• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Spiritualiteit en sterven

Spiritualiteit en sterven

24 maart 2015 door de redactie

Het stervensproces is in de Tibetaanse cultuur een stappenplan dat we elke nacht doorlopen. De grote wijsgeer Pythagoras (570-500 voor Christus) was overtuigd dat ons bewustzijn voortdurend verhuist en zowel in menselijke als dierlijke lichamen onderdak vindt. De Australische Aboriginals met een cultuur van 40.000 jaar hebben rond het sterven langdurige rituelen. Bij ons is wat we wisten over het stervensproces op de achtergrond geraakt. “De Westerse medische kijk op sterven is zoiets als het licht uitdraaien en dat is het einde,” zegt een Amerikaanse arts in het boek ‘Sleeping, Dreaming, and Dying’, Wisdom Publications.

De Dalai Lama, foto's BOS-tv
De Dalai Lama, foto’s BOS-tv

“Uit Tibet gevluchte beoefenaren van meditatie leren, ook in ballingschap in India, nog zo flexibel omgaan met hun stadia van bewustzijn, dat sommigen tot dertig voorgaande levens kunnen terugkijken in hun persoonlijke geschiedenis,” vertelt de Dalai Lama in ‘Sleeping, Dreaming, and Dying’. Ze kunnen ook jaren van tevoren hun volgende geboorte bepalen en deze soepel realiseren als het zover is.

Verschillende culturen en religies hebben hun eigen visie op het stervensproces en bijbehorende rituelen. Zo wordt in de Tibetaanse cultuur het stervensproces gezien als een stappenplan dat iedere nacht van a naar b naar c wordt doorlopen en omgekeerd bij het wakker worden. De Tiwi Aboriginals houden rituelen tot tien maanden na het overlijden, daarentegen wordt in Westerse culturen het sterven wel gezien als ‘het licht uitdraaien’.

Tibetaanse kennis over het stervensproces en over rituelen rond sterven uit allerlei culturen- vooral van de Tiwi Aboriginals, komen aan de orde in het programma ‘Spiritualiteit en Sterven’ in het UMCG ziekenhuis in Groningen op donderdag  16 april 2015. Onder andere Prof. dr. Eric Venbrux, directeur van het Centrum voor Thanatologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, licht toe hoe uiteenlopende culturen met de dood omgaan en over rituelen rond sterven bij de Tiwi Aboriginals.

Bardo

Ven. Lama Doboom Tulku, samen met de Dalai Lama in 1959 uit Tibet gevlucht, vertelt over het stervensproces in de Tibetaanse cultuur. Zijn woorden worden uit het Tibetaans en Engels naar het Nederlands vertaald door Berthe Jansen, geesteswetenschapper, met specialisatie India en Tibet, verbonden aan de Universiteit van Leiden.

Lama Doboom Tulku (1941) geboren in de provincie Kham in Tibet, is op 3-jarige leeftijd herkend als de incarnatie van de voorgaande Doboom Tulku en verhuisde naar diens hermitage waar zijn opleiding begon toen hij 7zeven jaar oud was. Op twaalfjarige leeftijd trad hij toe tot het Drepung Klooster, het grootste in Tibet. Om zes jaar later naar India te vluchten. De lama was 22 jaar toen hij tot monnik werd gewijd door de Dalai Lama, van wie hij les kreeg en van de twee leraren van de Dalai Lama en andere eminente geleerden. Na twee academische studies was hij eerst bibliothecaris, daarna secretaris van de Dalai Lama en reisde met hem naar Japan, Rusland, Mongolië, Zwitserland en de Verenigde Staten. In 1981 is Lama Doboom Tulku door de Dalai Lama persoonlijk aangesteld als directeur van Tibet House in New Delhi om het culturele erfgoed van Tibet wereldwijd onder de aandacht te brengen en deed dat tot maart 2011.

In 1996 is hij door de Dalai Lama benoemd tot voorzitter van diens Foundation for Universal Responsibility opgericht met het geld dat de Dalai Lama kreeg voor zijn Nobelprijs voor de Vrede in 1989.

Lama Doboom Tulku heeft in de hele wereld functies in boeddhistische en culturele organisaties, hij is nauw verbonden met musea in Azië, de VS en Europa en heeft vele publicaties in Tibetaans en Engels op zijn naam staan.

Het bardo, de tussenstaat.
Het bardo, de tussenstaat.

