Een van de thema’s van het boeddhisme is dat je alles wat in je opkomt los moet laten, dat je je moet overgeven en niet ingaat aan alles wat aan je verschijnt. Maar als er niets is om los te laten; als er niets verschijnt; waar zou je je dan mee moeten bemoeien; wat is er dan om los te laten? Waar komen al de verschijnselen vandaan?
Verspil je energie niet om zaken los te laten, dat is zoiets als kauwgom van je handen afhalen. Eerst zit het nog maar aan één hand, dan aan je andere hand, maar na verloop van tijd zit het op je broek, je shirt en in je haar.
Je raakt steeds meer gevangen in het net van illusie; de illusie van loslaten. Hoe vaak heb ik al gezegd dat je het loslaten moet los laten. En ik hoor je zeggen: ‘Ja, maar wat moet ik dan doen, hoe moet ik dat dan doen?’
Zitten,…alleen maar zitten ‘Shikantaze’, maar omdat dat moeilijk is heb je een oefening waar je je aan vast kunt grijpen ‘Susokakan.’ Werp je met hart en ziel in het tellen van je ademhaling , bijt je er in vast en laat het niet meer los.
Zie je nu in wat je los moet laten? Je hebt altijd de neiging om dan weer eens hier en dan weer eens daar te kijken, zekerheid zoeken en/of een antwoord vinden.
Tel je ademhaling, alleen maar dat en als dat lukt, doe dan niets. Maar als het tellen en het niets doen na verloop van tijd saai wordt dan heb je afleiding nodig; dan wil je ego afleiding hebben. Hoe moeilijk is het om dat los te laten.
Binnen het Hindoeïsme hebben ze daar een mooie metafoor voor: Een koets met vijf paarden. De vijf paarden staan voor de vijf zintuigen (Skanda’s), de koetsier staat voor het ego en de slapende passagier voor het zelf.
Als het ego de zintuigen niet in toom kan houden gebeuren er ongelukken. Het is zaak om het zelf wakker te maken om de leiding te nemen, het ego wil alleen af-leiding.
Eigenlijk zou ik mijn mond moeten houden; mijn mond drie dagen met zeep moeten spoelen; omdat woorden geïnterpreteerd of verdraaid kunnen worden; vastgegrepen door je ego, denkend dat het wijze woorden zijn.
Buiten jezelf is er niets te vinden. De, of jouw realiteit is een dun vloeipapiertje waarop je alles projecteert. Een keer blazen en je hele realiteit scheurt aan stukken.
Je hoeft niet achter je illusies aan te lopen; dan sla je de plank altijd mis en ben je altijd te laat. Al is het maar een milliseconde; je valt niet samen met het onmetelijke moment van nu.
Ik heb het niet over het ‘nu’ wat we in ons alledaagse leven gebruiken; niet over het spirituele moment van ‘nu’ wat opgevreten en uitgekotst is;… dat ‘nu’ van het verleden is voorbij en de toekomst is nog niet begonnen.’
Ik heb het over het ‘nu’ van voor je geboorte; van voor tijd en ruimte; het ‘nu’ van voordat het universum geweven was; het nu van altijd. Niet het nu wat jij gecreëerd hebt; een nu met beperkingen.
Laat het los; gun jezelf de schat die je bent. Je bent een koningskind; speel niet het bedelaarskind met het zielige ikje. Je hoeft alleen maar jezelf te herkennen, een ontmoeting met je ware natuur te hebben.
Daarvoor ben je hier; niet om jezelf nog meer op te blazen. Zie je ook hoe onbetrouwbaar je bent; je denkt: ‘Zie je wel dat hij het woord ‘Jezelf’ op twee manieren gebruikt, zowel voor de persoonlijkheid als voor het ware zelf.’
Zie je ook dat je onbetrouwbaar bent tegen over jezelf; hoe je ego zich vastgrijpt om iemand te zijn. Hoezo? Ben je niet iemand, ben je niet wat je bent,… alles wat je daar aan toevoegt maakt je smerig als het bedelaarskind dat in de modder speelt.
Roshi Sama heeft mij om mijn oren geslagen met: ‘Only doing’. Ichi tantei ‘één doen’.
