geen goden, alle beelden binnen het boeddhisme zijn verbeeldingen van abstracte concepten. In ons dagelijks leven gebruiken we symbolen voor vanalles en nog wat, verkeersborden, radioactiviteit, gas, enzovoort. We zien deze symbolen en weten wat ze betekenen; binnen het boeddhisme zijn symbolen ontwikkeld die ons de weg wijzen binnen onze geest, tussen onze binnen- en buitenwereld.
Boeddhisme en de bevrijding van het lijden
Het boeddhisme heeft een realistisch kijk op het leven dat met lijden gepaard gaat. Ze vraagt zich daarbij niet af waarom of waarvoor de mens moet lijden, maar ze wil onderzoeken wat hiervan de oorzaak is. Ze ziet de oorzaak van het lijden in het vastklampen van de mens aan het idee van een vast ego. Op grond van dit inzicht kan ze aangeven hoe dit lijden kan worden opgeheven en de mens tot bevrijding kan komen. Het is een optimistische visie op de mens die daartoe in staat wordt geacht.
Buiten woorden en geschriften om
Ik vraag niet om woorden, noch vraag ik om geen woorden, kijk, de bloesem keert dwarrelend terug naar zijn tak.
Dick – Bloei
Mijn oog viel op een boekenlegger van de hand van onze vriendin Anne-Riet. Zij had er deze prachtige tekst op gezet: Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu? Je zou het niet zeggen maar het is Nederlands, het vroegste Nederlands zelfs. Zo zeiden ze duizend jaar geleden: Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij; wat wachten we nu, ofwel: ‘Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op?’. Waarschijnlijk een liefdesliedje. Maar mijn hart sprong ook op, omdat er meteen een overdrachtelijke betekenis in me opborrelde.
Dharmaregen
Ik woonde ooit een lezing van een filosoof bij over de vraag: waarom zijn filosofen zo gehecht aan hun gedachten? Wat mij vanuit mijn zenachtergrond verbaasde was dat hij die gehechtheid als heel belangrijk ervoer. Het boeddhisme ziet die gehechtheid als een bron van lijden. Filosofen koesteren hun gedachten, bouwen ze zorgvuldig op en toetsen ze aan de vereisten van een heldere redenering. Een filosoof kan niet zomaar eender wat beweren. Filosofie is een boeiende wetenschap.
Dick – De zin van zen
Een monnik zei tegen zijn meester Sozan: Ik ben totaal radeloos, kunt u me helpen? De meester riep zijn naam: ‘Seizei!’ ‘Ja meester’ antwoordde de monnik. ‘Je hebt al drie glazen van de beste wijn uit China achter je kiezen en je blijft volhouden dat je nog niet eens natte lippen hebt!’
Zicht op boeddhisme (5 en slot) – Mijn doen en laten is helemaal op de dharma gericht
Ik heb besloten om de weg via het zenboeddhisme te volgen. En heb mij via internet aangesloten bij een Plum Village gemeenschap van Thich Nhat Hanh. Hier volg ik geregeld cursussen.
Boeddhistisch gedrag
Tijdens thakuhatsu (bedelronde) passeerden we een man die een kar de heuvel op duwde. Een van de monniken sprong uit de rij om de man te helpen en werd onmiddellijk teruggefloten. Hij was de man niet aan het helpen, hij had een zwijgende deal voor ogen, hij wilde zijn hulp ruilen voor de dankbaarheid van de man.
Dick – Het komt niet binnen
Ik herinner me dat, toen ik net met zitten begon, de woorden van leraren soms vertraagd binnenkwamen of helemaal niet. Het was alsof ze door een muur heen moesten. Achteraf zie ik vooral ook dat ik ze vervormde. Vaak schiep ik zelf in hun woorden een ‘overkant’ die bereikt moest worden. Of een onneembare kloof. Zeiden ze dat of hoorde ik het zo?
