Geshe Pema Dorjee – ‘Boeddhisme is interessant daar waar er problemen zijn’

Op dinsdag 13 augustus 2024 bezocht Geshe Pema Dorjee de boeddhistische tempel in Vosselare, een dorpje dat deel uitmaakt van het Oost-Vlaamse Nevele, fusiegemeente van Deinze. En dat kan je gerust een gebeurtenis noemen.

De tempel werd 20 jaar geleden met eigen handen gebouwd door Pama Sandju, de boeddhistische naam van Marc Eliaert. Die naam kreeg hij van Pema Dorjee, Marc’s persoonlijke leermeester, die ook de naam voor de tempel bedacht: Thogme Zangpo. Genoemd naar een boeddhistische wijze uit de 8^ste eeuw en grondlegger van de Gelug-school, een boeddhistische stroming waartoe de Dalai Lama behoort. De titel ‘Geshe’ betekent professor in de orde van de Gelugpa.

Marc, hoe belangrijk is dit bezoek voor jou en voor jullie?

Heel belangrijk. In die zin dat zijn bezoek, dat altijd gepaard gaat met een lezing, elke keer weer een soort van herbronning is. De vele vragen waar we mee zitten, kunnen we dan aan hem voorleggen, met hem bespreken. We voelen ons zeer sterk verbonden met Pema Dorjee. Zowel vanwege zijn zeer ver doorgedreven en alom geprezen mededogen als om zijn schooloverschrijdende studies en boeddhistisch filosofische inzichten.

De boeddhistische beoefenaars van Thogme Zangpo keken al weken uit naar de komst van de Geshe. Hij was er al eens eerder, in pre-coronatijd.

Pema Dorjee werd geboren in een nomadenfamilie in Tibet, één van de meest indrukwekkende landen ter wereld. Hij was nog erg jong toen hij na de inval van China in Tibet (te vergelijken met wat Poetin in Oekraïne doet) ’s winters over de Himalaya vluchtte naar Dharamsala in India. Daar vluchtte ook de Dalai Lama naartoe en nam de Tibetaanse regering in ballingschap zijn intrek. Hij kreeg onderwijs van de Dalai Lama en behaalde een bachelorsdiploma en twee masterdiploma’s in boeddhistische filosofie. In de loop der jaren aanvaardde hij verschillende opdrachten van de Dalai Lama en de Tibetaanse regering. De jongste jaren organiseert, leidt en werft hij fondsen voor talrijke liefdadigheidsprojecten en geeft hij lezingen in verschillende landen. Hij woont en werkt in een dorp in de buurt van Dharamsala.

Wij kregen de kans om hem te ontmoeten. Ik ben helemaal niet starstrucked maar ik moet toegeven dat ik op de weg er naartoe een gezonde spanning voelde. Die spanning viel meteen weg toen ik hem bij aankomst in gesprek zag staan met enkele mensen die net zijn lezing hadden bijgewoond. De man straalt een en al vriendelijkheid en positiviteit uit. En ook helemaal geen kapsones als we zijn geduld eventjes op de proef moeten stellen toen we een geschikte plek zochten voor de foto. Niets van dat alles. Wat is het heerlijk om zo’n mens te ontmoeten.

Hoe belangrijk is uw bezoek?

Het is belangrijk. Ik vertel niet alleen over wat boeddhisme is. Veel van mijn vrienden in Europa steunen mijn projecten in Nepal en Noordoost India. Met hun steun kunnen we scholen, weeshuizen en een nonnenklooster helpen; een veilig huis creëren voor straatkinderen; jongeren helpen in Tibetaanse vluchtelingenkampen en door toiletten, schoon water en moderne fornuizen te installeren in Himalayadorpen en medische zorg bieden aan zieken en gewonden in afgelegen dorpen. Ik doe dan graag een tour met lezingen als tegenprestatie. Marc en ik kennen elkaar sinds 1996 denk ik. We hebben samen Nepal en Bhutan bezocht. Hun vrienden en sympathisanten zijn als familie voor mij en omgekeerd.

Heeft onze maatschappij (meer) nood aan boeddhisme?

Ik denk het wel. Ik heb recentelijk 5 landen bezocht en overal hoor ik de mensen zeggen: “we hebben het boeddhisme hard nodig”. Boeddhisme is niet alleen een religie, het is een rationele manier van denken.

Een manier van leven ook?

Ja, absoluut. En vooral, hoe kunnen we elkaar sterker maken, hoe kunnen we vriendschap maken, hoe kunnen we elkaar op een positieve manier versterken met compassie en vriendelijkheid. Dat is de basis van het boeddhisme. Boeddha is geen god, hij was een fantastische leraar.

Veel mensen worstelen met het leven in onze huidige maatschappij.

Boeddhisme is interessant daar waar er problemen zijn (lacht). Boeddhisme kan het leven van mensen veranderen, transformeren. Boeddhisme zal de mensen niet overbelasten maar net verlossen. Angst, depressies, burn-outs, het is zo belangrijk om daar goed mee om te gaan. Volg lezingen, lees boeken. Het zal het leven verlichten.

Maar die niet aflatende dagelijkse confrontatie met angsten, materialisme en emoties is toch schrikwekkend?

Realistisch gezien hebben we een zekere vorm van materialisme nodig. (hij wacht even en zegt dan al lachend met zijn handen in de lucht) Maar toch niet zóóó véél. Boeddhisme zegt dat je een zekere vorm van tevredenheid moet hebben.

Basic?

Neen. Basic is ook zo’n subjectief woord. “Contentment” (tevredenheid) wil zeggen: wat je ook hebt, wees daar gelukkig mee. Heb je meer? Geen probleem maar het boeddhisme zegt niet dat je naar meer moet streven (lacht). En probeer je relaties te onderhouden op een “very healthy” (gezonde) manier. Om weer en meer “contentment” te kunnen ontwikkelen.

U bent in Tibet geboren. De genocide die China in Tibet aanricht zal u ongetwijfeld nauw aan het hart liggen. Hoe gaat u daar mee om?

Het is een zeer triestige situatie. Toen ik jong was in 1975 was ik ook erg verdrietig en kwaad op de Chinezen. Maar ik heb geleerd dat het geen nut heeft om kwaad te zijn op de Chinezen. Want als ik boos ben ga ik mezelf vernietigen met die emotie. Bovendien helpt het de Chinezen niet maar vooral mezelf niet. We kunnen de uitdaging met hen aangaan via onderwijs. Vandaag is het boeddhisme in China enorm toegenomen. Velen komen naar Dharamsala voor onderwijs/boeddhistische studies. China moet dat aanvaarden. Boeddhisme is geen “stupid thing” (stom ding). Integendeel, het maakt van een goed mens een nog beter mens. Kapitalisme is aan het uiteenspatten. Ook het a-religieuze communisme in China staat enorm onder druk. De Chinese bevolking houdt van het boeddhisme. De top wil het vernietigen. Ze denken dat ze dat kunnen maar ze zullen het nooit kunnen vernietigen.

De Tibetaanse cultuur, taal en onderwijs wordt hardhandig verboden door de Chinese overheid. Het is nog veel erger geworden sinds Xi Jinping aan de macht is. Men valt zelfs huizen binnen om foto’s van de Dalai Lama en andere religieuze objecten en symbolen te vernietigen. Recent verbood men ook het gebruik van de Tibetaanse taal op sociale media. Met hun megalomane bouwprojecten in Tibet dreigt zowel sociaal-economisch als op milieuvlak een catastrofe met gevolgen in heel Azië. Dat moet u toch heel veel pijn doen?

Dat is inderdaad zeer pijnlijk. Maar de vastberadenheid van het Tibetaanse volk in China én in Tibet zelf is immens sterk. Dat is mede dankzij de Dalai Lama. Hij zegt nooit een slecht woord over de Chinezen. Ze moeten alleen veranderen. Tibetanen zijn niet agressief, zullen nooit geweld gebruiken. We zijn een vredelievend volk. Dat zit echt in onze levensbeschouwing. De Chinezen sluiten scholen, vernietigen eeuwenoude tempels, kleine kinderen worden van hun ouders gescheiden enz. Het is verschrikkelijk. De Chinezen moeten zo stom niet zijn. Ze zouden beter wat vriendelijker zijn met de Tibetanen. Je kàn ons niet vernietigen (lacht).