En eigenlijk is er niets anders te zeggen. Maar dat is niet voldoende voor jullie inspiratie en enthousiasme om je vast te bijten in je oefening. Je moet voortdurend bij de les gehouden worden.
Met vastbijten bedoel ik eigenlijk een met je oefening worden. Vastbijten klinkt zo ‘alles of niets, zo krachtig.’
Maar het gaat eigenlijk over zijn, zitten en verkeren zonder iets met je mee brengend; zonder iets vast te pakken. Al het overbodige weg laten vallen.
Toen ik in Japan was sleepte Jinnie, een Amerikaanse, mij mee naar de tuin. Enthousiast vertelde ze mij dat de tulpen waren uitgekomen. Ja, ja, een Hollander mee slepen om tulpen te gaan kijken. Ik vertelde haar dat het in Holland barst van de tulpen en dat ik die dingen al duizenden keren had gezien. Ze zei: ‘maar deze heb je nog nooit gezien.’
Ik had zo’n pak bagage uit Holland mee genomen dat ik een ziende was die blind was. Alle verwondering en sprankelend zijn kon door al die bagage niet meer vrijelijk bewegen.
Zen is geen methode waardoor je rustig word; waardoor je je leven weer op orde krijgt,.. Wil je nog meer verantwoordelijkheid, aanzien, iemand zijn; straks bezwijk je er nog onder.
Wij beoefenen hier zen. Zen is een afkorting Z.E.N. Zonder Enig Nut. Je krijgt hier niets, je raak hier alleen maar meer kwijt.
Toen we terug liepen naar de tempel stond Roshi Sama met een aantal monniken bij de sokkel van het grote brok steen waar de naam van de tempel in uitgehouwen was.
De narcissen waren dwars door het beton gebroken en stonden fier te wiegen in de wind. Roshi Sama vroeg: ‘pluk eens een paar narcissen voor op het altaar.
Toen hem een bosje overhandigd werd vroeg hij: ‘neem ook een stukje beton mee als gewicht voor de vlag bij de poort.’
Kodo san liep al weg om een moker te gaan halen maar Roshi Shama riep hem terug en zei: ‘Nee gewoon met je handen pakken.’
Kodo san zei: Ja maar dat kan ik niet met mijn handen; daarvoor heb ik een moker nodig.’ ‘Maar de narcissen zijn er wel dwars doorheen gebroken… je hebt net een bosje geplukt, kijk eens hoe mooi. Heb je de narcissen horen klagen toen ze door het beton heen braken? Heb je ze horen zeggen dat ze belangrijk zijn, of ongelukkig? Ze zijn wat ze zijn 100% narcis; maar de mens wil nooit zijn wat hij is, gewoon 100% mens. Terwijl Roshi Sama naar de tempel liep bleven wij verbouwereerd achter bij de sokkel, sukkels bij de sokkel.
In dit gebeuren zit de essentie van je training. Niet met bruut geweld je tanden er inzetten, maar een zachte doorgaande niet loslatende vasthoudendheid. Zoals de kracht van een narcis, die met een onverzettelijke niet aflatende kracht door beton heen breekt.
Je er in vast bijten, narcissen zeggen je duidelijk: Samen met alle wezens in het universum verwerf je boeddhaschap.
Marja Timmer zegt
Mooie teisho! Echt fantatsisch!
Maar ook daar moet ik me maar niet aan vasthouden. Afgelopen jaar hoorde ik een teisho van mijn meester, Jiun Hogen roshi. Ik was ontroerd, verbijsterd, in het hart geraakt. Met een zwaard mijn ego in één haal door midden gekliefd. Ik was in tranen.
Pas maanden later snapte ik dat ook dat weer ‘gezellig’ toegeëigend werd door mijn ego. En begon het een beetje te dagen wat’ Zitten En Nietsdoen’ (mijn betekenis voor Z.E.N) of Zitten zonder Enig Nut, zoals jij het noemt, eigenlijk is.
Hans van Dam zegt
Misschien moet je E.G.O. ook eens wat gunnen.
Zeshin zegt
Dank je wel