Dick – vreugde

Soms kun je een zinnetje lezen waarvan je opveert en dat pure vreugde bij je oproept. Soms kun je op de fiets opeens een landschap binnenrijden waar je zo blij van wordt dat je afstapt om de vreugde nog beter toe te kunnen laten. Soms kun je zo getroffen worden door een bloemetje, een boom of een heen en weer wiegend takje dat je niet weet hoe je het hebt, zo diep is je blijdschap. Of je ziet een schilderij dat ineens als een vreugdekreet binnenkomt. Of je hoort muziek die je raakt, zodat je ziel gaat dansen.

Wat is dat toch…dit soort momenten, die we allemaal kennen en die we vaak ook weer snel vergeten. Ik denk dat het hier om herkenning gaat. Iets ouds dat van nature in ons opgeslagen ligt. Het herkent zich in een ervaring die eigenlijk altijd over verbinding gaat. Die oude bron, verborgen in ons DNA, roept ons iets toe: ‘Zie wat er gebeurt; hier is het te doen!’ Het feest is niet een paar straten verderop, maar hier, precies onder je voeten. Je hoeft geen zen, yoga of mindfulness te doen om aan te voelen wat hier gaande is. Het zinnetje, het landschap, het bloemetje, de boom, het takje, het schilderij, het muziekstuk…. welke ervaring het ook is – ze zet je volledig in het leven zonder mitsen of maren. Zonder enig voorbehoud.

Zo’n ervaring kent geen oordeel, heeft niets te maken met ons conceptuele denken, doet zich voor in het moment zelf en is volledig ingebed in het leven zoals het is. Er zit iets grenzeloos’ aan; hoe is het mogelijk. Ze wordt omgeven door onmetelijke ruimte; waar komt dat vandaan. Als het gebeurt zijn we volkomen verbonden met onze omgeving, de wereld, met wat we te doen hebben. Het lijkt of ik er niet meer ben, zo wijds.

Joko Beck, een van de eerste Amerikaanse zenmeesters, noemt dit leven ‘op het scherp van de snede’, volledig in het moment aanwezig zijn. Zonder een idee van een zelf.  ‘Pure vreugde’ noemt ze dat. En het raakt aan die oude ingeboren bron in ons, onze ware natuur. We zijn als het ware bedoeld om vreugdevol in de stroom van het leven mee te gaan en ons ding te doen. Zo leven gaat samen met totale verbondenheid en met het loslaten van oordelen, controle en ons idee van veiligheid. Maar angst verhindert ons meestal om voor dit ‘onveilige leven’ te kiezen.

‘Alle moeilijke relaties op het werk en thuis zijn het gevolg van onze wens afgescheiden te blijven’, aldus Joko Beck. ‘Met deze strategie hopen we een afzonderlijk mens te zijn, die werkelijk bestaat, die belangrijk is. Wanneer we het scherp van de snede bewandelen zijn we niet belangrijk; we zijn geen-zelf, ingebed in het leven. Daar zijn we bang voor – zelfs al is het leven als geen-zelf pure vreugde. Onze angst zorgt ervoor dat we aan deze kant blijven staan, eenzaam in onze eigendunk. Want dat is de paradox: slechts door het scherp van de snede te begaan, door het direct aanvaarden van de angst, kunnen we te weten komen wat het is om geen angst te hebben.’

Onze oergrond is geen angst, maar levensvreugde. Soms piekt die vreugde even door ons routineuze leven heen. De oervreugde kenmerkt ons van nature, maar zij is overwoekerd door denkbeelden die ons afscheiden en tegenhouden. Deze hardnekkige denkbeelden zo maar overboord kieperen is bijna niemand gegeven. We kunnen ze wel leren waarnemen en ons bewust worden.  En dan kunnen zen, yoga en mindfulness opeens heel behulpzaam zijn. We kunnen alle vormen van afgescheidenheid leren herkennen, waarnemen en ons bewust worden. Zoals weerstand, angst, wrok, schuldgevoel, minderwaardigheid en slachtofferschap. Aanvaarding ervan schept ruimte. Je kunt er zo achter te komen hoeveel vreugde je misloopt als je steeds weer kiest voor afscheiding. De vreugde van de verbinding met het leven zelf.