Vat het nu, vat het onmiddellijk
Iemand van het pad, op weg ontmoeten, op het pad onderweg. Is dat pad een bospad, een straat, of een snelweg? Het is overal en elk moment. Jij, als zenbeoefenaar moet vastbesloten zijn, vastbesloten vanuit jezelf. Je moet ervan doordrongen zijn, dat ‘het’ elk moment overal aanwezig is. Als je doorgaat met handelen en beschouwen via het discriminerende intellect is het onmogelijk dat te ontmoeten wat je zoekt. Dat wat je zoekt is overal, elk moment aanwezig, en in elke manier die je kunt opbrengen. Dit is helder en we zijn het er over eens. Oké?
Dick – Het meisje glimlacht terug
Deep down willen wij allemaal dat iedereen ‘gelukkig’ is. Tot vol bewustzijn komt, het leven verstaat en authentiek zijn of haar missie vervult: het leven volledig toelaat zonder angst en met grote liefde (compassie). Deze drive is de essentie van de bodhisattva en kenmerkt alle mensen.
Zicht op boeddhisme (3) – volwassenheid
Mijn leven leert mij dat alles tot stand komt als de tijd er rijp voor is. En toeval bestaat niet. Dus ook mijn schrijven nu zal voor mij een reden hebben.
Dick – Opnieuw beginnen
In het altijd weerkerende nu is er iets aan het werk. Zullen we dat geest noemen omdat we er geen beter woord voor hebben? Dat wat het leven tot leven maakt? En dat wat zich manifesteert in elk zich ontvouwend moment? Dat wat zich in elk levend wezen toont?
Geen dood, geen vrees (74) – Gaten
Soms kan ik me heel opstandig voelen. Ik wil gewoon niet dood. Ik wil genieten van wat er is, van wat er wel is.
De academische zen
Buiten jezelf zijn er geen antwoorden te vinden. Niet in boeken, niet bij de buren, niet bij een zenmeester en niet bij je partner.
Dick – Aandacht is toelaten
Is er iets dat onze aandacht trekt, dan ontstaat er vanzelf een focus. Geen focus van grijpen of pakken, maar een focus van toelaten, binnenlaten. De boom die we zien, laten we toe in ons bewustzijn. De merel die we plotseling horen, welkom!
Edel – De hond en zijn boeddhanatuur
Zhaozhou was een Chinese zenmeester uit de 10de eeuw. Het meest bizarre is dat hij flagrant het verkeerde antwoord geeft. In het Chinese Mahayana hadden alle levende wezens de boeddhanatuur. Toch antwoordt Zhaozhou hier onverstoord ‘nee’.
Dick – Toeval
Deze column berust op toeval. Er zit geen diepere betekenis achter. Lees maar als je wilt.
Mediteren met natuurgeluiden bij ZomerAvondZen
Heel verrassend en prettig vond Annemieke Kleijn het, toen ze voor ’t eerst buiten mediteerde bij ZomerAvondZen. “Je zit met de wind in de bomen en de zingende vogels, dus met heel veel natuurgeluiden. En toch kun je heel erg bij jezelf blijven zonder afgeleid te worden. Het is op een mooie, rustige plek middenin De Gulden Bodem, in het veld vlakbij een grote boom.”
Discriminerend denken
Het ik-besef is als een ruit van matglas die tussen ons en de realiteit staat.
Dick – Wat wij werkelijk zijn
Wat wij werkelijk zijn is lastig onder woorden te brengen. Of juist heel makkelijk. Wezenlijk zijn wij de bodhi-mind, zoals hele generaties White plum-leraren het formuleerden, steeds een beetje anders.
Het teken van een groot man
Sommige zentradities gaan de emotie zelfs kunstmatig opwekken. Maanden, jaren zitten met een koan als ‘wu’, met niets anders dan één lettergreep, zonder de minste aanwijzing, zonder iets om je aan vast te klampen. Het maakt je radeloos. Je kunt er letterlijk ziek van worden. Het is de bedoeling om tot op de bodem te gaan. Tot je niet anders meer kunt dan loslaten, tot je niet langer weerstand biedt, tot het openbreekt.
Boeddhisme van het hoofd, hart en hara
Boeddhisme van het hart is in geen enkel boek te vinden,
toch wijzen boeken de weg naar het hart.
