Hoe ontelbaar alle levende wezens ook zijn,
Ik beloof ze allemaal te redden.

Hoe onuitputtelijk mijn zinsbegoochelingen ook zijn,
Ik beloof ze allemaal te doven.

Hoe onmetelijk de dharma leerstof ook is,
Ik beloof de gehele dharma meester te worden.

Hoe oneindig het boeddhapad ook is,
Ik beloof het te volgen.

De Shiguseigan sutra.

Deze sutra word elke avond als avondsluiting gereciteerd. Voor veel sanghaleden is deze tekst bovennatuurlijk, hoeveel mensen zijn er eigenlijk op de wereld? De sutra heeft het over wezens, horen daar de dieren, reptielen, insecten, bomen, bloemen en planten ook bij? Dat is onbegonnen werk, hoe moet je alle wezens redden? Als je niet weet hoe dan zou ik er maar niet aan beginnen.

De tweede regel van de sutra, verwijst naar hoe je het moet aanpakken.

Hoe onuitputtelijk mijn zinsbegoochelingen ook zijn,
Ik beloof ze allemaal te doven.

Wat zijn zinsbegoochelingen? Er is een Engelse uitdrukking die er een redelijke verklaring er voor geeft, makebelieve (maken dat je het gelooft).

Het merendeel van zenstudenten doet zen om rust te vinden, hun leven op orde te krijgen, kortom een positieve wending aan hun leven te geven. Maar als je omgeving steeds gewelddadiger wordt, hoelang zal jouw positieve leven dan stand houden? Zenbeoefening is niet het aanleren van een methode of werkwijze, waarmee je je leven weer op orde krijgt, het is een authentieke leer die generaties lang van geest tot geest is doorgegeven. Natuurlijk ben je zen gaan doen om je leven een positieve wending te geven. Maar hoe zit dat als zij die honger hebben, zij die ziek zijn, verslaafd en dakloos jouw positieve leven binnen dringen?

We leven in een interessante tijd, alles wat je ontmoet geeft je de mogelijkheid om je zinsbegoochelingen te doorbreken. Het ware gezicht van de huidige tijd is helder en duidelijk, de mogelijkheden zijn legio.

Zen gaat over bewustwording, onwetendheid doorbreken en dat houdt niet op zodra je van je kussentje af stapt. Zazen is niet meer dan de brandstof voor bewustzijn. Je kunt natuurlijk gaan mediteren voor vrede in de wereld, maar wat een desillusie als je ontdekt dat vrede en oorlog de voor- en achterkant van één en de zelfde munt zijn, je wilt juist geen geweld, geen agressie. Je bent zen gaan doen om daar van los te komen, je bent opzoek naar zuiverheid, vrede en licht. Als dat je werkelijke motivatie is stop dan maar met zen.

Zen is een religieuze techniek die zinsbegoochelingen doorbreekt en je met beide benen in de oer Hollandse klei zet. Je zult ontdekken dat duisternis de voorwaarde voor licht is, hoe zou je licht kunnen maken zonder duisternis. Ondanks dat je misschien kromme tenen krijgt van wat ik zeg is het een goede ontwikkeling. Het idee wat je over zen had blijkt niet te kloppen, je raakt gedesillusioneerd, dat wil zeggen, je raakt een illusie kwijt, je doorbreekt een zinsbegoocheling.

Dit is een stap op weg om alle levende wezen te redden, een stap op weg naar wijsheid. Zazen is de brandstof hiervoor. In de zendo (meditatiehal) staat het beeld van Monju die de belichaming van wijsheid verbeeld. In de Tibetaanse traditie heeft hij een vlammend zwaard in zijn handen waarmee hij zinsbegoochelingen doorklieft. In onze traditie ligt zijn zwaard voor hem op het altaar in de vorm van de Kyosaku, de houten stok waar mee de Jikido patrouilleert.

In de media word zen aangeprezen als panacee voor rust, ontspanning en concentratie. Maar er word niet bij gezegd dat die rust voortkomt uit het doorklieven van je zinsbegoochelingen en dat je tijdens dit proces gedesillusioneerd raakt. Als je werkelijk zen beoefend heb je geen tijd om levende wezens te redden, je worstelt om los te komen uit de karmische greep die je keel dicht knijpt. Wat kun je nog doen je bent je er van bewust dat alles wat je onderneemt ellende veroorzaakt. Ja veroorzaakt ellende en nee veroorzaakt ellende.

Oorzaak en gevolg, wat moet je doen? Geen enkele keuze is goed, vrede veroorzaakt, oorlog, liefde veroorzaakt haat.

In plaats van dat je rust en concentratie verkrijgt zit je opgescheept met besluiteloosheid en incompetentie.

De oplossing is: concentreer je op je buik, tel je ademhaling en laat je gedachten voor wat ze zijn.

De kern van Daruma zenmeditatie is; ‘stille beschouwing’.

Alle boeddha’s en bodhisattva’s hebben precies het zelfde pad gevolgd als wat jij nu volgt. Zonder te weten wat het inhield hebben ze elke avond de Shiguseigan-mon sutra gereciteerd. Ze hebben met de zelfde twijfels geworsteld waar jij nu mee worstelt, geworsteld met de realiteit, de dharma.

Dharma word vertaald met ‘De boeddhistische leer’, een leer die bestaat uit; leren van ontmoetingen met de waarheid. Een leer die je los maken van illusies, en leidt naar de universele waarheid. Een ontmoeting met deze universele waarheid, die elk mens in zich draagt, bewerkstelligt herkenning. Elk moment wat zich aan je ontvouwt herken je als de dharma.

Hoe onmetelijk de dharma leerstof ook is,
Ik beloof de gehele dharma meester te worden

Het fascineert je, voor deze ontmoeting waren wolken, wolken, bomen, bomen, regen, regen. Maar nu zindert en sprankelt alles, en wolken zijn wolken! En bomen zijn Bomen! En regen is regen! Deze ontmoeting is ‘Kensho’ je werkelijke natuur inzien.

Je realiseert dat alles uit geest voortkomt en je begrijpt dat alles geest is. Van geest tot geest is de enige onderwijsmethode. Zen bekommert zich niet om geschriften; geschriften geven niet meer dan een verklaring van de relatieve werkelijkheid. Een ontmoeting met de waarheid ontstaat alleen van geest tot geest. Dit basisprincipe, dat overeenstemt met alle wetten en waarheden van de kosmos en aan elke religie is voorbehouden, is het oogmerk van zen. Als je, je afvraagt: “Wat is geest?”; dat is jouw geest. Mijn antwoord is mijn geest, hoe zou er vraag en antwoord zijn zonder geest?

De laatste regels van de Shiguseigan sutra zullen je duidelijk zijn.

Hoe oneindig het boeddhapad ook is,
Ik beloof het te volgen.

Hoe lang is het boeddhapad?

Zenmeester Ikkyu bezoekt een monnik die op sterven ligt en vraagt hem. ‘Zal ik u leiden?’ De monnik antwoord. ‘Wat valt er te leiden? Ik ben alleen gekomen en ik ga ook alleen. Hoe zou u mij kunnen helpen? Waarop de meester Ikkyu antwoordt: “Als u in de veronderstelling bent dat u komt en gaat dan is dat een waanidee. Staat u mij toe het pad tonen waarop geen komen, noch gaan is.

Het pad was zo duidelijk geopenbaard, dat de monnik met een glimlach stierf.