Waarom het kiezen van de Dalai Lama niet alleen een spirituele kwestie is

De continuïteit van het Tibetaans boeddhistisch leiderschap en de Tibetaanse cultuur staat op het spel. Geen wonder dat er politiek wordt bedreven.

De Dalai Lama, de spirituele leider van het Tibetaans boeddhisme, zei woensdag dat hij een opvolger zal laten kiezen door een non-profit die hij is begonnen – niet door de Chinese regering. Beijing liet een ander geluid horen: woordvoerder Mao Ning van het ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat China het recht heeft om de opvolger van de Dalai Lama goed te keuren. Het komt er in Peking op neer dat welke spirituele kracht dit heilige proces ook leidt, hij zich moet houden aan de strikte regels van de Chinese Communistische Partij (CCP).

Als dat onheilig klinkt, kan dat het punt zijn. China heeft heel praktische redenen waarom het wil meebeslissen over wie de volgende Dalai Lama wordt, gezien de enorme populariteit van de huidige Dalai Lama en zijn vermogen om de cohesie onder Tibetanen over de hele wereld te behouden in hun strijd voor meer autonomie voor Tibet.

De huidige Dalai Lama is een enorm populair figuur geworden. Als winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede in 1989 heeft zijn internationale bekendheid geholpen om de eenheid onder Tibetanen in en buiten Tibet te bewaren, ondanks pogingen van de CCP om zijn invloed te ontkennen.

Vorig jaar hield de China Tibetan Buddhist Academy – een door de Chinese overheid gesteunde instelling – een seminar om haar standpunten over deze kwestie te promoten. Het seminar benadrukte opnieuw het beleid van de CCP inzake reïncarnatie dat het systeem in overeenstemming moet brengen met het gedachtegoed van Xi Jinping en het partijbeleid.

Volgens de officiële media van Beijing waren de deelnemers aan het seminar vertegenwoordigers van het Tibetaans boeddhisme en deskundigen uit Tibetaanse bevolkte gebieden, waaronder de Tibetaanse Autonome Regio en de provincies Qinghai, Sichuan en Gansu. Maar dat leidde al snel tot een weerwoord van de Tibetaanse regering in ballingschap, de instelling die de huidige Dalai Lama in 1959 hielp oprichten.

‘Hoewel China alleen de Tibetaanse Autonome Regio als het enige ‘Tibet’ erkent, rekruteren ze nog steeds deelnemers uit andere Tibetaanse bevolkingsgebieden voor belangrijke kwesties’ zei Sikyong Penpa Tsering, de voorzitter van de huidige regering, in reactie op het seminar. Geen enkele regering of individu heeft het recht om zich te bemoeien met de reïncarnatie van de 14e Dalai Lama.’

Wie is de dalai lama?

‘Lama’ betekent leraar of meester en een lama is in wezen een monnik die enige bekendheid heeft verworven en een leiderschapsrol binnen een gemeenschap op zich heeft genomen. Er wordt gedacht dat er honderden lama’s zijn binnen het Tibetaans boeddhisme, dat leerstellingen bevat van zowel het traditionele boeddhisme als sjamanistische praktijken die aan het ontstaan ervan voorafgingen.

Aanbidders beschouwen de dalai lama als de manifestatie van Avalokiteshvara (Phakchok Chenri Se-འཕགས་མཆོག་སྤྱན་རས་གཟིགས in het Tibetaans), de boeddhistische bron van mededogen.

De huidige dalai lama, Tenzin Gyatso, is de 14e in een lijn die in 1391 begon. Tibetanen geloven dat hij na zijn dood herboren zal worden om zijn rol als spiritueel leider voort te zetten.

Naast de spirituele betekenis van de Dalai Lama, zien duizenden Tibetanen die hun thuisland zijn ontvlucht en hun families hebben moeten achterlaten hem als een vaderfiguur die ook in hun tijdelijke behoeften heeft voorzien – veiligheid, onderwijs, gezondheidszorg – door middel van een regering in ballingschap die hij heeft helpen oprichten in Dharamsala.

Hoe wordt een nieuwe Dalai Lama gekozen?

Tibetaanse boeddhisten geloven dat wanneer de Dalai Lama sterft, zijn geest zal reïncarneren in een nieuw lichaam. Een zoekcommissie, die traditioneel bestaat uit hooggeplaatste monniken en lama’s, wordt gevormd om een kind te vinden dat binnen een jaar na de dood van de Dalai Lama wordt geboren en uitzonderlijke kwaliteiten en gedragingen vertoont die lijken op die van zijn voorganger. De huidige Dalai Lama was twee jaar oud toen hij werd geïdentificeerd.

De ontdekkingsmethode omvat visioenen, consultaties van orakels en interpretaties van voortekenen. Het kind moet bezittingen van de vorige dalai lama herkennen, waaruit een verbinding met zijn vorige leven blijkt.

Waarom is de keuze van de Dalai Lama controversieel?

Het proces van opvolging bevestigt de continuïteit van het Tibetaans boeddhistisch leiderschap en de Tibetaanse cultuur, en daarom wil China controle over de selectie. De keuze van de 15e Dalai Lama kan helpen om het gezag over Tibet en provincies waar veel etnische Tibetanen wonen te versterken. Er leven naar schatting meer dan 6 miljoen Tibetanen in China, tegenover 150.000 in ballingschap.

Tijdens de bijeenkomst van de China Tibetan Buddhist Academy deze maand is geprobeerd om het door de Chinese regering geprefereerde proces, dat bekend staat als de ‘Gouden Urn Selectie’, te promoten. De methode wordt beschouwd als een historische gewoonte die populair werd tijdens de Qing-dynastie, maar wordt betwist door de Tibetaanse manier om de gereïncarneerde lama’s te erkennen.

Een eerdere poging om de selectie van Tibetaanse leiders te controleren heeft slechts minimaal succes gehad. In 1995 ontvoerden Chinese autoriteiten een 6 jaar oude Panchen Lama, de op één na belangrijkste figuur in het Tibetaanse boeddhisme, kort nadat hij was gekozen door de Dalai Lama. De Panchen Lama en de Dalai Lama nemen traditioneel deel aan elkaars proces om reïncarnaties te erkennen, dus veel experts geloven dat Beijing zijn eigen Panchen zal gebruiken om de volgende Dalai Lama te kiezen.

De persoon die ze als vervanger hebben geïnstalleerd, wordt nog steeds met argusogen bekeken door veel Tibetanen binnen en buiten China.