‘Dood, tussenstaat en wedergeboorte’ behoort tot het vakken pakket van elke studerende Tibetaanse monnik. Als een leven eindigt wordt iemand opnieuw geboren in de cyclus van bestaan volgens voor-beschiktheid veroorzaakt door begeerte, haat of onwetendheid. Mensen sterven in een deugdzame, een ondeugdzame of een neutrale staat van geest. Soms gebeurt het dat iemand begerig of boos sterft of in een neutrale stemming. Dat is ongunstig. Maar sterven in een deugdzame stemming is voorspoedig want dan kan men door het hele stervensproces heen die positieve stemming handhaven en in een goede situatie herboren worden. Er mag daarom rond een stervende geen stemmingmakerij zijn. Er moet rust zijn. Als de stervende in een deugdzame geest overlijdt, krijgt men de ervaring uit duisternis naar licht te gaan. Gehechtheid aan je lichaam is de oorzaak van het aan nemen van een lichaamsvorm in de tussenstaat. Die lichaamsvorm wordt later de vorm waarin we opnieuw geboren worden. Zolang we begeerte, haat en onwetendheid hebben zullen we in de cyclus van bestaan blijven vastzitten. Door innerlijke beoefening kunnen begeerte, haat en onwetendheid geëlimineerd worden en is ontsnappen aan de cyclus van ongecontroleerde wedergeboortes mogelijk.

Melvile Island

Professor Dr. H.J.M. (Eric) Venbrux (1960) zette in 1988 als antropoloog voet aan wal op Melvile Island, vijftig kilometer boven Darwin, de meest noordelijke stad van Australië. Kort na zijn aankomst werd hij door de Tiwi bevolking ingedeeld bij een bepaalde familie en leefde met zijn nieuwe familieleden alsof hij één van hen was, wat betekende dat hun regels ook voor hem golden. Bijvoorbeeld: Bewaar afstand tot je schoonmoeder, praat nooit rechtstreeks met je zuster en grappen uithalen doe je alleen met je zwager.

Hij was in de unieke positie de Tiwi en hun dodenrituelen van dichtbij te beleven. Opeens zette een gebeurtenis zijn leven op z’n kop. Eén van zijn beste Tiwi vrienden werd vermoord. Temidden van de opschudding koos hij ervoor de moordzaak en de gebeurtenissen die daarop volgden mee te nemen in zijn onderzoek.

Lang nadat iemand bij de Tiwi begraven is, worden nog rituelen gehouden, die nabestaanden de gelegenheid geven met de dood van hun naaste in het reine te komen. Na ongeveer tien maanden neemt men definitief afscheid. Bij dit grootste ritueel wordt zo uitbundig rond het graf gezongen en gedanst dat vriend en vijand op eigen wijze afscheid kunnen nemen. De dode wordt niet gespaard. Vijanden schelden hem uit en memoreren momenten waarop de overledene hen heeft belazerd. Echtgenoten, minnaars en familieleden vertellen met zang en dans, zonder gêne, wat hun memorabele momenten met de overledene zijn geweest.

Tenslotte worden prachtig beschilderde grafpalen rond het graf gezet en neemt iedereen met veel emotie afscheid. Men vernietigt dan alle bezittingen van de overledene, zodat de geest definitief een nieuwe situatie kan ingaan.

Dr. Eric Venbrux schreef over bovenstaande gebeurtenissen  de bestseller ‘A Death in the Tiwi Islands, Conflict, Ritual and Social Life in an Australian Aboriginal Community’, Cambridge University Press, 1995 en 2009. Dat is slechts één van de vele publicaties die op zijn naam staan. In 2013 werkte hij mee aan Changing European Death Ways, 288 p. In 2012 verscheen zijn bijdrage ‘Emotion, Identity and Death: Mortality Across Disciplines’ (pp. 161-173) in ‘New Identity of All Souls’ Day Celebrations’. In 2010 verscheen ‘Cemetery tourism: coming to terms with death?’ In 2009 kwam zijn tekst ‘Going Dutch: Individualisation, secularisation, and changes in death rites’ uit in het boek ‘Mortality’.

Vertaalster Berthe Jansen, Faculteit der Geesteswetenschappen, Leiden; 2000-2003: Courses in Tibetan Buddhism and Tibetan language at the Library of Tibetan Works and Archives, India; 2003-2005: Tibetan language and interpreting with distinction at the Lotsawa Rinchen Zangpo Translator Programme, India; 2005-2008: BA in Languages and Cultures of India and Tibet at Leiden University; 2008-2010: MPhil with distinction in Tibetan and Himalayan Studies at Oxford University;2010- 2015: PhD candidate in the VICI project Buddhism and Social Justice http://buddhismandsocialjustice.com/jansencv.html

 

Spiritualiteit en Sterven
Healthy Ageing/Happy Dying
16 april, 17.00-21.00 uur
Blauwe zaal, UMCG Groningen

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Boeddhisme, Geluk, Onderwijs, Tibetaans boeddhisme Tags: groningen, rituelen rond, spiritualiteit en sterven, sterven, Tiwi, UMCG

Lees ook:

  1. Sterven zonder spijt*
  2. Sterven als een wolk
  3. TV – de Boeddhistische blik – loslaten in liefde
  4. Leen Kaldenberg: boeddhist, kok en beeldend kunstenaar

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
02 feb
Stiltemeditatie
2 feb 23
02 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
2 feb 23
04 feb
Innerlijke ruimte | Live en Online Workshop Kum Nye Yoga
4 feb 23
05 feb
Zen ochtend met Doin Sensei
5 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2023 – dag 31 – watersnood
    • De strijd om het vlees
    • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
    • Guy – Het Pad (P. magga)
    • De alchemist

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens